Từ năm 2024, Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật miền Trung (Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) triển khai mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) trên cây lúa tại xã Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi). Đến nay, sau 3 vụ sản xuất, mô hình ghi nhận nhiều kết quả tích cực, không chỉ giúp nông dân nâng cao nhận thức trong canh tác mà còn cải thiện hiệu quả sản xuất rõ rệt.
Nông dân được hướng dẫn các biện pháp quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên cây lúa. Ảnh: L.K.
Theo Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật miền Trung, IPHM là mô hình quản lý tổng hợp, bao gồm các biện pháp chăm sóc sức khỏe đất, sức khỏe giống và những yếu tố tác động đến cây trồng trong suốt quá trình sinh trưởng. Khi áp dụng, nông dân được hướng dẫn cải tạo đất, sử dụng giống chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh, điều chỉnh mật độ gieo sạ hợp lý và hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, qua đó bảo vệ thiên địch, giảm sâu bệnh hại và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Ông Bùi Thanh Hải (thôn Vạn An 2, xã Tư Nghĩa, Quảng Ngãi) chia sẻ: “Tôi áp dụng mô hình này đã 3 vụ, mỗi vụ 5 ha. Trước kia bà con chỉ chăm sóc cây lúa sau khi gieo sạ, ít quan tâm đến đất. Khi áp dụng IPHM, đất được cải tạo tốt, cây lúa khỏe hơn, ít sâu bệnh hơn. Trước đây người dân sạ từ 7 - 8kg, có khi 9kg/sào, nay chỉ còn 5kg/sào nên ruộng thông thoáng, dễ chăm sóc, giảm sâu bệnh, đặc biệt là sâu cuốn lá. Từ hiệu quả đó, nhiều nông dân mong muốn địa phương nhân rộng mô hình này".
Qua các vụ sản xuất theo mô hình, một trong những thay đổi rõ nét nhất là cách người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Trước đây, mỗi vụ bà con phun phòng từ 4 - 5 lần, khi áp dụng IPHM chỉ còn 2 lần gồm 1 lần phun thuốc trừ cỏ trước khi gieo sạ và một lần phòng bệnh đạo ôn, lem lép hạt khi lúa làm đòng. Giai đoạn lúa sinh trưởng, nông dân hạn chế thấp nhất việc phun thuốc.
Cán bộ Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật miền Trung điều tra tình hình sâu bệnh trên ruộng lúa áp dụng mô hình IPHM. Ảnh: L.K.
Ông Huỳnh Văn Thành, Giám đốc HTX nông nghiệp Vạn An (xã Tư Nghĩa) cho hay, nhờ áp dụng IPHM, ruộng mô hình sạch hơn, dư lượng thuốc giảm, môi trường được bảo vệ tốt hơn. “Không chỉ giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật, mô hình IPHM còn giúp nông dân giảm chi phí đầu tư nhờ tiết kiệm giống gieo sạ và chi phí phòng trừ sâu bệnh hại. Việc giảm giống không làm giảm năng suất mà ngược lại giúp cây lúa phát triển khỏe hơn, ít sâu bệnh, tiết kiệm 100.000 - 150.000 đồng/sào tiền thuốc bảo vệ thực vật”, ông Thành nói.
Một yếu tố quan trọng khác của mô hình IPHM là tập trung vào sức khỏe đất. Khi đất được chăm sóc đúng cách, duy trì độ màu mỡ, cây lúa phát triển khỏe và ít chịu tác động tiêu cực từ môi trường. Bên cạnh đó, việc gieo sạ thưa và quản lý tốt sâu bệnh giúp bảo vệ hệ sinh thái đồng ruộng, tạo điều kiện cho thiên địch phát triển, hạn chế sự bùng phát các loại sâu bệnh hại.
Ông Huỳnh Văn Tấn, cán bộ kỹ thuật Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật miền Trung cho biết: “Qua 3 vụ thực hiện, nông dân và Trung tâm đều đánh giá năng suất lúa khi áp dụng IPHM tương đương hoặc cao hơn phương thức canh tác truyền thống. Nông dân hài lòng vì giảm chi phí đầu tư mà vẫn đạt hiệu quả sản xuất tốt. Quan trọng hơn, mô hình giúp thay đổi tư duy canh tác của người dân từ sản xuất chạy theo sản lượng sang sản xuất bền vững”.
Theo Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật miền Trung, một trong những mục tiêu trọng tâm của IPHM là giảm thiểu ô nhiễm môi trường nông nghiệp, hướng đến nền sản xuất an toàn và hiệu quả. Vì vậy, đơn vị kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ từ các cấp chính quyền, ngành nông nghiệp và địa phương để mở rộng mô hình, góp phần tạo ra sản phẩm nông sản chất lượng, nâng cao thu nhập cho người dân cũng như đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
