Nhận thức - yếu tố quyết định của chuyển đổi xanh
Theo ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, “chăn nuôi xanh” là mô hình chăn nuôi bền vững, hướng đến mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi. Để hiện thực hóa định hướng này, tỉnh đã tập trung cải thiện phương thức chăn nuôi theo hướng giảm phát thải, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và quản lý chất thải chặt chẽ hơn.
Trong những năm qua, ngành nông nghiệp tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều chính sách của Trung ương, nổi bật như Quyết định số 50/2014 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ nâng cao hiệu quả chăn nuôi nông hộ; Nghị định số 98/2018 về khuyến khích liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản; và gần đây là Nghị định số 106/2024 về chính sách hỗ trợ nâng cao hiệu quả chăn nuôi. Từ các chính sách này, nhiều mô hình cụ thể đã được hình thành và mang lại kết quả rõ nét.
Tọa đàm về chuyển đổi chăn nuôi theo hướng xanh, bền vững ở Vĩnh Long. Ảnh: Văn Vũ.
Đáng chú ý, toàn tỉnh đã xây dựng 19.114 công trình khí sinh học (biogas composite và nắp cố định), góp phần xử lý hiệu quả chất thải chăn nuôi, giảm ô nhiễm môi trường và tận dụng nguồn năng lượng tái tạo cho sinh hoạt, sản xuất. Trong lĩnh vực chăn nuôi hữu cơ, năm 2024, tỉnh triển khai 23 mô hình nuôi gà thịt theo hướng hữu cơ gắn với liên kết sản xuất và tiêu thụ, tạo tiền đề nâng cao giá trị sản phẩm.
Bên cạnh đó, 57 cơ sở chăn nuôi đã áp dụng đệm lót sinh học; 38 trang trại thực hiện tiêu chuẩn VietGAHP; 145 cơ sở nuôi heo theo mô hình an toàn sinh học. Đặc biệt, tỉnh đã hình thành 3 chuỗi giá trị sản phẩm sạch (heo, gà, bò) cùng 180 mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ, cho thấy môi trường chăn nuôi đang từng bước được cải thiện, hiệu quả sản xuất ngày càng nâng cao.
Ở góc nhìn khoa học, PGS.TS Hồ Thanh Thâm, Phó Trưởng khoa Chăn nuôi, Trường Nông nghiệp - Đại học Cần Thơ, cho rằng để “chuyển đổi xanh” thành công và bền vững, yếu tố quan trọng nhất không nằm ở công nghệ hay vốn đầu tư, mà bắt đầu từ con người. Theo ông, thay đổi nhận thức và thói quen sản xuất của nông hộ chính là nền tảng cho mọi chuyển đổi.
Người chăn nuôi cần ưu tiên thực hành an toàn sinh học, xử lý chất thải đúng quy trình, tận dụng hiệu quả phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi, đồng thời lựa chọn giống vật nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái. Khi tư duy sản xuất thay đổi, việc áp dụng các giải pháp kỹ thuật và công nghệ mới sẽ trở nên chủ động và bền vững hơn.
Để hỗ trợ quá trình này, PGS.TS Hồ Thanh Thâm nhấn mạnh ba trụ cột không thể thiếu. Thứ nhất là đào tạo kỹ thuật, giúp người dân nắm vững cách quản lý khí thải, vận hành hệ thống biogas, đệm lót sinh học và sử dụng phụ phẩm nông nghiệp hiệu quả. Thứ hai là xây dựng chuỗi liên kết và đầu ra ổn định, tạo niềm tin cho nông dân khi đầu tư chuyển đổi. Thứ ba là sự đồng hành của doanh nghiệp và chính quyền, nhằm giảm chi phí và rủi ro trong giai đoạn đầu.
Chính sách tạo lực đẩy cho chăn nuôi xanh
Để người dân và doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư theo hướng xanh, tỉnh Vĩnh Long đã triển khai nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích. Ông Lê Văn Đông cho biết, Nghị định số 57/2018 của Chính phủ về thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn đã tạo hành lang pháp lý quan trọng, với hàng loạt ưu đãi như miễn, giảm tiền sử dụng đất; hỗ trợ tiếp cận tín dụng; hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ cao; đầu tư cơ sở bảo quản, chế biến, giết mổ và phát triển chăn nuôi bò sữa, bò thịt.
Chăn nuôi heo an toàn sinh học. Ảnh: Minh Đảm.
Bên cạnh đó, Nghị định số 98/2018 tiếp tục thúc đẩy kinh tế hợp tác và liên kết chuỗi, thông qua hỗ trợ trang thiết bị, nhà xưởng, kho bãi; hỗ trợ tư vấn xây dựng dự án liên kết; đào tạo, tập huấn kỹ thuật; hỗ trợ bao bì, nhãn mác và chuyển giao quy trình kỹ thuật tiên tiến.
Đặc biệt, Nghị định số 106/2024 được xem là cú hích mới cho ngành chăn nuôi, với các chính sách hỗ trợ phát triển thị trường sản phẩm chăn nuôi, xử lý chất thải, di dời cơ sở chăn nuôi ra khỏi khu vực không phù hợp và thúc đẩy sản xuất nguyên liệu trong nước cho thức ăn chăn nuôi.
Theo PGS.TS Hồ Thanh Thâm, các chính sách nêu trên có tác động rất lớn đến hành vi đầu tư của nông dân và doanh nghiệp. Khi chính sách rõ ràng, đồng bộ và minh bạch, người sản xuất sẽ tự tin hơn trong việc đầu tư chuồng trại theo hướng an toàn sinh học, áp dụng công nghệ xử lý chất thải và tham gia các chuỗi giá trị đạt chuẩn như VietGAHP hay chăn nuôi hữu cơ.
Về dài hạn, những chính sách này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất, mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực: giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm chăn nuôi, đồng thời thu hút doanh nghiệp đầu tư sâu hơn vào lĩnh vực này.
Từ thực tiễn Vĩnh Long có thể thấy, chuyển đổi sang chăn nuôi xanh không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu để ngành chăn nuôi phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng ngày càng cao của thị trường. Khi chính sách, khoa học và người chăn nuôi cùng chung nhịp, “chăn nuôi xanh” sẽ không chỉ là khái niệm, mà là hướng đi lâu dài cho nông nghiệp địa phương.
