Tại thôn 1 Thanh Lân, Đặc khu Cô Tô (tỉnh Quảng Ninh), mô hình nuôi ốc hương của anh Đồng Sĩ Nguyên đang từng bước khẳng định hiệu quả kinh tế rõ rệt. Không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho gia đình, mô hình còn cho thấy vai trò quan trọng của việc tiếp cận thông tin, kiến thức và kỹ thuật trong phát triển sinh kế, góp phần giảm nghèo bền vững cho người dân vùng biển đảo.
Anh Đồng Sỹ Nguyên là người tiên phong nuôi ốc hương tại Đặc khu Cô Tô. Ảnh: Nguyễn Thành.
Theo chia sẻ của anh Nguyên, giai đoạn đầu khi bắt tay vào nuôi ốc hương, khó khăn lớn nhất là thiếu thông tin và kinh nghiệm. Ốc hương là đối tượng nuôi có giá trị kinh tế cao nhưng đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc nghiêm ngặt, kiểm soát môi trường nước chặt chẽ và nguồn giống chất lượng. Con giống phải đặt từ các cơ sở uy tín ở Nha Trang hoặc Phú Yên, vận chuyển bằng máy bay, làm tăng chi phí và rủi ro trong quá trình nuôi.
Bên cạnh đó, vốn đầu tư ban đầu lớn, trong khi người nuôi chưa có nhiều tài liệu, hướng dẫn cụ thể phù hợp với điều kiện vùng đảo. Để khắc phục hạn chế về thông tin, anh Nguyên chủ động tìm hiểu kiến thức qua internet, đọc sách chuyên môn, liên hệ trực tiếp với các cơ sở sản xuất giống và chuyên gia trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Quá trình tự học, tự tích lũy thông tin giúp anh từng bước nắm vững kỹ thuật, điều chỉnh quy trình nuôi phù hợp với môi trường biển Cô Tô.
Nhờ tiếp cận thông tin đúng cách và kiên trì áp dụng kỹ thuật, mô hình nuôi ốc hương của anh Nguyên dần đi vào ổn định. Anh cho biết, để bảo đảm yếu tố môi trường, gia đình chủ yếu sử dụng cá tạp làm thức ăn cho ốc, không dùng thức ăn công nghiệp. Chất thải trong quá trình nuôi được thu gom, xử lý trên bờ, không xả trực tiếp ra môi trường biển, góp phần bảo vệ nguồn nước xung quanh khu vực nuôi và hạn chế nguy cơ dịch bệnh.
Sau 3 năm gắn bó với nghề, từ diện tích 1.000m² gồm 24 bể nuôi và 2 ao bạt với chi phí khoảng 1 tỷ đồng, anh Nguyên đã ổn định sản lượng từ 3-5 tấn ốc hương mỗi năm. Bà Trần Thị Hoài, Phó Chủ tịch Hội Nông dân Đặc khu Cô Tô, đánh giá cao tinh thần chủ động học hỏi và tiếp cận thông tin của anh Nguyên. Theo bà Hoài, mô hình nuôi ốc hương không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn cho thấy vai trò quan trọng của công tác tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ thông tin cho hội viên nông dân. Từ thực tế đó, Hội Nông dân đặc khu đã tăng cường tổ chức các buổi hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ người dân tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Hỗ trợ nông dân của tỉnh, giúp hội viên có thêm điều kiện triển khai mô hình nuôi trồng thủy sản bài bản, an toàn và hiệu quả.
Nhờ được cung cấp thông tin về quy trình kỹ thuật, điều kiện vay vốn và cách quản lý mô hình nuôi, anh Nguyên có thêm nguồn lực để đầu tư bể, ao, hệ thống cấp, thoát nước, từng bước hoàn thiện quy trình nuôi ốc hương phù hợp với môi trường địa phương. Đây cũng là minh chứng cho thấy, khi người dân được tiếp cận thông tin đầy đủ, kịp thời, việc đầu tư sản xuất trở nên chủ động và hiệu quả hơn.
Hiện ốc hương của gia đình anh Nguyên được tiêu thụ chủ yếu ở Đặc khu Cô Tô và một phần nhỏ đưa vào đất liền, phục vụ đám cưới hoặc các nhà hàng hải sản. Mức giá dao động từ 250 nghìn đến 300-400 nghìn đồng/kg tùy kích cỡ.
Ốc hương được nuôi trong khoảng thời gian 7-8 tháng sẽ cho thu hoạch. Ảnh: Nguyễn Thành.
Chia sẻ về kế hoạch thời gian tới, anh Nguyên cho biết: "Tôi kỳ vọng có thể nâng diện tích nuôi lên 10.000-15.000m², với nhu cầu vốn từ 15 đến 20 tỷ đồng. Nếu đạt được quy mô này, sản lượng có thể tăng lên 50-100 tấn mỗi năm, trở thành một mô hình kinh tế quy mô lớn của đặc khu".
Đánh giá chung về tiềm năng, bà Hoài cho rằng, điều kiện tự nhiên của Đặc khu Cô Tô rất thuận lợi cho nuôi ốc hương. Nguồn nước biển trong sạch, độ mặn ổn định, từ đó, tạo hương vị đặc trưng đậm đà cho sản phẩm ốc hương. Chính những lợi thế này giúp mô hình nuôi ốc hương không chỉ hiệu quả về kinh tế mà còn mang giá trị đặc sản địa phương, góp phần nâng tầm thương hiệu hải sản Cô Tô.
Tháng 1/2025, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Kế hoạch số 20/KH-UBND về quy hoạch, quản lý bảo tồn và khai thác nguồn lợi thủy sản đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Đến nay tổng số diện tích nuôi trồng thuỷ sản của tỉnh là trên 32.000ha, bao gồm hơn 21.000ha nuôi trồng thuỷ sản trong đất liền và trên 10.000ha nuôi biển.
Ông Đỗ Đình Minh, Chi cục trưởng Chi cục Biển, hải đảo và thuỷ sản, kiểm ngư Quảng Ninh, cho biết, hiện thực hoá định hướng phát triển bền vững kinh tế thuỷ sản, hiện Quảng Ninh đẩy mạnh công tác quản lý diện tích nuôi biển và khuyến khích nhân rộng mô hình nuôi trồng thuỷ sản công nghệ cao, thân thiện với môi trường, hướng tới nuôi những đối tượng nuôi chủ lực, giá trị cao, phù hợp đặc thù vùng biển trên địa bàn.
Đến năm 2025, tỷ trọng kinh tế thủy sản của Quảng Ninh chiếm hơn 45% giá trị toàn ngành tương đương với khoảng 2,1% GRDP toàn tỉnh. Sản lượng thủy sản tăng từ 103.409 tấn năm 2015 tăng lên 166.072 tấn năm 2025 (khai thác đạt 76.650 tấn, nuôi trồng đạt 89.422 tấn) tăng bình quân 3%/năm. Các vùng nuôi tập trung đạt quy mô 32.092 ha, tăng 151,9% so với năm 2020 với 11.228 cơ sở.
