Cơ hội từ tín chỉ các-bon khi rừng được bảo vệ và tái sinh bền vững

Tiềm năng lớn

Sở hữu diện tích rừng lớn với độ che phủ thuộc nhóm cao nhất cả nước, Lào Cai đang đứng trước cơ hội lớn để tham gia thị trường tín chỉ các-bon đầy tiềm năng. Không chỉ là lá phổi xanh bảo vệ môi trường, những cánh rừng tại đây đang được kỳ vọng trở thành nguồn tài chính bền vững, mang lại sinh kế mới cho đồng bào vùng cao và đóng góp quan trọng vào ngân sách địa phương.

Lào Cai từ lâu đã được biết đến là địa phương có hệ sinh thái rừng đa dạng bậc nhất khu vực Tây Bắc. Theo số liệu thống kê, độ che phủ rừng của tỉnh hiện đạt 61,5%, với gần 866.000 ha; trong đó, rừng tự nhiên chiếm tới 473.000 ha. Đây được xem là nguồn trữ lượng carbon khổng lồ mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất biên cương này.

Lợi thế cạnh tranh của Lào Cai không chỉ nằm ở diện tích, mà còn ở chất lượng hệ sinh thái. Trải dài từ vùng thấp lên đến đỉnh núi cao như khu vực Hoàng Liên - Fansipan, rừng Lào Cai có khả năng hấp thụ và lưu giữ các-bon ổn định, tạo ra những tín chỉ có giá trị cao trên thị trường quốc tế.

Hơn thế nữa, công tác giữ rừng tại địa phương nhiều năm qua luôn được duy trì ổn định với tỷ lệ mất rừng thấp. Đây là yếu tố then chốt để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thế giới như REDD+, ART-TREES hay VCS. Khi khung pháp lý quốc gia hoàn thiện, cả rừng tự nhiên và rừng trồng sản xuất của người dân đều có thể trở thành hàng hóa, thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế.

Cần bỏ thói quen khai thác tận thu

Để thương mại hóa tín chỉ các-bon, vai trò của người dân, đặc biệt là đồng bào các dân tộc thiểu số đang sinh sống dưới tán rừng là vô cùng quan trọng. Câu chuyện giữ rừng giờ đây không chỉ là trách nhiệm, mà còn là quyền lợi kinh tế sát sườn.

Theo ông Vũ Minh Phúc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lào Cai, khi tham gia vào thị trường này, người dân không cần thay đổi hoàn toàn tập quán canh tác truyền thống, nhưng buộc phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc quản lý rừng bền vững. Những thói quen cũ như đốt nương làm rẫy, khai thác tận thu sẽ phải loại bỏ. Thay vào đó là việc tăng cường khoanh nuôi tái sinh và phối hợp tuần tra bảo vệ.

Đổi lại, người dân sẽ là đối tượng được hưởng lợi lớn nhất. Khi các dự án các-bon được thẩm định và bán tín chỉ, bà con sẽ nhận được chi trả trực tiếp dựa trên kết quả giảm phát thải. Mức chi trả này hứa hẹn cao hơn đáng kể so với phí dịch vụ môi trường rừng hiện nay. Ngoài ra, người dân còn được hỗ trợ đào tạo, trang thiết bị và xây dựng các mô hình sinh kế dưới tán rừng, giúp giảm áp lực khai thác gỗ, tạo thu nhập ổn định và bền vững.

Để đảm bảo minh bạch, tránh những sai lệch hồ sơ từng xảy ra ở một số địa phương khác, Lào Cai đang đẩy mạnh việc quy chủ đất rừng. Người dân sẽ cùng tham gia đo đạc, giám sát hiện trạng rừng với cơ quan quản lý, đảm bảo "làm thật, hưởng thật".

Chủ động "đón đầu" thị trường

Thị trường tín chỉ các-bon là một sân chơi mới mẻ, đòi hỏi tính pháp lý cao và hạ tầng kỹ thuật hiện đại. Để hiện thực hóa giấc mơ "bán không khí sạch", chính quyền tỉnh Lào Cai xác định phải đi trước một bước trong công tác quy hoạch và quản lý.

Nhiệm vụ cấp bách hiện nay là hoàn thiện cơ sở dữ liệu. Tỉnh đang triển khai điều tra hiện trạng và trữ lượng rừng toàn tỉnh, dự kiến hoàn thành vào năm 2026. Đây sẽ là bộ dữ liệu nền tảng đầy đủ nhất, giúp tính toán chính xác lượng các-bon hấp thụ và xây dựng hệ thống báo cáo minh bạch (MRV).

Song song với đó, các phương pháp giám sát bằng viễn thám, GIS hay máy bay không người lái (UAV) sẽ được kết nối với hệ thống dữ liệu quốc gia, đảm bảo Lào Cai luôn trong tâm thế sẵn sàng khi thị trường carbon trong nước chính thức vận hành.

Bên cạnh sự chuẩn bị về kỹ thuật, tỉnh cũng chủ động đồng hành cùng doanh nghiệp và cộng đồng thông qua việc thành lập các tổ công tác chuyên trách, huy động nguồn lực từ các tổ chức quốc tế (ODA, NGO).

Với chiến lược bài bản từ việc chuẩn hóa dữ liệu, nâng cao năng lực quản lý đến việc gắn kết lợi ích cộng đồng, Lào Cai đang từng bước khẳng định vị thế tiên phong. Tỉnh không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế xanh mà còn chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, biến những cánh rừng xanh thành nguồn lực phát triển vô giá cho tương lai.