Là một trong những xã trọng điểm về thực hiện công tác di dân tái định cư thủy điện Sơn La, phát huy lợi thế diện tích mặt nước rộng lớn của hồ thủy điện, từ tháng 10/2010, xã Quỳnh Nhai đã phối hợp với Trung tâm giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản tỉnh triển khai thí điểm mô hình nuôi cá lồng tại xã Chiềng Bằng (huyện Quỳnh Nhai cũ), từ nguồn vốn hỗ trợ sản xuất thuộc Chương trình 30A của Chính phủ.
Xã Quỳnh Nhai phát huy lợi thế diện tích mặt nước rộng lớn của hồ thủy điện Sơn La cho nghề nuôi cá lồng. Ảnh: Nguyễn Nga.
Đây là một trong những mô hình khởi điểm, áp dụng cho 20 hộ dân tái định cư, đã cho thấy hiệu quả kinh tế rõ nét. Từ thành công ban đầu này, nghề nuôi cá lồng từng bước phát triển mạnh mẽ, nếu như năm 2010-2011 chỉ có 3 HTX thủy sản, thì đến nay xã đã có trên 40 HTX với gần 4.000 lồng cá, gồm trắm, rô phi, lăng, nheo…
Bản Bung Én hiện là một trong những địa bàn nuôi cá lồng lớn nhất xã với hơn 500 lồng. Ông Lò Văn Hặc, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Bung Én, chia sẻ: Nghề nuôi cá ở đây được chúng tôi thực hiện thí điểm từ năm 2010. Khi ấy, bà con còn tận dụng tre nứa làm lồng bè, thức ăn cho cá chủ yếu là ngô, sắn, cỏ nên hiệu quả kinh tế rất thấp.
Từ khi được tham gia tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, tham quan học tập kinh nghiệm nuôi cá từ các địa phương và tiếp cận vốn vay ngân hàng chính sách xã hội, người dân đã mạnh dạn đầu tư lồng sắt kiên cố, áp dụng quy trình chăm sóc cá theo hướng dẫn khoa học. Các thành viên HTX tích cực trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm để cùng nhau nuôi cá thành công.
Hiện bản có 70/179 hộ nuôi cá lồng, chủ yếu là cá lăng, trắm; sản phẩm ngày càng được tiêu thụ rộng rãi, đời sống nhân dân khấm khá hơn, đến nay chỉ còn 2 hộ nghèo.
Người dân xã Quỳnh Nhai thoát nghèo từ nuôi cá lồng. Ảnh: Nguyễn Nga.
So với nhiều địa phương khác trong tỉnh, Quỳnh Nhai có nhiều lợi thế để tập trung phát triển nghề nuôi trồng, đánh bắt thủy sản. Chính quyền xã đã quan tâm nâng cao năng lực cho ngành thủy sản, đồng thời triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách của Trung ương và tỉnh về phát triển hoạt động khai thác đánh bắt nguồn lợi thủy sản; khuyến khích, hỗ trợ bà con tái định cư đầu tư mua sắm ngư cụ đúng quy định, mở rộng quy mô sản xuất, tạo thêm việc làm và thu nhập ổn định.
Trong số các mô hình, HTX An Bình được coi là điểm nhấn nổi bật. Hiện HTX có 18 hộ thành viên liên kết nuôi thủy sản tại khu vực cảng cá Chiềng Bằng. Sản phẩm chính là cá trắm, chép, lăng, nheo… với quy trình nuôi bài bản từ khâu chọn giống, chăm sóc, phòng bệnh đến thu hoạch. Mỗi lồng cá có thể tích từ 70m³ trở lên, chu kỳ nuôi từ 6-18 tháng tùy từng loại cá, cho thu hoạch khoảng 3 tạ cá, doanh thu 20-24 triệu đồng, lãi khoảng 13 triệu đồng/lồng sau khi trừ chi phí.
Thị trường tiêu thụ chủ yếu ở thành phố Sơn La (cũ), Điện Biên và nhiều tỉnh, thành phố lân cận. Đặc biệt, HTX đã áp dụng tem truy xuất nguồn gốc, xây dựng cơ sở dữ liệu chủng loại, sản lượng, thời vụ thu hoạch; xây dựng, kết nối kênh thương mại điện tử và thường xuyên tập huấn nâng cao năng lực cho các thành viên HTX. Nhờ đó, uy tín và hiệu quả sản xuất ngày càng tăng.
Thành viên HTX An Bình, xã Quỳnh Nhai thực hiện các khâu đóng gói sản phẩm thủy sản cá sông Đà. Ảnh: Nguyễn Nga.
Ông Nguyễn Ngọc Tú, Chủ tịch UBND xã Quỳnh Nhai, cho biết: Toàn xã hiện có gần 4.000 lồng cá các loại, sản lượng đạt trên 50.000 tấn/năm. Thời gian tới, xã sẽ tiếp tục tạo điều kiện, khuyến khích phát triển nghề nuôi cá lồng theo hướng bền vững; đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất theo quy trình VietGAP, gắn với chế biến nâng cao giá trị sản phẩm. Đồng thời, chú trọng xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho cá sông Đà; kết nối với các doanh nghiệp, chợ đầu mối, quảng bá sản phẩm trên nền tảng số và thương mại điện tử.
Song song, xã đẩy mạnh hoạt động khai thác thủy sản theo hướng bền vững; tranh thủ nguồn hỗ trợ của Chính phủ về chính sách phát triển thủy sản; tập trung chuyển đổi nghề cho ngư dân, xây dựng và nâng cấp hệ thống cảng cá, bến cá. Quỳnh Nhai cũng sẽ áp dụng mạnh mẽ tiến bộ kỹ thuật, công nghệ nuôi tiên tiến, đa dạng hình thức nuôi nhằm nâng cao năng suất, chất lượng; phát triển các vùng nuôi thâm canh, bán thâm canh theo chuẩn VietGAP, gắn với bảo vệ môi trường. Đặc biệt, xã định hướng phát triển nuôi các loại cá có giá trị kinh tế cao, khai thác hợp lý tiềm năng vùng lòng hồ thủy điện giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030.
Bên cạnh đó, địa phương tiếp tục quan tâm hoạt động thả cá giống, tái tạo nguồn lợi thủy sản phục vụ nhu cầu đánh bắt của bà con; tăng cường hỗ trợ vay vốn ưu đãi từ quỹ hỗ trợ nông dân; xây dựng mô hình khuyến nông tái định cư; đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật, trang bị kiến thức và công nghệ nuôi trồng, đánh bắt thủy sản cho người dân. Gắn khai thác thủy sản với việc thực hiện các quy ước về bảo vệ nguồn nước, nguồn lợi thủy sản; tích cực giao mặt nước cho các hộ dân và HTX để phát triển nuôi cá lồng…
Có thể thấy, với tiềm năng và lợi thế sẵn có, cùng quyết tâm triển khai đồng bộ các giải pháp, nghề nuôi cá lồng trên lòng hồ sông Đà ở Quỳnh Nhai đang ngày càng khẳng định hướng đi bền vững. Đây không chỉ là sinh kế vững chắc cho người dân tái định cư, mà còn là động lực quan trọng để địa phương phát triển kinh tế - xã hội ổn định, lâu dài trong năm 2025 và các năm tiếp theo.
