Sắp Tết cần chú ý rệp hại quất kiểng

Rệp hại trên cây quất kiểng

Nguyễn Văn Thêm (Cái Bè, Tiền Giang)

Trả lời: Qua mô tả, chúng tôi cho rằng con rệp đang gây hại cho cây quất kiểng nhà bạn là con rệp cam (còn gọi là con rầy mềm). Ngoài cây quất con rệp này còn gây hại trên nhiều loại cây thuộc nhóm cây có múi như: chanh, cam ngọt, bưởi, quýt tiều… và đặc biệt là cây quýt đường.

Rệp cam có nhiều loài, nhưng phổ biến thường là hai loài: Toxoptera auranti và Toxoptera citricidus. Cả hai loài này đều thuộc họ rầy mềm (Aphididae), bộ cánh đều (Homoptera). Cơ thể của chúng có hình bầu dục, bóng và có kích thước rất nhỏ, hình dáng hơi giống trái lê (như bạn đã mô tả) mầu nâu đen hay mầu nâu đỏ hơi hồng. Con trưởng thành đực (thường ít gặp) luôn luôn có cánh, nhưng con trưởng thành cái lại có hai dạng: có cánh và không có cánh.

Con cái dạng có cánh dài gần 2 mm, còn dạng không có cánh thì lớn hơn (khoảng 2 mm). Trong điều kiện bình thường ở vùng nhiệt đới như nước ta, nếu có thức ăn phù hợp (đọt, lá non), thì rầy cái thường không có cánh và sinh sản đơn tính là chủ yếu (đẻ trực tiếp ra con chứ không đẻ ra trứng). Do vậy chúng tích lũy mật số rất nhanh, nếu không phát hiện và diệt trừ kịp thời thì rất dễ bị chúng gây hại nặng. Còn dạng có cánh chỉ xuất hiện khi mật số của rầy cao, lá cây ký chủ đã già (hết thức ăn phù hợp), chúng sẽ di chuyển đi tìm nguồn thức ăn khác, bắt cặp, sinh sản tạo quần thể mới, để duy trì nòi giống.

Cả rệp trưởng thành và rệp non đều tập trung bu bám ở mặt dưới của những lá non, cành non, đọt non để chích hút nhựa của các bộ phận này, làm cho chồi non, lá non của cây quất kiểng bị biến dạng, lá cong queo, còi cọc, không phát triển được.

Ngoài gây hại trực tiếp cho cây quất, trong chất bài tiết của rệp còn có chứa nhiều chất đường mật, đây là môi trường thuận lợi cho cho nấm bồ hóng phát sinh, phát triển phủ kín cả cành, lá không những ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình quang hợp của cây quất mà còn làm cho quất kiểng xấu xí, khó bán và bán không được giá.

Ngoài quất kiểng và những cây thuộc nhóm cây có múi rệp cam còn gây hại trên nhiều loại cây khác như cà phê, trà, xoài, đu đủ, dưa leo, ca cao... nên việc phòng trừ chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn, do nguồn thức ăn của chúng đa dạng và luôn có mặt trên vườn cây, đồng ruộng.

Trong tự nhiên rệp cam có khá nhiều thiên địch. Chúng khống chế mật số của rệp khá tốt, nhưng do thời gian gần đây bà con nhà vườn đã sử dụng quá nhiều thuốc BVTV, quần thể thiên địch của rệp bị tiêu diệt rất nhiều, làm cho rệp dễ phát triển gây hại nặng.

Để hạn chế tác hại của rệp bạn phải theo dõi vườn quất kiểng thường xuyên, đặc biệt là vào các đợt cây ra đọt non, lá non, nếu thấy rệp có mật số cao thì có thể sử dụng thuốc hóa học để phun xịt. Để bảo vệ quần thể thiên địch tự nhiên trong vườn cây, đồng thời cũng để tiết kiệm tiền thuốc, bạn chỉ nên xịt thuốc trực tiếp vào những chỗ có rệp thường bu bám (đọt non, lá non, cành non...). Về thuốc bạn có thể luân phiên sử dụng một trong các loại thuốc như: Dầu khoáng D-C-Tron Plus 98,8 EC; Vibamec 1.8EC hoặc 3.6EC; Virofos 20EC; Bascide 50EC; Trebon 10 EC; Supracide 40 EC; Suprathion 40EC... Về liều lượng và cách sử dụng bạn có thể đọc hướng dẫn của nhà sản xuất có in sẵn trên bao bì.