Chủ động bước vào kinh tế xanh hướng đến tín chỉ các-bon
Quản lý và bảo vệ rừng không chỉ là nhiệm vụ phát triển bền vững, mà còn mở ra cơ hội tham gia thị trường tín chỉ các-bon, xu hướng kinh tế xanh đang được thế giới quan tâm. Những năm gần đây, Lào Cai được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu trong số hóa dữ liệu lâm nghiệp, gắn quản lý rừng với truy xuất nguồn gốc và xác định trữ lượng các-bon của rừng làm cơ sở ban đầu xây dựng các dự án các-bon lâm nghiệp để hình thành tài sản xanh có giá trị thương mại sau khi hành lang pháp lý được hoàn thiện, thị trường tín chỉ các-bon đi vào hoạt động.
Thị trường tín chỉ các-bon trong tương lai, hướng đi mới để đồng bào vùng cao Lào Cai hưởng lợi từ rừng. Ảnh: Bích Hợp.
Xã Bảo Nhai đang đẩy mạnh phát triển và bảo vệ rừng, theo báo cáo, tổng diện tích quy hoạch lâm nghiệp của xã sau sáp nhập đạt 8.201,06 ha, gồm 1.992,89 ha rừng tự nhiên và 5.847,33 ha rừng trồng. Rừng được quản lý theo ba chủ thể: Ban quản lý rừng phòng hộ 3.193,09 ha; UBND xã 1.986,4 ha và hộ gia đình 3.464,01 ha, góp phần bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên rừng địa phương.
Ông Trần Văn Cường, Phó chủ tịch UBND xã Bảo Nhai cho biết, công tác quản lý và bảo vệ rừng đang được địa phương xác định là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với định hướng phát triển kinh tế xanh trong tương lai. Xã tập trung rà soát, cập nhật diện tích rừng, đặc biệt là vùng quế hữu cơ và rừng trồng, nhằm tạo cơ sở dữ liệu đầy đủ phục vụ đo đếm, giám sát trữ lượng các-bon. Song song với đó, xã tăng cường tuyên truyền cho người dân về giá trị kinh tế của việc giữ rừng, cải tạo rừng và tham gia liên kết sản xuất. Nếu làm tốt công tác số hóa và quản lý rừng bền vững, Bảo Nhai hoàn toàn có thể tham gia thị trường tín chỉ các-bon trong tương lai, qua đó tạo thêm nguồn thu ổn định và nâng cao sinh kế cho người dân vùng cao.
Người dân Bảo Yên, Lào Cai tích cực chăm sóc, bảo vệ rừng hướng tới thị trường tín chỉ các - bon trong tương lai. Ảnh: Quang Linh.
Xã Bảo Yên cũng là một trong những xã hiện sở hữu nguồn tài nguyên rừng phong phú, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái khu vực hạ lưu sông Chảy. Theo số liệu thống kê gần nhất, tổng diện tích đất lâm nghiệp toàn xã đạt trên 8.000 ha, trong đó có khoảng 7.607 ha đất có rừng. Tỷ lệ che phủ rừng xã duy trì trên mức 66,4%, thuộc nhóm địa phương có độ che phủ cao trong tỉnh Lào Cai.
Ông Trần Trọng Thông, Chủ tịch UBND xã Bảo Yên chia sẻ, để hướng tới thị trường tín chỉ các-bon, Bảo Yên đang tập trung xây dựng hệ thống dữ liệu rừng số hóa, cập nhật từng lô rừng, chủ rừng, diện tích và trữ lượng. Một số nơi đã bắt đầu triển khai đo đếm sinh khối rừng trồng, xây dựng bản đồ theo dõi hấp thụ các-bon bằng thiết bị GPS và ứng dụng số. Cùng với đó, huyện thúc đẩy phát triển vùng quế hữu cơ và rừng trồng theo tiêu chuẩn FSC nhằm đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc và chứng nhận môi trường yếu tố quan trọng để tham gia thị trường các-bon tự nguyện.
Kiểm lâm khu vực Bảo Yên hướng dẫn người dân cách chăm sóc và bảo vệ rừng. Ảnh: Bích Hợp.
Bảo Yên xác định rằng khi xu hướng kinh tế xanh ngày càng rõ nét, mỗi ha rừng không chỉ là tài nguyên sinh thái mà còn là tài sản có giá trị thương mại. Việc quản lý rừng bền vững, minh bạch và dựa trên dữ liệu số sẽ mở ra cơ hội để xã trở thành địa phương tiên phong của tỉnh trong tham gia thị trường tín chỉ các-bon, tạo thêm nguồn thu cho ngân sách và nâng cao thu nhập cho người dân trồng rừng.
Theo báo cáo, hiện toàn tỉnh Lào Cai có hơn 4.197 ha rừng nguyên liệu được cấp mã số vùng trồng, với 5.182 mã số dành cho 2.103 chủ rừng và hộ dân. Hệ thống mã vùng trồng này là cơ sở dữ liệu quan trọng để truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế và đảm bảo tính minh bạch trong sản xuất. Đây cũng là nền tảng để từng bước hình thành cơ chế đo đếm, giám sát và thương mại hóa tín chỉ các-bon.
Điểm sáng trong chuyển đổi số lâm nghiệp vùng núi phía Bắc
Khi áp dụng mã vùng trồng trị giá số hóa vào quản lý, người dân có thể tiếp cận ứng dụng iTwood, nền tảng được Trung tâm Nghiên cứu kinh tế lâm nghiệp phối hợp với Chi cục Kiểm lâm tỉnh hướng dẫn sử dụng. Thông qua đó, mỗi hộ trồng rừng có thể tự đo đạc, giám sát lượng các-bon tích trữ trong từng khoảnh rừng, cập nhật trực tiếp lên hệ thống. Đây chính là bước đầu tiên để hình thành tín chỉ các-bon, một nguồn thu mới đầy tiềm năng cho người trồng rừng trong tương lai.
Được hưởng lợi từ rừng người dân xã Bảo Nhai, Lào Cai tích cực hơn với việc chăm sóc và bảo vệ rừng. Ảnh: Bích Hợp.
Ngoài ra, người dân được tập huấn kỹ năng lập ô tiêu chuẩn, đo trữ lượng gỗ và theo dõi diện tích thông qua bản đồ số. Các thao tác vốn khó khăn với người dân vùng cao nay đã được đơn giản hóa nhờ công nghệ, đưa công tác quản lý rừng tiến gần hơn đến chuẩn quốc tế. Việc ứng dụng số hóa giúp công quản lý chính xác từng mã vùng trồng, nắm được tình trạng rừng và lượng các-bon hấp thụ.
Chương trình chuyển đổi số trong lâm nghiệp đang được thí điểm tại 5 tỉnh miền núi phía Bắc, và Lào Cai được đánh giá là địa phương triển khai bài bản nhất. Việc gắn kết giữa chính quyền - doanh nghiệp - người dân tạo nên hệ sinh thái lâm nghiệp số đồng bộ, linh hoạt và hiệu quả.
Ông Nguyễn Việt Hà, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lào Cai, khẳng định: “Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu của ngành lâm nghiệp. Chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng cấp mã vùng trồng cho toàn bộ diện tích rừng sản xuất, nhất là các vùng quế hữu cơ, keo, bồ đề… Đồng thời, kết nối dữ liệu với nền tảng quốc gia để nâng cao minh bạch, thuận lợi cho truy xuất nguồn gốc. Mục tiêu chung là phát triển lâm nghiệp bền vững gắn với kinh tế xanh".
Diện mạo nông thôn ở các xã vùng cao của Lào Cai từng bước được nâng cao nhờ các sinh kế từ rừng. Ảnh: Bích Hợp.
Ông Trần Bá Thăng, Trưởng phòng Quản lý bảo vệ rừng, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lào Cai cho biết, hiện nay tỉnh Lào Cai có diện tích rừng khoảng 865.059 ha trong đó đã thành rừng là 812.106 ha, với tỷ lệ che phủ rừng đạt khoảng 61,26%. Tổng khối lượng các-bon tích lũy trong rừng ước tính đạt trên 41,1 triệu tấn. Như vậy khi thị trường các-bon được áp dụng tỉnh Lào Cai sẽ có 41 triệu tín chỉ các-bon.
Tín chỉ các-bon đang mở ra hướng phát triển mới triển vọng cho ngành lâm nghiệp Việt Nam nói chung và Lào Cai nói riêng. Khi hành lang pháp lý được hoàn thiện thì lượng các-bon hấp thụ trong rừng được đo đếm chính xác, chủ rừng có thể bán tín chỉ trên thị trường trong nước và quốc tế thông qua các dự án các-bon. Đây là nguồn thu có tiềm năng và không gây tác động tới tài nguyên rừng, góp phần khuyến khích người dân giữ rừng và mở rộng diện tích trồng mới.
Lào Cai đang có những bước chuẩn bị bài bản để tham gia thị trường tín chỉ các-bon trong tương lai. Việc phát triển rừng theo hướng sinh thái, hữu cơ và bền vững giúp tăng tốc độ hấp thụ các-bon, từ đó nâng cao giá trị rừng cả về môi trường và kinh tế.
Với định hướng phát triển lâm nghiệp hiện đại, minh bạch và thân thiện với môi trường, Lào Cai đang dần hình thành chuỗi giá trị lâm nghiệp số. Tại đó, mỗi cánh rừng không chỉ mang lại sinh kế mà còn trở thành tài sản số hóa, có thể sinh lợi thông qua thương mại, tín chỉ các-bon và xuất khẩu.
