Xã Bến Quan có gần 35ha cây ăn quả, trong đó 8,5ha cây ăn quả có múi. Trước đây, việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) hóa học khiến hệ vi sinh vật trong đất và các loài thiên địch bị tiêu diệt. Sau một thời gian canh tác, cây cam tại xã Bến Quan giảm năng suất và chất lượng quả. Điều này gây khó khăn cho việc duy trì thương hiệu cam VietGAP Bến Quan.
Các giải pháp canh tác bền vững được thực hiện tại mô hình áp dụng IPHM trên cây cam ở xã Bến Quan. Ảnh: Võ Dũng.
Năm 2025, thực hiện chủ trương phát triển nông nghiệp bền vững, an toàn và thân thiện với môi trường, Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Vĩnh Linh – Cồn Cỏ phối hợp với Hội Nông dân thị trấn Bến Quan (cũ) triển khai mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) trên cây ăn quả có múi (cây cam).
Các giải pháp kỹ thuật được thực hiện bao gồm: Quản lý nhện đỏ bằng chế phẩm dầu khoáng SK EnSpray 99EC; bón phân hữu cơ ủ chế phẩm Trichoderma; bổ sung kali vào giai đoạn nuôi quả để tăng sức chống chịu và độ ngọt cho cây; bọc quả để hạn chế sự gây hại của ngài mắt đỏ, ruồi đục quả.
Ông Lê Văn Minh ở khóm 4, xã Bến Quan - một trong ba hộ dân tham gia mô hình cho hay, mô hình IPHM giúp nông dân tiếp cận và áp dụng hiệu quả các biện pháp kỹ thuật tiên tiến trong canh tác cây cam theo hướng an toàn, bền vững và giảm thiểu tác động của chất hóa học. Các nội dung trọng tâm được nông dân lĩnh hội trong quá trình triển khai mô hình IPHM bao gồm: Sử dụng giống cây sạch bệnh, bón phân cân đối, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), hạn chế thuốc BVTV hóa học, bảo vệ thiên địch và duy trì cân bằng sinh thái trong sản xuất.
Việc triển khai mô hình IPHM đã đáp ứng nhu cầu của người dân trong việc phát triển cây ăn quả nhằm gia tăng hiệu quả kinh tế trên đơn vị diện tích, nâng cao thu nhập và mở hướng đi mới trong sản xuất theo hướng VietGAP, hữu cơ, an toàn.
Thay vì dùng thuốc BVTV hóa học, các hộ dân tham gia mô hình IPHM sử dụng bẫy để diệt sinh vật gây hại. Ảnh: Võ Dũng.
Bà Lê Thị Hiền Lương, Trạm trưởng Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Vĩnh Linh – Cồn Cỏ cho biết, mô hình IPHM được triển khai tại HTX Cây ăn quả Bến Quan, nơi các vườn cam đã có chứng nhận VietGAP nên nông dân cơ bản đã được trang bị các kiến thức và kỹ thuật liên quan đến chăm sóc cây cam theo hướng hữu cơ, VietGAP, đảm bảo an toàn thực phẩm. Các học viên tham gia tập huấn cơ bản nắm được quy trình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp, các giải pháp hữu cơ sinh học được quan tâm để giúp tăng cường sức khỏe đất, tăng sức khỏe cây trồng. Việc thâm canh tăng năng suất cũng được áp dụng trong mô hình này...
“Cây cam áp dụng mô hình IPHM sinh trưởng khỏe, giảm sâu bệnh, năng suất và chất lượng quả được nâng lên. Nhiều hộ nông dân tham gia mô hình ghi nhận hiệu quả kinh tế tăng từ 15 - 20%, trong khi chi phí sản xuất giảm đáng kể nhờ áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật tiên tiến và sử dụng vật tư nông nghiệp hợp lý”, bà Lương cho hay.
Quả cam được bọc túi để tránh sự tấn công của sinh vật gây hại. Ảnh: Võ Dũng.
Bà Lương cũng khuyến cáo nông dân khi áp dụng mô hình IPHM cần thực hiện các kỹ thuật bón phân cân đối, hợp lý, đầy đủ các loại phân hữu cơ, hữu cơ vi sinh, phân đa lượng, vi lượng. Nông dân cần thực hiện cắt tỉa cành, tạo tán đảm bảo kỹ thuật, quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp để làm giảm số lần sử dụng thuốc BVTV, tăng tỷ lệ đậu quả nhằm tăng năng suất và hiệu quả kinh tế.
Từ thực tế mô hình, ông Nguyễn Tuấn Lộc, Giám đốc Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khu IV ghi nhận và đánh giá cao tinh thần học hỏi, chủ động tiếp thu tiến bộ kỹ thuật của nông dân xã Bến Quan. Ông Lộc đề nghị địa phương tiếp tục nhân rộng mô hình IPHM sang các vùng trồng cây ăn quả khác, góp phần nâng cao giá trị sản xuất, bảo vệ môi trường, hướng tới nền nông nghiệp xanh - sạch - bền vững.
