“Không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong xử lý vi phạm IUU” - đó là khẳng định của Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được khi chỉ đạo về công tác chống khai thác IUU trên địa bàn. Với tinh thần “thường xuyên, nghiêm minh và đúng pháp luật”, TP.HCM đang thể hiện quyết tâm cao nhất cùng cả nước gỡ "thẻ vàng" IUU, chuyển từ tuyên truyền, nhắc nhở sang xử lý hình sự những trường hợp cố tình vi phạm.
Cơ quan An ninh điều tra (PA09), Công an TP.HCM khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Lê Văn Hỡi về tội “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép”. Ảnh: LB.
Tính đến nay, TP.HCM đã khởi tố hình sự 9 vụ án liên quan đến hành vi vi phạm IUU. Trong đó, 6 vụ đã được xét xử và kết thúc, 2 vụ chuyển Viện Kiểm sát nhân dân đề nghị truy tố và 1 vụ vừa được khởi tố trong tháng 10/2025. Các vụ án đều được tổ chức xét xử công khai lưu động ngay tại các khu dân cư, tổ dân phố có đông ngư dân sinh sống, qua đó tăng tính răn đe và giáo dục pháp luật trong cộng đồng.
Đại tá Trần Xuân Khánh, Trưởng phòng Nghiệp vụ, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP.HCM, cho biết: “Thành phố đã chỉ đạo xử lý nghiêm tất cả các hành vi vi phạm IUU, kể cả đưa tàu cá, thuyền viên sang vùng biển nước ngoài đánh bắt trái phép. Bất kỳ trường hợp nào đủ yếu tố cấu thành tội phạm đều bị khởi tố hình sự và đưa ra xét xử công khai”.
Cùng với các biện pháp pháp lý mạnh mẽ, TP.HCM còn đặc biệt chú trọng đến tuyên truyền và thay đổi nhận thức của ngư dân. Ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM nhấn mạnh: “Đây yếu tố được xem là gốc rễ góp phần ngăn chặn hiệu quả tái vi phạm IUU”.
Những mô hình gần gũi như “ăn sáng cùng ngư dân”, “cà phê sáng cùng ngư dân” được duy trì thường xuyên tại các xã ven biển, giúp lực lượng biên phòng và chính quyền địa phương trực tiếp lắng nghe tâm tư, chia sẻ khó khăn, đồng thời tuyên truyền pháp luật về IUU một cách thân tình, hiệu quả. Tại đây, những tâm tư của ngư dân cũng được các cơ quan chức năng nắm bắt nhanh hơn, tháo gỡ cũng sát sao hơn.
Nhờ kết hợp chặt chẽ giữa răn đe, tuyên truyền và hỗ trợ sinh kế, số lượng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài của TP.HCM đã giảm mạnh và bền vững qua từng năm. Từ đầu năm 2025 đến nay, không còn tàu cá nào bị lực lượng nước ngoài bắt giữ.
Song song với biện pháp hình sự, TP.HCM còn tăng cường xử lý vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm IUU.
Theo bà Phạm Thị Na, Phó Giám đốc Sở NN-MT TP.HCM, từ năm 2024 đến nay, các cơ quan chức năng đã xử phạt 182 hành vi vi phạm về khai thác IUU với tổng số tiền phạt hơn 6,7 tỷ đồng. Việc phối hợp chặt chẽ và phản ứng nhanh của lực lượng chức năng đã giúp TP.HCM trở thành địa phương có tỷ lệ ngư dân tuân thủ báo cáo về trạm bờ khi thiết bị giám sát hành trình mất kết nối ở mức rất cao.
TP.HCM là địa phương có tỉ lệ rất cao ngư dân chủ động khai báo về trạm bờ khi thiết bị hành trình mất kết nối trên biển. Ảnh: Lê Bình.
“Chúng tôi phối hợp chặt chẽ giữa Sở với chính quyền địa phương. Khi phát hiện tàu mất tín hiệu kết nối, cán bộ trực trạm bờ lập tức gọi điện, đến tận nhà chủ tàu để yêu cầu khắc phục và mở lại thiết bị”, bà Na nhấn mạnh.
Việc đồng thời áp dụng hai hướng xử lý - hành chính và hình sự đã giúp TP.HCM tạo được hiệu ứng răn đe mạnh mẽ, buộc các chủ tàu, thuyền trưởng phải nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, chấm dứt tình trạng vi phạm IUU kéo dài nhiều năm.
