Đồng sen Trà Lý ở thôn Chánh Lộc (xã Duy Xuyên, TP Đà Nẵng) được ví như “cánh đồng sen Tháp Mười thu nhỏ” giữa xứ Quảng. Cuối tháng 7, khi sen vào vụ thu hoạch rộ, hương sen lan tỏa khắp cánh đồng, người dân tất bật hái sen từ tờ mờ sáng.
Vừa hái từng gương sen chắc hạt, ông Phạm Văn Thị, một trong những người tiên phong trồng sen ở địa phương chia sẻ: “Trước kia trồng lúa mãi thất bát do đất trũng, ứ đọng nước. Thấy người ta trồng sen hiệu quả hơn, tôi học hỏi, cải tạo ruộng lúa chuyển sang sen. Giờ thì nhà cửa khang trang, con cái học hành đủ đầy, tất cả là nhờ cây sen”.
Cánh đồng sen Trà Lý đang vào vụ thu hoạch. Ảnh: Lan Anh.
Sen thường được trồng một vụ mỗi năm, bắt đầu từ tháng giêng và thu hoạch sau khoảng 4 tháng. Trung bình 1 ha sen mang lại lãi ròng từ 50 - 60 triệu đồng/năm, cao gấp nhiều lần so với lúa. Theo ông Thị, sản phẩm hạt sen tươi và khô ở Trà Lý luôn được thị trường ưa chuộng, chưa bao giờ lo đầu ra.
Không riêng ông Thị, nhiều nông dân khác cũng đổi đời nhờ cây sen. Ông Đinh Chín, người có nhiều năm gắn bó với nghề trồng sen cho biết: “Trước kia làm lúa cực mà không dư được bao nhiêu. Giờ trồng sen vừa nhàn, vừa cho thu nhập ổn định. Sen ít sâu bệnh, dễ chăm sóc”. Vụ này, với hơn 2 ha sen, ông Chín thu gần 3 tấn hạt sen tươi, lãi hơn 150 triệu đồng.
Mạn dạn chuyển đổi cây trồng trên vùng đất trũng, người dân Duy Xuyên đã có thu nhập khá. Ảnh: Lan Anh.
Đồng sen Trà Lý hiện có khoảng 40 ha, năng suất trung bình đạt 1,5 - 2 tấn/ha. Giá sen tươi chưa bóc vỏ trên 80.000 đồng/kg, sen bóc vỏ gần 200.000 đồng/kg, sen khô từ 400.000 đồng/kg. Hoa sen được bán 15.000 - 20.000 đồng/bó (10 cành), ngó sen 7.000 đồng/kg. Chính quyền địa phương đánh giá mô hình trồng sen là một trong những hướng đi phù hợp với điều kiện tự nhiên vùng trũng, vừa mang lại hiệu quả kinh tế vừa góp phần cải thiện cảnh quan môi trường. Xã đang khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng sen tập trung, hướng đến xây dựng vùng sản xuất hàng hóa gắn với du lịch sinh thái.
Không dừng lại ở sản xuất nguyên liệu thô, xã Duy Xuyên đã đưa sen vào chương trình OCOP, sản phẩm đạt chuẩn 3 sao. Hạt sen sau thu hoạch được phân loại, sơ chế, đóng gói và phân phối qua hệ thống siêu thị, cửa hàng thực phẩm.
Nhờ trồng sen, các hộ dân ở thôn Chánh Lộc, xã Duy Xuyên đã có của ăn của để, nuôi con cái ăn học. Ảnh: Lan Anh.
Bà Phạm Thị Duy Mỹ, Giám đốc HTX Nông nghiệp xanh Duy Oanh (xã Duy Xuyên, TP Đà Nẵng) cho biết: “HTX liên kết với hàng chục hộ dân để thu mua, chế biến sản phẩm từ sen. Sen hiệu quả cao nên bà con hưởng ứng rất tích cực. Chúng tôi vừa hỗ trợ tiêu thụ vừa hướng dẫn kỹ thuật, giúp hình thành vùng nguyên liệu ổn định".
Ngoài giá trị kinh tế, sen còn tạo cảnh quan hấp dẫn, thu hút du khách. Cánh đồng sen nở rộ hai bên đường từ xã Duy Xuyên qua Thu Bồn trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho khách du lịch trải nghiệm. Nhiều hộ dân đã mở homestay, kết hợp bán các sản phẩm như trà sen, sữa sen, mứt sen...
Đồng sen Trà Lý còn trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho khách du lịch. Ảnh: Lan Anh.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Đà Nẵng, những năm qua, địa phương đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên hơn 5.000 ha đất lúa kém hiệu quả, trong đó khoảng 500 ha chuyển sang trồng sen kết hợp nuôi thủy sản. Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức đoàn thể, nhiều hộ dân đã mạnh dạn vay vốn, mở rộng sản xuất.
Từ những vùng đất trũng bị bỏ hoang, nay đã hình thành những đầm sen bạt ngàn, mang lại thu nhập ổn định và làm thay đổi diện mạo nông thôn.
Những năm qua, TP Đà Nẵng đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên hơn 5.000 ha đất lúa kém hiệu quả, trong đó khoảng 500 ha chuyển sang trồng sen kết hợp nuôi thủy sản. Ảnh: Lan Anh.
Là loài cây gắn bó lâu đời với văn hóa Việt, sen đang hồi sinh mạnh mẽ trên vùng đất khó. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, mô hình trồng sen cần thêm sự đầu tư về giống chất lượng cao, kỹ thuật canh tác, đa dạng hóa sản phẩm chế biến và xây dựng thương hiệu.
Trong tương lai, nếu được tổ chức bài bản, sen có thể trở thành sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của Đà Nẵng. Kết hợp với du lịch nông nghiệp, mô hình này không chỉ giúp người dân làm giàu mà còn gìn giữ nét đẹp văn hóa và cảnh quan làng quê xứ Quảng.
