'Hành động tập thể' sản xuất sầu riêng đáp ứng yêu cầu xuất khẩu

"Hành động tập thể"

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế với sự cạnh tranh gay gắt, không chỉ thị trường sầu riêng mà tất cả các nông sản cần phải có sản phẩm đồng đều, khối lượng lớn, chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế, giao hàng đúng lúc, giá thành cạnh tranh.

Ý thức được điều này, nhiều nông dân trên địa bàn Tây Nguyên đã bắt tay với HTX và doanh nghiệp để  tổ chức "hành động tập thể" theo quy trình sản xuất chung, trên từng cánh đồng lớn. Theo đó, quy trình sản xuất, thu hoạch, bảo quản và thương mại được thiết lập trên cơ sở yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường xuất khẩu.

Tại tỉnh Đắk Nông, từ năm 2024, ngành hàng sầu riêng đã phát triển mạnh mẽ với diện tích ước gần 12.000 ha. Sự tăng trưởng này bên cạnh mang lại giá trị kinh tế cao còn đặt ra nhiều thách thức về chất lượng sản phẩm và tính bền vững trong canh tác.

Để phát triển lâu dài và đảm bảo sản phẩm có thể xuất khẩu, việc tuân thủ quy trình canh tác chuẩn như VietGAP và GlobalGAP là yếu tố quyết định.

Câu lạc bộ sầu riêng Thiên Phú (huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông) đã tập hợp được nhiều thành viên với quy mô diện tích gần 100 ha canh tác theo quy trình VietGAP. Trong đó, gần 20 ha đã được cấp mã số vùng trồng với sản lượng được cấp phép 195 tấn/năm.

Ông Đoàn Hùng Thịnh, thành viên Câu lạc bộ sầu riêng Thiên Phú cho biết, sau khi được cấp mã số vùng trồng, chất lượng trái sầu riêng đã được nâng cao. Thương lái và doanh nghiệp liên hệ thu mua cho các thành viên rất nhiều, giá bán sầu riêng cao hơn so với trước khi chưa có mã vùng trồng từ 2.000 - 4.000 đồng/kg.

"Việc áp dụng đúng quy trình kỹ thuật từ bón phân, thuốc bảo vệ thực vật sinh học đến khâu thu hoạch đã giúp chất lượng sầu riêng đồng đều, tạo thành vùng nguyên liệu tập trung với sản lượng lớn, đáp ứng nhu cầu thị trường”, ông Thịnh cho biết.

Tương tư tại Gia Lai, nhận thức được giá trị của việc xây dựng mã số vùng trồng, nhiều hộ dân trồng sầu riêng đã cùng với HTX và doanh nghiệp “hành động tập thể” từ khâu trồng, chăm sóc cho đến thu hoạch.

Ông Nguyễn Ngọc Bích (thôn Ia Lôk, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) là người tiên phong liên kết cùng HTX để xây dựng mã số vùng trồng sầu riêng trên diện tích hơn 2 ha của gia đình.

Ông Bích cho biết, để được cấp mã số vùng trồng, quy trình sản xuất sầu riêng phải trải qua nhiều công đoạn rất kỳ công. Theo đó, chăm sóc sầu riêng phải có sổ nhật ký theo dõi, từ quy trình bón phân, tưới nước… đều phải tuân thủ theo hướng dẫn kỹ thuật của HTX đưa ra.

“Nhờ sản xuất theo quy trình chuẩn nên chất lượng sầu riêng rất tốt, ít sâu bệnh và được thương lái thu mua với gia cao hơn thị trường”, ông Bích chia sẻ.

Ông Mai Đình Thọ, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Dịch vụ nông nghiệp sạch Krông Pắc (huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk) cho biết, thời gian qua, HTX chủ yếu hướng dẫn, hỗ trợ người dân trồng sầu riêng về các chính sách cũng như tiêu chuẩn, quy định của thị trường.

“Mục tiêu lớn nhất của HTX là người dân trồng, chăm sóc theo các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường, dù hơi vất vả nhưng đổi lại sức khỏe được đảm bảo và việc tiêu thụ sầu riêng được tốt hơn”, ông Thọ chia sẻ.

Sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn

Để hoạt động xuất khẩu sầu riêng bền vững, việc tuân thủ quy trình sản xuất cũng như các quy định của nước nhập khẩu là yêu cầu bắt buộc phải thực hiện đồng bộ, kịp thời.

Ông Lê Văn Thanh, Giám đốc HTX Sản xuất - Thương Mại - Dịch vụ - Du lịch nông nghiệp Ia Mơ Nông (HTX Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) cho biết, để xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc hiệu quả, ngành nông nghiệp cần phải có chế tài để xử lý những trường hợp vi phạm. Đối với ngành hàng kinh doanh có điều kiện như sầu riêng thì buộc phải có vùng trồng, quy trình sản xuất, có mã số đóng gói để thu mua cho người dân.

“Cần phải có chế tài để xử lý vi phạm cũng như ban hành được tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Nếu không thực hiện được các vấn đề này, việc cấp mã số vùng trồng sầu riêng sẽ không đạt được như kỳ vọng”, ông Thanh chia sẻ.

Liên quan đế việc quản lý mã số vùng trồng, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Lắk đã yêu cầu các doanh nghiệp xuất khẩu và người sản xuất cần phải tuân thủ các hướng dẫn trong canh tác sầu riêng như: Sổ tay hướng dẫn sản xuất sầu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP, canh tác sầu riêng thích ứng với biến đổi khí hậu, kỹ thuật cắt tỉa hoa, quả và thu hoạch sầu riêng… Đặc biệt, tuyệt đối không sử dụng hoá chất không có trong danh mục, hoá chất cấm sử dụng…

Bên cạnh đó, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có trong danh mục được phép sử dụng, đảm bảo nguyên tắc đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng và đúng cách, khuyến khích sử dụng thuốc có nguồn gốc sinh học.

Đối với cơ sở đóng gói, cần thực hiện vệ sinh công nghiệp tại cơ sở, đảm bảo các quy trình sơ chế, đóng gói, bảo quản và xử lý sản phẩm tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm theo quy định. Thực hiện đầy đủ các biện pháp kỹ thuật để đảm bảo loại bỏ toàn bộ sinh vật gây hại trên hàng hóa trước khi xuất khẩu.

Để đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn chất lượng, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu, ông Trần Xuân Khải, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai cho biết, các địa phương, doanh nghiệp, HTX và bà con nông dân cần đẩy mạnh việc tổ chức sản xuất theo hướng hàng hóa tập trung, vùng chuyên canh gắn với xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc nông sản rõ ràng.

“Đẩy mạnh liên kết các khâu sản xuất, nhất là giữa nông dân với nhau để đáp ứng nhu cầu thị trường tốt hơn. Chỉ như vậy, nông dân mới có thể cung cấp sản phẩm đủ lớn về số lượng, đồng đều về chất lượng, kịp thời gian cho đối tác”, ông Khải chia sẻ.

Ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông yêu cầu ngành nông nghiệp tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng phát triển các vùng có khả năng sản xuất sầu riêng theo hướng hàng hóa, khuyến cáo nông dân áp dụng công nghệ cao để nâng cao sản lượng và chất lượng, đáp ứng yêu cầu về quy mô sản phẩm phục vụ chế biến và xuất khẩu.