Ông Nguyễn Văn Hữu, Quyền Trưởng phòng Phòng Quản lý bệnh thủy sản, Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho hay, 10 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận 285 xã, phường thuộc 18 tỉnh, thành phố công bố xuất hiện dịch bệnh thủy sản, với tổng diện tích thiệt hại 6.746 ha. Trong đó, dịch bệnh trên tôm sú là 4.127 ha, tôm thẻ chân trắng là gần 2.134 ha và cá tra hơn 146 ha.
Tổng diện tích nuôi trồng thủy sản bị thiệt hại do dịch bệnh 10 tháng đầu năm 2025 là 6.746 ha. Ảnh: Hồng Thắm.
Một số địa phương chịu tác động nặng nề nhất, gồm: An Giang (58 xã, 1.404 ha), Cà Mau (50 xã, 2.458 ha), Cần Thơ (30 xã, 1.265 ha) và Vĩnh Long (65 xã, 1.143 ha). Các tỉnh ĐBSCL tiếp tục là “điểm nóng”, phản ánh rủi ro cao của khu vực nuôi tập trung, mật độ lớn.
Theo đó, ông Hữu thẳng thắn chỉ ra hàng loạt khó khăn trong quản lý dịch bệnh. Đó là bộ máy quản lý Nhà nước về dịch bệnh thủy sản chưa thống nhất; một số văn bản quy phạm pháp luật chưa đồng bộ với định hướng quản lý sau ngày 1/3/2025 và thực tiễn sản xuất.
Nhiều đại phương chưa có cơ sở dữ liệu dịch tễ quốc gia thống nhất; việc thu thập, cập nhật và chia sẻ dữ liệu giữa các viện, trường, địa phương còn rời rạc, thiếu tính kết nối, gây khó khăn cho công tác dự báo và ra quyết định.
Thiếu hệ thống giám sát chủ động và cảnh báo sớm trên phạm vi quốc gia; công tác phát hiện bệnh vẫn mang tính bị động, thường chỉ triển khai sau khi dịch bệnh đã gây thiệt hại.
Hoạt động quan trắc môi trường và phòng chống dịch bệnh chủ động còn thiếu tính liên kết; trong giai đoạn vừa qua, công tác quan trắc môi trường do cơ quan quản lý thủy sản thực hiện, trong khi quản lý dịch bệnh lại do cơ quan thú y đảm nhiệm.
Bên cạnh đó, các tổ chức đăng ký và được chỉ định hoạt động xét nghiệm bệnh thủy sản còn ít; việc công bố một số bệnh của một số tổ chức, cá nhân chưa tuân thủ đầy đủ quy định, gây khó khăn cho công tác quản lý, xác nhận, thống kê và ảnh hưởng đến thị trường tiêu thụ sản phẩm thủy sản.
Ngoài ra, nhận thức của người nuôi về an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh còn hạn chế, số lượng cơ sở đăng ký cấp chứng nhận cơ sở an toàn dịch bệnh còn thấp.
Nguyên nhân nữa là nguồn lực tài chính cho giám sát và phòng chống dịch còn hạn chế, các địa phương tổ chức giám sát được một số bệnh trên tôm sú, tôm thẻ, cá tra.
Và cuối cùng công tác nghiên cứu, sản xuất và thương mại hóa vaccine phòng bệnh cho thủy sản còn hạn chế, đặc biệt đối với các bệnh nguy hiểm trên cá tra, cá biển; chưa có nhiều sản phẩm vaccine được cấp phép và ứng dụng thực tế.
Người nuôi cần nâng cao nhận thức và tuân thủ quy trình an toàn sinh học. Ảnh: Hồng Thắm.
Từ thực tiễn đó, ông Hữu đề xuất, Cục Thủy sản và Kiểm ngư tham mưu Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng hệ thống tổ chức quản lý Nhà nước về dịch bệnh thủy sản theo hướng thống nhất từ Trung ương đến địa phương, bảo đảm một đầu mối chỉ đạo; hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dịch tễ thủy sản; thực hiện tốt vai trò điều phối cho hoạt động giám sát, phòng chống dịch quốc gia.
Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố kiện toàn hệ thống quản lý thú y thủy sản cấp địa phương; tham mưu UBND tỉnh, thành phố bố trí đủ nguồn lực cho giám sát, phòng chống dịch bệnh; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn cơ sở nuôi về an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh và khai báo dịch bệnh theo quy định.
Các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp nâng cao năng lực và đăng ký để được chỉ định hoạt động xét nghiệm bệnh thủy sản; tuân thủ quy định công bố kết quả nghiên cứu về bệnh để tránh ảnh hưởng thị trường; tham gia nghiên cứu; phối hợp chia sẻ dữ liệu quan trắc, giám sát dịch bệnh với cơ quan quản lý để phục vụ cảnh báo sớm dịch bệnh.
“Đối với người nuôi cần nâng cao nhận thức và tuân thủ quy trình an toàn sinh học, khai báo dịch bệnh, không tự ý công bố thông tin chưa được xác minh, chủ động tham gia chương trình cơ sở, vùng nuôi an toàn dịch bệnh, góp phần phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững”, ông Nguyễn Văn Hữu nhấn mạnh.
