Trái cây ngọt hơn khi có kiến vàng làm thiên địch trong vườn

Nước ta có nguồn thiên địch rất phong phú, đa dạng. Theo ông Trương Quốc Ánh, Phó Trưởng Bộ môn Công nghệ Sinh học (Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam), dựa vào chức năng, thiên địch được chia thành ba nhóm. Nhóm thứ nhất là nhóm ăn thịt, đứng đầu là nhện dệt lưới dùng mạng nhện để bắt mồi.

Những loài nhện dệt lưới thuộc nhóm đa thực nên kiểm soát được nhiều côn trùng gây hại, đặc biệt là sâu non. Tuy nhiên, ông Ánh lưu ý không phải loài nhện nào cũng là thiên địch, là sinh vật có lợi cho sản xuất nông nghiệp. Có những loài nhện gây hại cho cây trồng, điển hình là nhện đỏ.

Loài thiên địch ăn thịt lợi hại tiếp theo là bọ rùa, rồi đến bọ xít ăn mồi, bọ ngựa… Kiến ba khoang cũng thuộc nhóm thiên địch ăn thịt, ăn các loài sâu rầy phá hoại cây trồng. Nhìn chung, những loài thiên địch ăn thịt rất đa dạng và phong phú.

Nhóm thiên địch thứ hai là nhóm ký sinh, những thiên địch này đẻ trứng hoặc ký sinh trực tiếp trên sinh vật gây hại, từ đó tiêu diệt dần sinh vật gây hại từ bên trong. Ông Ánh nêu dẫn chứng, gần đây, khi xảy ra dịch sâu đầu đen hại dừa ở tỉnh Bến Tre (cũ), Trường Đại học Nông lâm TP.HCM đã nuôi ong ký sinh để thả vào các vườn dừa. Loài ong này ký sinh trên cơ thể sâu đầu đen, qua đó đã hạn chế được rất nhiều tác hại từ loài sâu này trên các vườn dừa ở Bến Tre.

Nhóm thứ ba là nhóm vi sinh vật có ích như nấm xanh, nấm trắng..., được sản xuất để ức chế côn trùng gây hại. Gần đây, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam đã sản xuất phân hữu cơ vi sinh vật chức năng. Vi sinh vật chức năng có những nhóm như vi sinh cố định đạm để tăng dinh dưỡng, vi sinh vật phân giải lân, vi sinh vật phân giải cellulose… và đặc biệt là có vi sinh vật đối kháng với vi sinh vật gây hại như phytophthora gây thối thân xì mủ ở sầu riêng hoặc fusarium gây lở cổ rễ.

Khi sản xuất phân hữu cơ vi sinh vật chức năng, các nhà khoa học của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam đã tận dụng phụ, phế phẩm và đưa vào các vi sinh vật chức năng, trong đó có vi sinh vật đối kháng với vi sinh vật gây hại. Khi bón trực tiếp phân hữu cơ vi sinh vật chức năng vào đất, các vi sinh vật đối kháng trong phân đã kiểm soát rất tốt các vi sinh vật gây hại.

Ông Ánh chia sẻ, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam đã thực hiện một đề tài khoa học về nhân nuôi kiến vàng. Đây là loài thiên địch không những có khả năng kiểm soát côn trùng rất tốt mà còn giúp cải thiện chất lượng trái cây. Thực tế cho thấy trong những vườn cây ăn trái có nhân nuôi kiến vàng, trái cây thường có vị ngọt hơn.

Khi nuôi kiến vàng trên cây, nông dân cũng có thể nuôi thêm kiến đen, cũng là một loài thiên địch. Kiến vàng thường hoạt động ở phần trên của cây, còn kiến đen hoạt động ở phần gốc. 2 loài này thường không xâm phạm lãnh thổ của nhau. Vì vậy trên một cây có cả kiến vàng và kiến đen thì có thể kiểm soát các loài sâu từ gốc lên tới lá, trái cây.

Tuy nhiên, việc nhân rộng mô hình nuôi kiến vàng trong các vườn cây ăn trái hiện vẫn còn những khó khăn nhất định, trước hết là tâm lý của nông dân. Trong khi có nhiều nông dân rất thích nuôi kiến vàng trong vườn cây ăn trái thì nhiều nông dân khác vẫn ngại nhân nuôi kiến vàng vì sợ bị kiến cắn khi chăm sóc, thu hoạch trái cây.

Dù còn những khó khăn trong việc nhân nuôi, mở rộng mô hình, nhưng với những hiệu quả rõ rệt của kiến vàng trong phòng trừ sâu, côn trùng gây hại, ông Ánh tin tưởng rằng trong tương lai gần, nông dân sẽ áp dụng rộng rãi việc nuôi kiến vàng để ngăn ngừa sâu hại trên vườn cây ăn trái.