Dê tự đi kiếm ăn, tự tìm về chuồng
Chiều muộn ở phường Trung Sơn (tỉnh Ninh Bình), bà Nguyễn Thị Dịu, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Xúc tiến thương mại tỉnh Ninh Bình dẫn chúng tôi men theo con đường độc đạo, băng qua dãy núi đá vôi. Xe dừng lại ở điểm cuối cùng của thung lũng - nơi bốn bề là núi đá vôi bao quanh, ở giữa là bãi cỏ rộng và mặt hồ phẳng lặng soi bóng trời chiều. Giữa khung cảnh bình yên ấy là trang trại dê của ông Đàm, hộ dân được Trung tâm chọn làm mô hình điểm.
Khu du lịch trải nghiệm kết hợp mô hình nuôi dê của ông Trịnh Văn Đàm: Ảnh: Hà Trang.
Âm thanh đầu tiên chúng tôi nghe thấy là tiếng gọi nhau về nhà của đàn dê vọng xuống từ sườn núi. Giữa không gian ấy, ông Đàm đang đặt thêm các viên đá muối vào trong chuồng. Ông nói vui: “Cứ sáng thả lên núi, chiều tự về chuồng liếm muối. Thế là khỏi phải đi lùa, mà con nào con nấy khỏe mạnh, lông bóng, thịt săn”.
Ông Đàm nuôi dê theo hình thức chăn thả truyền thống. Buổi sáng dê tự lên núi kiếm ăn, tối mới về chuồng để nghỉ ngơi. Thức ăn chủ yếu là lá cây rừng, lá dướng, cỏ dại, mộc thông cùng nhiều thảo dược như sài đất, bách bộ. Nhờ đó, đàn dê được cung cấp nguồn dinh dưỡng tự nhiên giúp cân bằng cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa và hạn chế viêm nhiễm. Dê rất thích muối, vì vậy nhất định sẽ quay về chuồng. Hàng ngày dê tự kiếm ăn trên núi, tự tìm về chuồng.
Bà Nguyễn Thị Dịu cho biết đó là cách quản lý đàn mà Trung tâm hướng dẫn trong mô hình chăn nuôi dê sinh sản gắn với du lịch sinh thái. Một thay đổi nhỏ nhưng giúp người nuôi tiết kiệm công, giảm rủi ro dịch bệnh, tăng hiệu quả rõ rệt.
Ông Trịnh Văn Đàm chia sẻ quá trình nuôi dê tại trang trại. Ảnh: Hà Trang.
Trước đây ông Đàm nuôi dê nhỏ lẻ, thả rông trên núi. Dê dễ thất lạc, nhiều con ốm yếu, năng suất thấp. Năm 2023, khi Trung tâm Khuyến nông và Xúc tiến thương mại tỉnh Ninh Bình triển khai dự án “Chăn nuôi dê sinh sản gắn với phát triển du lịch sinh thái”, ông được chọn để thực hiện mô hình điểm.
Gia đình ông được hỗ trợ giống, vật tư, vaccine và tập huấn kỹ thuật phối giống, chăm sóc, phòng bệnh. Ông Đàm cho biết: “Bây giờ cứ 6 tháng, Trung tâm lại cấp vaccine và hướng dẫn tiêm định kỳ. Nhờ vậy đàn dê phát triển ổn định, khỏe mạnh, tỷ lệ sống sau sinh đạt trên 90%”.
Hiện trang trại duy trì gần 200 con dê, đem lại nguồn thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Không chỉ thay đổi về kỹ thuật, tư duy của người nuôi cũng khác trước - chủ động quản lý đàn, theo dõi sức khỏe, ghi chép sinh sản và luân chuyển giống để tránh cận huyết.
Theo bà Dịu, mục tiêu của dự án là giúp nông dân chuyển từ chăn nuôi tự nhiên sang chăn nuôi hàng hóa, hình thành vùng nuôi tập trung: “Trước kia bà con ở đây nuôi theo thói quen, hiệu quả thấp. Khi được hỗ trợ kỹ thuật, họ biết chọn giống, biết phòng bệnh và biết tính toán thị trường. Mô hình của ông Đàm cho thấy năng suất và thu nhập tăng hơn 20% so với cách nuôi truyền thống”.
Nông trại trở thành điểm du lịch hấp dẫn
Không chỉ dừng ở chăn nuôi, ông Đàm tận dụng lợi thế cảnh quan Quèn Thờ để phát triển du lịch trải nghiệm. Trên khu đất hơn 20 hecta, ông xây khu trải nghiệm, ẩm thực và điểm check-in giữa đồi cỏ - nơi du khách có thể cho dê ăn, xem cách chăm sóc và thưởng thức các món đặc sản chế biến ngay tại chỗ.
Bà Nguyễn Thị Dịu (giữa) - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Xúc tiến thương mại tỉnh Ninh Bình thăm mô hình nuôi dê của ông Đàm. Ảnh: Hà Trang.
Kể từ khi mở cửa đón khách, lượng khách du lịch đến khu vực này tăng khoảng 30%, trong đó phần lớn là nhóm gia đình, học sinh muốn trải nghiệm thực tế. Mỗi lượt khách mang về thêm nguồn thu cho gia đình ông.
Theo bà Dịu, việc gắn chăn nuôi với du lịch là bước đi phù hợp với xu hướng phát triển nông nghiệp sinh thái của tỉnh Ninh Bình: “Chúng tôi không chỉ hỗ trợ kỹ thuật mà còn định hướng để người dân nhìn xa hơn - từ sản xuất đến tiêu thụ, từ nông trại đến bàn ăn. Khi khách du lịch được thưởng thức sản phẩm tại chỗ, giá trị của nông sản được nâng lên rõ rệt”.
Khi đàn dê lững thững trở về chuồng, ông Đàm nói: “Giờ nuôi dê không chỉ để bán thịt mà còn phục vụ khách du lịch. Mỗi ngày khách đến, mình vừa bán sản phẩm, vừa quảng bá được nghề chăn nuôi của địa phương”.
Từ một hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, ông Đàm đã trở thành mô hình mẫu về chuyển đổi tư duy sản xuất. Mô hình nuôi dê kết hợp du lịch không chỉ mang lại hai nguồn thu mà còn mở ra cách làm nông nghiệp mới - coi giá trị dịch vụ là phần nối dài của sản xuất nông sản.
Ở Quèn Thờ hôm nay, tiếng dê gọi nhau vọng giữa thung lũng như lời nhắc về một cách làm nông nghiệp mới - nơi nông dân biết tận dụng lợi thế của mình để biến chăn nuôi thành sinh kế bền vững.
