Nhiều năm qua, nông dân trồng hành, tỏi ở xã Nam An Phụ (TP Hải Phòng) chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, coi năng suất là mối quan tâm hàng đầu. Tuy nhiên, đầu ra phụ thuộc nhiều vào thương lái khiến bà con thường rơi vào vòng luẩn quẩn được mùa, mất giá. Chỉ khi nông sản ùn ứ, giá rớt mạnh, người trồng hành mới thực sự nhìn lại câu chuyện thị trường.
Ông Bùi Kiên Cường, Giám đốc Công ty cổ phần đầu tư Nông nghiệp Vàng. Ảnh: Quang Dũng.
Theo ông Bùi Kiên Cường, Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư Nông nghiệp Vàng (Công ty Nông nghiệp Vàng), tư duy sản xuất nông nghiệp buộc phải thay đổi trong bối cảnh hội nhập. “Đối tác nước ngoài không hỏi năng suất đầu tiên. Điều họ quan tâm là sản phẩm có an toàn hay không”, ông nhấn mạnh. Để có câu trả lời thuyết phục, cánh đồng phải vận hành theo một quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt, từ đất, giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cho tới nhật ký đồng ruộng.
Đối với sản xuất phục vụ xuất khẩu, vùng trồng phải đạt được diện tích tối thiểu 10ha và có mã số vùng trồng. Đi cùng mã số là “bộ hồ sơ” đầy đủ về chất lượng đất, vật tư sử dụng, nguồn giống và toàn bộ quy trình kỹ thuật. “Không thể nói tôi làm hữu cơ khi dùng phân gà tươi chưa xử lý. Thị trường EU thậm chí yêu cầu phân hữu cơ cũng phải được chứng nhận”, ông Cường phân tích.
Khâu cuối cùng là kiểm nghiệm nông sản. Trước khi vào hệ thống phân phối hoặc xuất khẩu, mẫu hành, tỏi phải được kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Ông Cường dự báo trong vài năm tới, ngay cả thị trường nội địa cũng sẽ siết chặt tiêu chí này.
Ý tưởng xây dựng quy trình khép kín được Công ty Nông nghiệp Vàng ấp ủ từ năm 2019. Sau nhiều vụ thử nghiệm, đến giai đoạn 2023 - 2024, một quy trình chuẩn đã được định hình rõ ràng. Từ năm 2024 - 2025, mô hình bắt đầu được mở rộng tại nhiều xã của thị xã Kinh Môn (cũ) và nhận được sự hưởng ứng tích cực của bà con nông dân.
Năm 2025, Công ty Nông nghiệp Vàng phối hợp với UBND xã Nam An Phụ xây dựng mô hình sản xuất cây hành vụ đông áp dụng quy trình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) với diện tích gần 4,5ha. Ảnh: Quang Dũng.
Theo ông Cường, yếu tố then chốt là quy trình mới không làm tăng chi phí đầu tư, thậm chí còn tiết kiệm hơn, trong khi năng suất giữ ổn định và đất đai được phục hồi. Độ tơi xốp, khả năng giữ ẩm và giữ dinh dưỡng cũng cải thiện rõ rệt, giúp hạn chế sâu bệnh và giảm phụ thuộc thuốc bảo vệ thực vật. “Bà con chỉ tin khi mắt thấy ruộng bên cạnh tốt hơn. Nói miệng không thuyết phục được”, ông Cường chia sẻ.
Từ những mô hình thí điểm, năm 2025, Công ty Nông nghiệp Vàng đã phối hợp với UBND xã Nam An Phụ xây dựng mô hình sản xuất hành áp dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) với diện tích gần 4,5ha, cung cấp toàn bộ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và cử cán bộ kỹ thuật bám đồng ruộng. Mọi khâu được quản lý chặt chẽ, không cho phép sử dụng vật tư ngoài danh mục. Công ty cũng lấy mẫu đất đầu vụ cũng như cuối vụ để so sánh dư lượng và chất lượng đất.
“Khi mô hình chứng minh hiệu quả, mục tiêu tiếp theo là nhân rộng trên toàn vùng trồng hành khoảng 3.700 đến 4.000ha. Nếu chất lượng nông sản đồng đều và giá bán tăng thêm 10 - 20%, giá trị gia tăng cho nông dân sẽ rất lớn. Thị trường thế giới luôn cần hành. Câu hỏi không phải là có bán được hay không mà là sản phẩm của mình có đủ chuẩn hay chưa”, ông Cường nói.
Để sự thay đổi diễn ra bền vững, ông Bùi Kiên Cường cho rằng cần có đủ “4 nhà” cùng vào cuộc. Theo đó, chính quyền hỗ trợ nông dân, nhà khoa học hoàn thiện quy trình, doanh nghiệp cung cấp vật tư chất lượng và cuối cùng là nông dân – người quyết định trên chính thửa ruộng của mình.
“Đi một mình rất khó. Khi các bên cùng đồng hành, bà con sẽ mạnh dạn thay đổi để cây hành, cây tỏi nói riêng và nông sản nói chung không chỉ nuôi sống gia đình mà còn đủ sức bước ra thị trường quốc tế”, ông Cường kỳ vọng.
