Sản xuất gắn với an toàn thực phẩm
“Da của quả mận Phiêng Khoài (huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La) cứng, nhiều phấn, khi ăn giòn, có vị ngọt thanh mát, chua rôn rốt; còn mận của nơi khác thường da nhẵn mỏng, ít phấn, ăn có vị chua, chát hơn. Bởi thế mà quả mận Phiêng Khoài bao giờ bán cũng đắt hơn 5.000 - 10.000 đồng/kg, mận loại 1 quả to, đẹp bán 80.000 - 100.000 đồng/kg, mận thường bán 15.000 - 20.000 đồng/kg, mận trái vụ bán trên 200.000 đồng/kg và chưa bao giờ ế phải đổ đi, kể cả thời Covid-19 mà chỉ có giá cao hay thấp”, anh Quân giải thích thêm.
Thu hoạch mận ở Phiêng Khoài. Ảnh: Dương Đình Tường.
Mận hậu không phải là cây bản địa ở Phiêng Khoài mà mới chỉ được di thực về trồng hơn 30 năm trước, đặc biệt phát triển mạnh trong khoảng 15 năm trở lại đây. Anh Nguyễn Quang Hưng - Bí thư Đảng ủy xã Phiêng Khoài cho biết, trên cơ sở tỉnh Sơn La có nghị quyết phát triển cây ăn quả trên đất dốc, xã Phiêng Khoài đã đưa diện tích mận từ 500 ha trồng tự phát của dân thành một vùng hàng hóa lớn, có sự quy hoạch bài bản.
Ngoài tổ chức các lớp tập huấn, các buổi tham quan, xã còn kết nối với ngân hàng để bà con tiếp cận vốn, mở rộng diện tích trồng, mua vật tư, tăng cường khâu chăm sóc… Nhờ vậy mà cây mận đã lan rộng ra cả 30 bản của xã với đủ các dân tộc Thái, Mông, Xinh Mun, Kinh với tổng diện tích gần 3.000 ha, tạo ra tổng thu hàng trăm tỷ mỗi năm.
Vụ mận năm nay được mùa chưa từng có, sản lượng ước đạt khoảng 30.000 tấn, trong khi năm 2024 đạt 24.000 tấn. 70% đường vào 30 bản đã được cứng hóa, to và rộng, rất thuận tiện cho các đoàn xe tải đến thu mua mận rồi vận chuyển đi tiêu thụ nội địa cũng như xuất khẩu.
Livestream bán mận ở HTX Kiên Cường Phiêng Khoài. Ảnh: Dương Đình Tường.
Không chạy theo sản lượng đơn thuần, Phiêng Khoài xác định sản xuất phải đi kèm với an toàn thực phẩm từ gốc. Cụ thể, xã ra quy định các chủ vườn có diện tích từ 0,5 ha trở lên phải ký cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm. 600 ha mận của xã đã có mã số vùng trồng, trong đó 15 ha sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP.
Trước khi vào vụ mận, xã tổ chức họp Đảng, họp chính quyền giao ban với các bản bàn về việc đảm bảo an toàn thực phẩm. Xã còn thành lập các tổ công tác về an toàn thực phẩm để kiểm tra đột xuất các vườn mận cũng như các điểm thu mua mận lấy mẫu, test sản phẩm xem có đủ tiêu chuẩn an toàn hay không.
14 hợp tác xã (HTX) trên địa bàn là những đầu tàu trong việc tập hợp nông dân, tổ chức họ sản xuất theo cùng một quy trình kỹ thuật và liên kết để xây dựng thương hiệu cũng như quảng bá, tiêu thụ sản phẩm. Điển hình có thể kể đến HTX Kiên Cường Phiêng Khoài quy tụ được 19 thành viên cùng sản xuất trên hơn 80 ha mận hậu theo hướng hữu cơ và VietGAP.
Khi mận hậu vào thực đơn của hãng hàng không
Ở đó các chủ vườn cùng làm theo một quy trình kỹ thuật, ứng dụng nhật ký điện tử, quản lý bằng hệ thống camera giám sát, dán nhãn tem truy xuất nguồn gốc, cách ly thuốc bảo vệ thực vật đủ thời gian, thường xuyên test sản phẩm trước khi bán ra thị trường.
Nhờ vậy, sản phẩm mận của HTX được chọn lựa đưa lên hệ thống suất ăn hàng không của Việt Nam Airline, giúp các thành viên nhà lãi ít cũng 400 triệu đồng, nhà lãi nhiều cả tỷ đồng.
Niềm vui mùa mận. Ảnh: Dương Đình Tường.
Hay HTX Noọng Piêu là đơn vị đầu tiên của tỉnh Sơn La xuất được mận vào thị trường châu Âu với giá bán gấp rưỡi, gấp đôi thị trường nội địa. Hiện sản phẩm của HTX đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao, được các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch tiêu thụ mạnh. Từ quả mận tươi của Phiêng Khoài năm 2024 HTX Toàn Phát đã thử nghiệm, chào thị trường sản phẩm mận sấy dẻo, siro mận chất lượng, được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp chứng nhận 3 sao.
Ngày 23/5 vừa qua, UBND huyện Yên Châu đã lần đầu tiên tổ chức hội hái mận tại bản Ái 2 của xã Phiêng Khoài với thông điệp “Sản xuất nông sản sạch gắn bảo vệ môi trường”. Trong 3 ngày của hội, hàng ngàn du khách đã được trải nghiệm các nội dung như thi hái mận, thi ăn mận, tham quan các nông cụ, dụng cụ truyền thống của đồng bào Thái, Xinh Mun, Mông.
Trong định hướng tới đây, Phiêng Khoài sẽ kết hợp giữa phát triển nông nghiệp và du lịch. Hiện xã đang tổ chức rà soát các bản để tìm những vườn mận đẹp, những khu rừng được bảo tồn tốt, những khe suối, hang động độc đáo nhằm mục đích thử nghiệm du lịch sinh thái mà trước tiên sẽ là ở bản Tà Ẻn
Phiêng Khoài là xã vùng biên có diện tích mận hậu lớn nhất của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La với gần 3.000 ha. Từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 7 là thời điểm mận chín rộ, các đoàn xe tải cùng với thương lái nhộn nhịp đến đây thu mua. Điểm khác biệt của mận hậu Phiêng Khoài so với mận ở vùng khác là lớp phấn trắng dày, xoa đi thì thấy màu đỏ thẫm, ăn vào thấy vị ngọt thanh, giòn, chua rôn rốt.
.
