TP.HCM siết chặt chống khai thác IUU: Không để lặp lại ‘vết xe’ thẻ vàng

Sáng 5/11, tại chuyến kiểm tra thực địa ở các xã Thạnh An, Cần Giờ và An Thới Đông, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Minh Thạnh nhấn mạnh, TP.HCM không được phép lơ là trong công tác chống khai thác IUU, nhất là trong giai đoạn nước rút.

“Công tác chống khai thác IUU không phải chiến dịch ngắn hạn mà là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục. Thành phố phải làm mạnh hơn, quyết liệt hơn nữa”, ông Thạnh chỉ đạo.

Ba xã khu vực Cần Giờ hiện khai thác bình quân khoảng 1.000 tấn thủy sản mỗi tháng, là nơi quản lý tổng cộng 326 tàu cá với hơn 1.200 thuyền viên. Trong số này có 29 tàu dài trên 15m, 120 tàu thuộc nhóm 12 - 15m và 177 tàu dài 6 - 12m. Xã Thạnh An đang quản lý 137 tàu, còn xã Cần Giờ quản lý 186 tàu.

Theo bà Phạm Thị Na, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT TP.HCM, công tác quản lý tàu cá tại địa phương đang đạt kết quả khả quan với tỷ lệ cấp giấy phép khai thác đạt 98% (tính đến ngày 31/10/2025). Bà Na cho biết: “Các tàu chưa được cấp phép chủ yếu do tạm ngừng hoạt động. Tuy nhiên, chủ tàu vẫn phối hợp với lực lượng chức năng khi cần thiết. Chúng tôi đã chỉ đạo Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư khẩn trương làm thủ tục để ‘khai tử’ những tàu đã mục nát, mất tích hoặc không còn hoạt động để làm sạch dữ liệu quản lý”.

Dù vậy, theo Phó Chủ tịch UBND Thành phố, kết quả này vẫn chưa đủ để TP.HCM an tâm khi hành trình gỡ “thẻ vàng” đang bước vào giai đoạn then chốt. Ông yêu cầu Cần Giờ và các địa phương ven biển siết chặt hơn nữa việc giám sát hành trình, vận hành tàu và tuân thủ pháp luật. “Không được để bất cứ tàu nào thiếu đăng ký, không gắn VMS hay vận hành sai quy định. Mục tiêu là 100% tàu cá phải kết nối giám sát hành trình”, ông Thạnh nhấn mạnh.

Với đội tàu đủ điều kiện, thành phố yêu cầu tăng cường cảnh báo sớm đối với những thuyền có nguy cơ xâm phạm vùng biển nước ngoài. Trong khi đó, nhóm 239 tàu không đủ điều kiện phải được xử lý dứt điểm. Lãnh đạo TP.HCM cho biết sẽ tập trung toàn bộ số tàu này về các điểm giám sát chung, cắm biển công khai và có thể lắp camera theo dõi. Các tàu mục nát phải được trục vớt khỏi mặt nước để tránh gây ô nhiễm và chủ tàu phải tự chịu chi phí.

Một yêu cầu trọng tâm khác là truy xuất, theo dõi và xử lý những tàu được báo mất tích. “Không được để lọt bất kỳ trường hợp nào. Nếu có dấu hiệu vi phạm, phải xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự”, ông Thạnh chỉ đạo.

Trong công tác xử phạt, TP.HCM yêu cầu lực lượng chức năng áp dụng mức độ mạnh tay hơn: tàu mất kết nối VMS mà chủ tàu không chứng minh được lý do phải bị đưa về bờ hoặc xử lý tại nơi cư trú, tàu không có giấy phép phải bị tạm giữ ngay tại biển. “Nếu phát hiện có ngư cụ và sản phẩm khai thác, buộc phải xem xét xử lý hình sự”, ông nói.

Thành phố cũng yêu cầu quản lý chặt hoạt động thu mua thủy sản, đặc biệt là các trường hợp không chứng minh được nguồn gốc, bởi đây là một trong những lỗi khiến EC đánh giá tiêu cực đối với Việt Nam. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền cho ngư dân tiếp tục được nhấn mạnh, coi đây là giải pháp cốt lõi để hình thành thói quen tuân thủ pháp luật.

Kết thúc buổi kiểm tra, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM khẳng định mục tiêu của thành phố là không để một mắt xích nào “lỏng”, từ quản lý tàu, hoạt động trên biển cho tới khâu thu mua. “Chống khai thác IUU không phải đối phó kiểm tra quốc tế. Đó là trách nhiệm của TP.HCM, của ngành thủy sản và của mỗi ngư dân để giữ uy tín quốc gia”, ông Thạnh nêu rõ.

Thời gian qua, TP.HCM không chỉ siết quản lý mà còn chuyển sang xử lý hình sự các hành vi vi phạm quy định chống khai thác IUU, tạo hiệu ứng răn đe mạnh. Theo thống kê, TP.HCM đã khởi tố 9 vụ án liên quan tàu cá vi phạm. Lực lượng Biên phòng và Kiểm ngư được giao tinh thần “không khoan nhượng”, bất kỳ trường hợp nào đủ yếu tố cấu thành tội phạm đều đưa ra xử lý công khai.

Cùng với đó, thành phố đã xử phạt hơn 180 trường hợp vi phạm với tổng số tiền trên 6,7 tỷ đồng. Việc áp dụng mạnh tay hình sự, hành chính và kiểm soát VMS theo thời gian thực đang trở thành “đòn bẩy” giúp TP.HCM thể hiện quyết tâm gỡ thẻ vàng IUU.