Quy mô đàn lớn, dịch bệnh vẫn tiềm ẩn
Theo ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, số liệu của Thống kê tỉnh cho thấy trong 10 tháng năm 2025, tổng đàn vật nuôi trên địa bàn vẫn duy trì ở mức cao, với hơn 900 nghìn con heo, trên 500 nghìn con bò và khoảng 23 triệu con gia cầm. Đây là nền tảng quan trọng để phát triển kinh tế nông thôn, song cũng đặt ra áp lực lớn đối với công tác thú y và phòng, chống dịch bệnh.
Ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long. Ảnh: Văn Vũ.
Từ đầu năm đến tháng 9/2025, tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm cơ bản được kiểm soát. Một số bệnh nguy hiểm như dại chó ghi nhận 7 trường hợp; cúm gia cầm phát sinh 2 ổ dịch nhưng đã qua 21 ngày và không lây lan diện rộng. Tuy nhiên, đáng lo ngại nhất vẫn là dịch tả heo châu Phi (DTLCP) - căn bệnh chưa có vaccine phòng ngừa triệt để và có khả năng gây thiệt hại lớn.
Theo ông Đông, dịch tả heo châu Phi hiện vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây lan do tập quán chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán, nhiều hộ chưa tuân thủ đầy đủ quy trình tiêm phòng và an toàn sinh học. Đến nay, toàn tỉnh đã phải tiêu hủy gần 2.000 con heo, với tổng trọng lượng khoảng 100 tấn, và vẫn còn hơn 10 xã, phường có ổ dịch chưa qua 21 ngày.
Trước tình hình trên, ngành nông nghiệp tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm hạn chế dịch bệnh phát sinh và lây lan. Trọng tâm trước hết là nâng cao tỷ lệ tiêm phòng đối với các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như cúm gia cầm, dại chó mèo, lở mồm long móng, viêm da nổi cục, dịch tả heo châu Phi và các bệnh khác.
Song song đó, công tác thông tin, tuyên truyền được tăng cường bằng nhiều hình thức, giúp người chăn nuôi hiểu rõ mức độ nguy hiểm của dịch bệnh và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, đặc biệt là chăn nuôi theo hướng an toàn sinh học (ATSH). Khi phát hiện dịch bệnh, người dân được khuyến cáo thực hiện nghiêm nguyên tắc “5 không”: không giấu dịch; không mua bán, vận chuyển động vật mắc bệnh hoặc chết; không giết mổ, tiêu thụ động vật bệnh; không vứt xác ra môi trường; không sử dụng thức ăn dư thừa chưa qua xử lý nhiệt.
Ngoài ra, ngành nông nghiệp cũng khẩn trương tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành các nghị quyết về chế độ, chính sách hỗ trợ phòng, chống dịch, tạo cơ sở pháp lý và nguồn lực để địa phương chủ động ứng phó.
Góc nhìn khoa học: Nguy cơ cao, cần giải pháp nhiều tầng
Ở góc độ khoa học, PGS.TS Hồ Thanh Thâm, Phó Trưởng khoa Chăn nuôi, Trường Nông nghiệp - Đại học Cần Thơ, đánh giá công tác kiểm soát dịch bệnh tại ĐBSCL nói chung và Vĩnh Long nói riêng đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhờ sự phối hợp giữa an toàn sinh học - giám sát dịch tễ - chia sẻ dữ liệu. Tuy nhiên, nguy cơ dịch bệnh vẫn ở mức cao do ba nguyên nhân chính.
Thứ nhất, quy mô chăn nuôi nhỏ lẻ, chuồng trại xen kẽ khu dân cư tạo điều kiện cho mầm bệnh lưu tồn và lây lan. Thứ hai, công tác vệ sinh, xử lý chất thải và quản lý chuồng trại chưa đồng bộ, khiến virus như dịch tả heo châu Phi, lở mồm long móng hay cúm gia cầm có thể tồn tại lâu trong môi trường. Thứ ba, biến đổi khí hậu làm kéo dài vòng đời của các vector truyền bệnh, đồng thời gây stress nhiệt, làm suy giảm sức đề kháng tự nhiên của vật nuôi.
Để kiểm soát dịch bệnh một cách bền vững, PGS.TS Hồ Thanh Thâm cho rằng cần triển khai ba tầng giải pháp: tăng cường an toàn sinh học ngay tại trang trại; giám sát dịch tễ chủ động, cảnh báo sớm và xét nghiệm nhanh; đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, nhà khoa học, thú y cơ sở và người chăn nuôi.
PGS.TS Hồ Thanh Thâm, Phó Trưởng khoa Chăn nuôi, Trường Nông nghiệp - Đại học Cần Thơ. Ảnh: Văn Vũ.
PGS.TS Hồ Thanh Thâm cho biết, Đại học Cần Thơ luôn xác định hợp tác với địa phương là nhiệm vụ chiến lược trong đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Riêng lĩnh vực chăn nuôi, nhà trường tập trung đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho nông dân, hợp tác xã và thú y cơ sở; chuyển giao các mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, ứng dụng công nghệ thông tin trong quan trắc môi trường; đồng thời hỗ trợ chuyên môn trong giám sát và phân tích dịch bệnh.
Sự phối hợp chặt chẽ này không chỉ giúp phát hiện sớm các nguy cơ dịch bệnh, giảm thiệt hại cho người chăn nuôi, mà còn từng bước nâng cao trình độ sản xuất, hướng tới ngành chăn nuôi an toàn, hiệu quả và bền vững trong bối cảnh nhiều thách thức hiện nay.
Chia sẻ thêm về thực tế tại địa phương, ông Lê Văn Đông nhấn mạnh vai trò không thể tách rời của đội ngũ nhà khoa học trong công tác phòng, chống dịch bệnh. Trên cơ sở các nghị quyết, nghị định của Chính phủ, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đã cụ thể hóa bằng nhiều hoạt động thiết thực.
Cụ thể, Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với các cơ quan báo chí, phát thanh - truyền hình tổ chức thường xuyên các tọa đàm, phóng sự tuyên truyền về phòng, chống dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi, đặc biệt là dịch tả heo châu Phi vào các thời điểm cao điểm như dịp Tết Nguyên đán. Đồng thời, tỉnh triển khai 145 mô hình chăn nuôi an toàn sinh học để làm cơ sở nhân rộng trên toàn địa bàn.
Ngành chuyên môn cũng ban hành các quy trình phòng, chống bệnh gửi đến UBND cấp xã, phường; chỉ đạo Chi cục Chăn nuôi và Thú y hướng dẫn kỹ thuật vệ sinh, tiêu độc khử trùng, tiêm phòng và điều trị, đặc biệt chú trọng tập huấn cho đội ngũ thú y cơ sở. Song song đó là định hướng người dân chuyển dần sang chăn nuôi khép kín, giảm nhỏ lẻ, tăng liên kết với doanh nghiệp; đến nay, toàn tỉnh đã có hơn 150 trang trại chăn nuôi quy mô tập trung.
