‘Gạo Việt xanh phát thải thấp’ là tương lai của ngành gạo

Việt Nam là nước đầu tiên xuất khẩu gạo carbon thấp

Tính đến nay, với sự hợp tác của Dự án chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) đã cấp Nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” cho tổng số lượng trên 70.000 tấn. Nhờ đó, Việt Nam được biết đến như nước đầu tiên trên thế giới sản xuất gạo carbon thấp (phát thải thấp) với số lượng lớn và là nước đầu tiên xuất khẩu gạo carbon thấp.

Dù con số này còn rất nhỏ so với hàng chục triệu tấn lúa mà Việt Nam sản xuất mỗi năm, nhưng đây vẫn là bước khởi đầu đầy kỳ vọng, tạo động lực để nông dân và doanh nghiệp chủ động hơn trong việc tham gia Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030".

Thành quả bước đầu ấy cũng cho thấy rõ nỗ lực tiên phong của các doanh nghiệp trong đầu tư công nghệ, chuẩn hóa quy trình và đồng hành cùng nông dân nhằm giảm phát thải như: Vinarice, Chơn Chính, A An, Trung An, Agrimex-Kikoku (AKJ) và King Green... Chính những doanh nghiệp dẫn dắt này đang tạo nên nền tảng quan trọng để thúc đẩy ngành gạo chuyển mình theo hướng các-bon thấp.

Ông Trương Duy Hải, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Lương thực A An cho biết, A An hoạt động với sứ mệnh trở thành tập đoàn nông nghiệp chuyên sản xuất - kinh doanh lúa gạo chất lượng cao, dựa trên triết lý “Thành công bằng sự tử tế và phụng sự xã hội”.

Việc đăng ký sử dụng Nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” và được VIETRISA cấp chứng nhận là một cột mốc quan trọng, khẳng định hướng đi đúng đắn và tầm nhìn dài hạn của thương hiệu A An trong hành trình đưa gạo Việt vươn ra thế giới.

Đồng thời, bước tiến này cũng góp phần giúp nông dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, giảm phát thải khí nhà kính để bảo vệ môi trường và mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm gạo sạch, an toàn và thân thiện với môi trường.

Hướng đi đúng đắn, phù hợp xu thế

Theo chia sẻ của ông Trương Duy Hải, để được cấp Nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp”, sản phẩm gạo của A An phải đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe. Trước hết, vùng nguyên liệu phải nằm trong khu vực sản xuất lúa chất lượng cao thuộc Đề án 1 triệu ha và tuân thủ đầy đủ Quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL được ban hành tại Quyết định số 145/QĐ-TT-CLT ngày 27/3/2024 của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Bên cạnh đó, lượng phát thải khí nhà kính của vùng nguyên liệu liên kết giữa Công ty A An với nông dân và các hợp tác xã phải được kiểm kê, đánh giá bởi tổ chức kiểm định độc lập...

Đối với mô hình liên kết sản xuất gạo chất lượng cao, phát thải thấp giữa A An với nông dân và hợp tác xã, bên cạnh các lợi ích như giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận so với phương thức canh tác truyền thống, nông dân còn được hưởng thêm hỗ trợ tài chính. Cụ thể, tại các vùng nguyên liệu mà bà con tuân thủ đúng quy trình sản xuất và đáp ứng yêu cầu về an toàn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, A An sẽ thưởng thêm 300 - 500 đồng/kg vào giá thu mua lúa.

“Gạo Việt xanh phát thải thấp” là hướng đi đúng của nông nghiệp Việt Nam, phù hợp với xu thế và nhu cầu thị trường hiện nay. Vì vậy, A An định hướng tiếp tục mở rộng diện tích được công nhận trong năm 2025 lên 3.500 ha và đặt mục tiêu tăng lên hơn 5.000 ha trong vụ đông xuân 2025 - 2026”, ông Hải cho biết thêm.

Tuy nhiên, ông Hải cũng cho hay, trong quá trình triển khai sản xuất, khó khăn lớn nhất mà Công ty A An gặp phải là việc thuyết phục nông dân giảm lượng giống gieo sạ. Do thói quen canh tác lâu đời, bà con thường sử dụng lượng giống rất lớn vì lo ngại giảm mật độ sẽ ảnh hưởng đến năng suất. Vì vậy, thời gian tới, công ty sẽ tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn và đẩy mạnh truyền thông để hỗ trợ nông dân thay đổi thói quen, hướng đến quy trình sản xuất tiết kiệm, hiệu quả và bền vững hơn.

Nhu cầu gạo sạch, gạo phát thải thấp sẽ tiếp tục tăng mạnh

Ông Lê Anh Nam, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu gạo, Công ty Cổ phần Tập đoàn Tân Long đánh giá, trong bối cảnh thế giới đang hướng đến mục tiêu Net Zero, nông nghiệp - đặc biệt là ngành lúa gạo buộc phải chuyển đổi mạnh mẽ. Với trường hợp của AAn, ông cho biết phát triển vùng trồng gạo xanh, giảm phát thải không chỉ là trách nhiệm với môi trường mà còn là lợi thế cạnh tranh bền vững trong dài hạn.

Cũng theo ông Nam: “Khi vùng trồng đạt tiêu chuẩn phát thải thấp, sản phẩm gạo của chúng tôi không chỉ đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe từ EU, Nhật Bản hay những thị trường cao cấp khác, mà còn giúp nâng cao giá trị xuất khẩu, mở ra cơ hội gắn nhãn ‘Green Rice’ (gạo xanh) hoặc ‘Low Carbon Rice’ (gạo các-bon thấp) điều mà các nhà nhập khẩu quốc tế đang đặc biệt quan tâm".

"Về mặt kinh doanh, đây là nền tảng để A An xây dựng chuỗi giá trị gạo bền vững, vừa tăng thu nhập cho nông dân, vừa nâng tầm thương hiệu Việt trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nói cách khác, gạo xanh - giảm phát thải chính là tương lai của ngành gạo và A An mong muốn trở thành đơn vị tiên phong trên hành trình ấy”, ông Nam nhấn mạnh.

Rõ ràng, giảm phát thải các-bon không còn là lựa chọn, mà đang trở thành “giấy thông hành” để gạo Việt bước vào thị trường thế giới.

Từ những cánh đồng giảm phát thải hôm nay sẽ nảy mầm tương lai bền vững cho hạt gạo Việt - một tương lai mà giá trị không chỉ đo bằng sản lượng, mà bằng sự xanh hóa và trách nhiệm với sự phát triển bền vững toàn cầu.

Ông Lê Anh Nam, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu gạo, Công ty Cổ phần Tập đoàn Tân Long cho hay: “Nhu cầu gạo sạch và gạo phát thải thấp sẽ tiếp tục tăng mạnh. Người tiêu dùng ngày nay quan tâm hơn đến nguồn gốc sản phẩm, an toàn thực phẩm và tác động môi trường. Đồng thời, các tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu xuất khẩu cũng thúc đẩy nông dân và doanh nghiệp chuyển sang quy trình canh tác ít phát thải, sử dụng phân bón và nước hiệu quả hơn, áp dụng công nghệ quản lý ruộng đồng. Đây không chỉ là xu hướng thị trường mà còn là định hướng giúp ngành lúa gạo tăng giá trị gia tăng và giảm rủi ro môi trường lâu dài”.