Nhìn lại sức khỏe đất và tư duy canh tác cũ
Lớn lên ở vùng quê có truyền thống trồng hành, tỏi xã Nam An Phụ (TP Hải Phòng), bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Phó Chủ tịch UBND xã Nam An Phụ luôn tự hào về truyền thống cần cù của người dân địa phương. Cây hành, cây tỏi không chỉ là sinh kế mà đã trở thành cây làm giàu cho nhiều hộ. Thế nhưng đằng sau những mùa vụ bội thu là những vấn đề ngày càng bộc lộ rõ.
Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Phó Chủ tịch UBND xã Nam An Phụ (TP Hải Phòng). Ảnh: Quang Dũng.
Theo bà Nhàn, trong suốt thời gian dài, nông dân có xu hướng lạm dụng phân hóa học và phân đơn vì dễ bón, hiệu quả nhanh. Song chính thói quen ấy khiến đất đai ngày càng “mệt mỏi”, độ phì giảm, hệ vi sinh vật mất cân bằng. “Bón nhiều phân vô cơ làm đất chai sạn, cây dễ nhiễm bệnh và nông dân lại phải dùng thêm thuốc bảo vệ thực vật”, bà Nhàn chia sẻ.
Không chỉ vậy, bài toán đầu ra cho sản phẩm hành, tỏi cũng khiến chính quyền địa phương rất trăn trở. Dù hành, tỏi Nam An Phụ được thị trường nội địa ưa chuộng nhưng vẫn chủ yếu bán qua thương lái, chưa có thương hiệu và chưa xây dựng được chuỗi liên kết bền vững. “Chúng tôi mong muốn sản phẩm quê mình không chỉ loanh quanh nội địa mà phải hướng tới chuẩn xuất khẩu", bà Nhàn nói.
Từ những trăn trở đó, xã Nam An Phụ đã chủ động làm việc với Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hải Phòng. Đồng thời tìm kiếm doanh nghiệp có năng lực để đồng hành cùng nông dân. Sau một thời gian, cơ hội đã mở ra khi có doanh nghiệp đồng ý hỗ trợ mô hình thí điểm, cung cấp vật tư và cử cán bộ kỹ thuật xuống tận ruộng hướng dẫn cho bà con.
“Ban đầu không ít hộ dân còn lo lắng trước quy trình mới: giảm phân hóa học, tăng phân hữu cơ, ghi nhật ký sản xuất… Do bà con đã quen lối làm cũ nên khi nghe đổi quy trình, nhiều người sợ mất mùa. Lúc đó, chính quyền phải đứng ra cam kết, vận động và tạo niềm tin cho bà con” bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn kể.
Nông dân tuân thủ đúng hướng dẫn, không tự ý bổ sung phân bón hay thuốc ngoài danh mục, đảm bảo không ảnh hưởng tới sức khỏe đất. Ảnh: Quang Dũng.
Chính quyền làm cầu nối
Ngay khi nhận được sự thống nhất chủ trương từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, xã Nam An Phụ và doanh nghiệp bắt tay triển khai mô hình. Việc đầu tiên là kiểm tra mẫu đất để xác định tình trạng dinh dưỡng, dư lượng hóa chất…, từ đó xây dựng quy trình canh tác phù hợp với từng khu đất tại địa phương.
Doanh nghiệp cung cấp toàn bộ vật tư theo quy trình mới, đồng thời cử cán bộ kỹ thuật túc trực trên đồng. Nông dân chỉ cần tuân thủ đúng hướng dẫn, không tự ý bổ sung phân bón hay thuốc ngoài danh mục. “Khi nhìn thấy cây khỏe hơn, rễ đẹp hơn, đất tơi hơn, bà con dần tin và hào hứng với mô hình", bà Nhàn chia sẻ.
Sau một thời gian, kết quả bước đầu tương đối rõ rệt: chi phí không tăng, năng suất giữ ổn định, chất lượng củ hành tốt hơn, tỷ lệ sâu bệnh giảm… Bên cạnh đó, các mẫu sản phẩm đạt chuẩn sẽ được gửi đi kiểm nghiệm để phục vụ xây dựng thương hiệu. “Mục tiêu cao nhất vẫn là chuẩn hóa chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu để hành tỏi Nam An Phụ từng bước có mặt tại những thị trường khó tính”, bà Nhàn chia sẻ.
Cũng theo bà Nhàn, phát triển nông nghiệp bền vững phải dựa trên ba trụ cột là cải thiện sức khỏe đất, chuẩn hóa theo quy trình VietGAP, GlobalGAP và xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ giữa chính quyền – doanh nghiệp – nông dân. Khi đủ diện tích và sản lượng đạt chuẩn, cơ hội kết nối với các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ rộng mở hơn.
"Chính quyền cơ sở phải là cầu nối, lắng nghe nông dân, đồng thời hiểu rõ yêu cầu của thị trường để dẫn dắt sự thay đổi. Người dân xã chúng tôi rất giỏi làm ăn. Nếu được hỗ trợ đúng cách và tiếp cận quy trình tiên tiến, tôi tin hành tỏi Nam An Phụ sẽ còn tiến xa hơn nữa”, bà Nhàn gửi gắm.
