Từ việc xây dựng chương trình đào tạo, tư vấn đến khuyến khích nông hộ, hợp tác xã, doanh nghiệp sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, các phụ gia tự nhiên trong chăn nuôi…, công tác khuyến nông đã giúp người dân tỉnh Đắk Lắk chuyển đổi tư duy sản xuất từ tăng năng suất bằng mọi giá sang sản xuất an toàn, bền vững, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Tín hiệu tích cực từ các mô hình nông nghiệp hữu cơ
Ông Đinh Văn Đang, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk cho biết, toàn tỉnh hiện có 6 doanh nghiệp và 8 hợp tác xã tham gia sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm hữu cơ, tăng gấp 3 lần năm 2021.
Về diện tích canh tác, hiện Đắk Lắk có 39,4ha cà phê, 16ha hồ tiêu, 27ha mắc ca, 42ha ớt và gần 390ha cây ăn quả được sản xuất theo hướng hữu cơ. Trong chăn nuôi, đã hình thành mô hình 2.000 con heo, 100 con bò và 3.000 gà đẻ trứng đạt tiêu chuẩn hữu cơ.
Sản xuất nông nghiệp hữu cơ ở Đắk Lắk có những chuyển biến tích cực những năm gần đây. Ảnh: Phạm Hoài.
Các mô hình sản xuất hữu cơ bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt. Đơn cử như dự án “Xây dựng mô hình sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ có truy xuất nguồn gốc và liên kết chuỗi giá trị” tại Krông Năng với diện tích 30ha giúp năng suất tăng 15,2% (cao hơn 250kg nhân/ha so với mô hình đối chứng). Đặc biệt, sản phẩm cà phê đã được cấp mã truy xuất nguồn gốc, liên kết tiêu thụ ổn định, góp phần thay đổi nhận thức của nông dân về giá trị của sản xuất bền vững.
Bên cạnh đó, mô hình lúa hữu cơ Đài thơm 8 tại Krông Ana và Lắk cho năng suất 7,5 tấn/ha, vượt trội so với sản xuất truyền thống. Đây được xem là điểm sáng trong chuyển đổi tư duy của người trồng lúa, sản xuất hữu cơ hướng đến sản phẩm an toàn thực phẩm, nâng cao giá trị gạo Đắk Lắk trên thị trường.
Tiềm năng phát triển nông nghiệp hữu cơ
Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk, địa phương có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp hữu cơ. Đắk Lắk có tài nguyên đất đai, khí hậu đa dạng, phù hợp với nhiều loại cây trồng vật nuôi có giá trị như cà phê, bơ, sầu riêng, hồ tiêu… Lượng phụ phẩm nông nghiệp dồi dào như vỏ cà phê, rơm rạ, chất thải chăn nuôi... là nguồn nguyên liệu tiềm năng để sản xuất phân bón hữu cơ, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.
Ngoài ra, nhiều chính sách hỗ trợ đã được Đắk Lắk ban hành như Nghị quyết 03/2019/NQ-HĐND về khuyến khích liên kết sản xuất, Nghị quyết 05/2020/NQ-HĐND về hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, Nghị quyết 22/2022/NQ-HĐND về phát triển nông - lâm - thủy sản gắn với tái cơ cấu ngành… Qua đó đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho phát triển nông nghiệp hữu cơ.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Phần lớn đất canh tác đã bị thoái hóa do lạm dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV trong nhiều năm, việc phục hồi độ phì nhiêu theo tiêu chuẩn hữu cơ đòi hỏi thời gian và chi phí lớn. Thị trường tiêu thụ sản phẩm hữu cơ chưa ổn định, người tiêu dùng còn thiếu nhận thức rõ ràng về giá trị của sản phẩm hữu cơ so với sản phẩm thông thường. Ngoài ra, chi phí chứng nhận, quy trình sản xuất nghiêm ngặt và yêu cầu truy xuất nguồn gốc khiến nhiều hộ dân e dè tham gia làm nông nghiệp hữu cơ.
Khuyến nông - cầu nối phát triển nông nghiệp hữu cơ
Theo ông Đinh Văn Đang, những năm qua, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất cà phê hữu cơ, phổ biến văn bản pháp luật, tiêu chuẩn, quy định về sản xuất hữu cơ cho cán bộ kỹ thuật và nông dân. Nhiều hội nghị, hội thảo, chuyên đề về nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp giảm phát thải cũng được tổ chức định kỳ, giúp lan tỏa nhận thức về sản xuất bền vững trong cộng đồng nông thôn.
Trao đổi kỹ thuật canh tác sầu riêng hữu cơ tại vườn sầu riêng thuộc thôn Hòa Thành, xã Ea Knuêc, tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: KNĐL.
Hoạt động truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng và tờ tin khuyến nông cũng góp phần nâng cao hiểu biết của người dân về lợi ích của nông nghiệp hữu cơ đối với sức khỏe, môi trường và giá trị kinh tế lâu dài.
Giai đoạn tới, Đắk Lắk đặt mục tiêu phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, an toàn, hữu cơ, có chứng nhận, gắn với chuỗi giá trị và chế biến sâu. Tỉnh sẽ tập trung hình thành các vùng chuyên canh nông sản chủ lực như cà phê, tiêu, cây ăn quả, dược liệu, lúa…, đồng thời khuyến khích phát triển chăn nuôi trang trại, nuôi trồng thủy sản thân thiện với môi trường, bảo vệ và nâng cao chất lượng rừng gắn với du lịch sinh thái.
Ông Đinh Văn Đang cho biết thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông tỉnh tiếp tục giữ vai trò nòng cốt trong đào tạo, tập huấn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, kết nối doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân để hình thành chuỗi giá trị hữu cơ khép kín. Cùng với đó, đẩy mạnh công tác chứng nhận, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm OCOP hữu cơ đặc trưng của tỉnh Đắk Lắk.
