Hơn 700 hộ dân tham gia
Những năm gần đây, biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, bất thường, tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất và đời sống. Từ thực tiễn đó, Chính phủ đã khuyến khích các địa phương tăng cường áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác giảm phát thải trong sản xuất lúa nhằm giảm lượng nước sử dụng trong nông nghiệp, giảm phát thải khí nhà kính.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh cùng Ban quản lý dự án kiểm tra, đánh giá mô hình canh tác lúa giảm phát thải vụ hè thu năm 2025 tại xã Thiên Cầm. Ảnh: Thanh Nga.
Tại Hà Tĩnh, thông qua định hướng của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, Công ty Green Carbon Inc (Nhật Bản) chủ trì, phối hợp với Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ cùng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh tổ chức thực hiện thí điểm dự án: "Công nghệ tưới ngập khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Hà Tĩnh".
Dự án sẽ thực hiện trong 10 năm, từ 2025 - 2035. Trong thời gian này, các chuyên gia, cán bộ kỹ thuật có chuyên môn sâu về canh tác lúa giảm phát thải sẽ chuyển giao các giải pháp canh tác tưới ngập - khô xen kẽ và quản lý nước đồng bộ trên diện tích rộng cho nông dân nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa, tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu.
“Vụ xuân năm 2025, chúng tôi bắt đầu triển khai tại xã Nam Phúc Thăng cũ (nay là xã Thiên Cầm) với diện tích 50,7 ha/163 hộ; vụ thè thu mở rộng lên diện tích 250 ha/750 hộ. Quá trình triển khai bước đầu cho thấy từ giai đoạn làm đất đến thu hoạch, ruộng vùng dự án giảm 2 lần bơm nước so với ruộng truyền thống, cây lúa chống đổ tốt hơn và giảm sâu bệnh hại, góp phần giảm chi phí sản xuất nhưng vẫn duy trì năng suất ổn định.
Đặc biệt, lượng khí giảm phát thải có thể được quy đổi thành tín chỉ carbon và bán trên thị trường, tạo nguồn lực tái đầu tư hạ tầng sản xuất và tăng thu nhập cho nông dân”, ông Phan Tiến Thành, Quản lý dự án của Công ty Green Carbon Inc thông tin.
Ruộng ngập nước thường xuyên có tỷ lệ lúa đổ cao hơn ruộng tưới ngập - khô xen kẽ. Ảnh: Thanh Nga.
Cùng đánh giá về tín hiệu tích cực khi thực hiện canh tác lúa giảm phát thải, ông Hoàng Kim Túy, Trưởng phòng Kinh tế (UBND xã Thiên Cầm) khẳng định, công nghệ tưới ngập - khô xen kẽ rất phù hợp với đặc thù sản xuất của xã Thiên Cầm bởi diện tích lúa của xã chủ yếu sử dụng trạm bơm để tưới. Khi áp dụng giải pháp này đã giảm áp lực về nước tưới, nhất là ở vụ hè thu.
“Theo tôi việc mở rộng diện tích thí điểm thời gian tới phù hợp ở các vùng sử dụng nước trạm bơm. Vấn đề cần bàn là khi nào chuyển đổi được để bán tín chỉ carbon, đem lại nguồn thu cho nông dân. Ban quản lý dự án cũng cần đánh giá chi tiết hơn hiệu quả ở các khu ruộng nhiều bờ thửa bởi khi tháo cạn nước chuột dễ phát sinh, phá hại lúa”, ông Túy nói.
Giảm hơn 70% phát thải so với tưới ngập liên tục
Giới chuyên môn phân tích, phát thải trong trồng lúa được giảm ở các khâu làm đất, chọn giống lúa, phương pháp canh tác và xử lý rơm rạ sau thu hoạch. Trong đó khâu canh tác ghi nhận giảm phát thải lớn nhất, tới 33% khi dùng phương pháp tưới ngập - khô xen kẽ (AWD) và phân bón hiệu quả.
Năng suất lúa áp dụng tưới tiêt kiệm trung bình đạt hơn 72 tạ/ha (vụ xuân) và 52 tạ/ha (vụ hè thu). Ảnh: Thanh Nga.
Sau 2 vụ thực hiện thí điểm tại xã Thiên Cầm, Ban quản lý dự án đánh giá, canh tác lúa áp dụng kỹ thuật tưới tiết kiệm giúp giảm số lần tưới nước nhưng cây lúa vẫn sinh trưởng, phát triển tốt, đẻ nhánh nhiều, cứng cây, chống đổ tốt hơn, năng suất trung bình đạt 72,5 tạ/ha (vụ xuân), tăng 6,15% so với ruộng lúa ngập thường xuyên.
Về lượng giảm phát thải, lúa tưới ngập - khô xen kẽ giảm 70,48% so với canh tác tưới ngập liên tục.
Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh cho rằng, canh tác lúa giảm phát thải là rất cần thiết và là xu thế, trách nhiệm các nhà quản lý phải làm, vận động người dân tham gia.
“Nút thắt ở Hà Tĩnh bây giờ là tuyên truyền để người dân hiểu về hiệu quả, quyền lợi lâu dài khi bán được tín chỉ carbon để họ tự nguyện tham gia. Muốn làm được điều đó, đề nghị Công ty Green Carbon Inc và Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ sớm có hội thảo đánh giá hiệu quả về môi trường, năng suất bằng cơ sở qua học. Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh cam kết sẽ đồng hành cùng Ban quản lý dự án. Đồng thời xây dựng kế hoạch cụ thể đến năm 2030, thậm chí 2035 cùng lộ trình mở rộng diện tích hàng năm để tham mưu UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo, tổ chức thực hiện đạt hiệu quả”, ông Hải nói.
Canh tác tưới ngập - khô xen kẽ giảm hơn 70% lượng phát thải so với tưới ngập nước liên tục. Ảnh: Thanh Nga.
Ông Hải cũng nhấn mạnh, trước mắt cần tiến hành khảo sát vùng phù hợp để mở rộng trong vụ xuân 2026 nhằm kịp thời chỉ đạo các địa phương phối hợp triển khai.
“Để hiện thực hóa kế hoạch nhân rộng mô hình, tới đây chúng tôi sẽ tổ chức hội thảo toàn tỉnh, mời tất cả các xã, đồng thời cam kết phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh xây dựng kế hoạch nhân rộng dự án đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035”, ông Trịnh Đức Toàn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ thông tin.
