Cần công báo ưu, nhược điểm giống mới

Sự cố lúa B-TE1 trổ chín bất thường ở Kiên Giang

>> Vụ lúa lai B-TE1 trổ chín bất thường: Tại sao?
>> Kiên Giang: Lúa lai B-TE1 trổ chín bất thường

Hiện có rất nhiều giống lúa lai mới rất tốt, năng suất tương đương hoặc hơn giống lúa lai cũ Nhị ưu 838, còn chất lượng hơn hẳn. Phải nói nhiều năm qua Nhị ưu 838 là một trong những giống lúa lai chủ lực khu vực từ miền Trung trở ra. Đây là giống có sức sống mãnh liệt, nhưng nó cũng có nhược điểm, điển hình chất lượng gạo thấp và năng suất chưa vượt trội so nhiều giống lúa thuần. Bây giờ nhiều giống mới ra tuy không thích ứng rộng nhưng nó lại ngon cơm, cho NS rất cao trong một vùng sinh thái nhất định. Ví dụ ở Nghệ An, giống lúa lai Khải Phong số 1, Q.ưu 1 rất tốt, hơn hẳn Nhị ưu 838 nhưng đưa ra Bắc năng suất lại không bằng.

Nhị ưu 986 là giống mới công nhận, thích ứng rất tốt từ Bắc Trung bộ đổ vào, khả năng kháng bệnh cực tốt, năng suất cao hơn hẳn Nhị ưu 838. Tương tự, giống Syn 6 ở Thái Bình NS cũng hơn hẳn Nhị ưu 838, cơm lại ngon. Thậm chí trong một tỉnh cũng cần cơ cấu bộ giống phù hợp từng vùng sinh thái. Như Nghệ An, vùng Diễn Châu, Yên Thành, Quỳnh Lưu cần một bộ giống khác các huyện vùng miền núi Quỳ Hợp, Quỳ Châu hay Quế Phong... Ngay cả một vùng sinh thái ĐBSH, chúng tôi theo dõi thấy giống Phú ưu 1 ở Hà Nam không tốt nhưng sang Ninh Bình lại rất tốt, nhất là các huyện ven biển. Vì vậy, trách nhiệm ngành Nông nghiệp là cần phổ biến thật đa dạng giống để nông dân lựa chọn giống phù hợp nhất.

Mỗi tỉnh có một đặc thù về sinh thái, theo đó nên chăng trong công tác công nhận giống có thể đổi mới là cho các tỉnh thẩm định và đề xuất công nhận giống mới được không?

Hiện tại thì chưa được, vì các tỉnh chưa đủ phương tiện để đánh giá chính xác, khách quan về giống. Trước đây để ra được một giống lúa mới tối thiểu mất 5-6 năm, nhưng hiện nay có nhiều cải tiến nên việc công nhận giống không còn quá khó khăn. Cụ thể là chúng tôi có thể đồng thời khảo nghiệm cơ bản và khảo nghiệm DUS có sự hỗ trợ bằng phương pháp điện di mao quản về tính khác biệt của giống, từ đó rút ngắn thời gian công nhận xuống chỉ còn 2-3 năm, thậm chí chỉ 2-3 vụ. Sắp tới có thể còn căn cứ khả năng chống chịu bệnh của giống bằng lây nhiễm nhân tạo.

Sau 1 vụ khảo nghiệm cơ bản thấy ổn, thì sẽ cho lây nhiễm nhân tạo để đánh giá mức chống chịu sâu bệnh; khảo nghiệm DUS (khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định) cũng không nhất thiết phải sau khảo nghiệm VCU (khảo nghiệm giá trị canh tác, giá trị sử dụng), mà làm đồng thời. Đây là một hướng đổi mới. Với những giống nhiễm nặng một số bệnh hại chính chúng tôi cũng sẽ không đề nghị công nhận giống. Tất nhiên cũng có những giống chất lượng dù giống dễ nhiễm bệnh thì khi đề xuất công nhận buộc phải công bố cụ thể trên phương tiện thông tin về nhược điểm giống để người sản xuất biết.

Giống lúa lai B-TE1 là giống tốt nhưng vừa rồi có hiện tượng trổ chín không đều ở Kiên Giang (NNVN đã nêu). Theo các đánh giá của cơ quan chức năng là không phải nguyên nhân do giống mà do lỗi kỹ thuật canh tác? Ý kiến của ông về vấn đề này thế nào?

Tôi thấy hầu hết các giống mới đăng trên NNVN đều chỉ nêu điểm tốt mà không khuyến cáo nông dân nhược điểm của nó, thế nên mới xảy ra nhiều vụ việc đáng tiếc liên quan đến giống và đơn vị cung ứng. Có giống gạo rất ngon nhưng dễ đổ, lép cao; có giống lại nhiễm đạo ôn nặng nếu bón phân không cân đối... Có giống thích hợp vụ xuân mà không thích hợp vụ mùa hoặc ngược lại, vân vân. Mỗi giống đương nhiên có quy trình quỹ thuật kèm theo, nhà cung ứng cần phải chuyển tải trung thực thông tin về giống để những người chỉ đạo sản xuất, cán bộ khuyến nông cùng nông dân hiểu hết về giống.

Việc lúa lai trổ chín bất thường ở Kiên Giang, phải nói một phần lỗi là do nhà cung ứng không khuyến cáo đầy đủ quy trình kỹ thuật, để nông dân cấy mạ già, cấy lẫn các loại lúa với nhau dẫn đến trổ chín bất thường. Quan điểm cá nhân tôi thì giống mới được công nhận cũng như sản phẩm nông nghiệp mới cần được công bố đầy đủ thông tin trên báo NNVN để từ đó cán bộ khuyến nông chuyển tải đến nông dân.

Sắp tới sửa Quyết định 95 của Bộ NN-PTNT về công nhận giống cây trồng mới, chúng tôi thấy cần kiến nghị bắt buộc giống mới công nhận phải công bố trên báo NNVN, cơ quan ngôn luận của Bộ NN-PTNT để toàn ngành và nông dân cùng biết. Việc làm này có lợi cho cả người làm giống, người chỉ đạo sản xuất cũng như nông dân. Khi giống đăng tải trên báo đặc biệt là báo ngành sẽ rất tiện cho việc tra cứu, đặc biệt hữu ích với cán bộ chỉ đạo sản xuất, khuyến nông, những người trực tiếp cầm tay chỉ việc nông dân sản xuất.