Đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm và an ninh dinh dưỡng cho người dân
Ngành chăn nuôi và thú y nước ta, sau khoảng 8 thập kỷ kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh thành lập Nha Thú y (1945) và Nha Chăn nuôi (1950) đã có sự chuyển mình rõ nét
Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành chăn nuôi và thú y không chỉ đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm mà còn góp phần phát triển kinh tế, xã hội (đặc biệt là khu vực nông thôn).
Chăn nuôi là lĩnh vực có tốc độ tăng giá trị gia tăng cao và ổn định nhất trong nông nghiệp. Ảnh: Minh Anh.
Trong 15 năm qua (2010-2024), chăn nuôi là lĩnh vực có tốc độ tăng giá trị gia tăng cao và ổn định nhất trong nông nghiệp, khoảng 4,5 -6,5%/năm. Năng suất chăn nuôi ước tính tăng từ 5 - 20% tuỳ theo chỉ tiêu. Trong đó, sản lượng thịt các loại tăng hơn 2 lần (từ 4.0 triệu tấn lên hơn 8,28 triệu tấn), trứng tăng 3 lần (từ gần 6,4 tỷ quả lên 20,2 tỷ quả), sữa tươi tăng 4 lần (từ 0,3 triệu tấn lên 1,2 triệu tấn). Một số sản phẩm chăn nuôi bước đầu khẳng định giá trị và thương hiệu Việt Nam trên thị trường quốc tế như mật ong, lợn sữa, tổ yến, trứng vịt muối, sữa và thịt gà chế biến…
Nhiều lĩnh vực của ngành chăn nuôi và thú y hiện nay đã có được vị thế cao trong khu vực và trên thế giới. Chăn nuôi lợn đứng thứ 5 về đầu con, thứ 6 về sản lượng; đàn thủy cầm đứng thứ 2 thế giới (trên 100 triệu con); sản lượng sữa tươi nguyên liệu đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN; sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp (21,5 triệu tấn) đứng số 1 khu vực Đông Nam Á và thứ 12 thế giới.
Chăn nuôi và thú y đã tạo sinh kế cho khoảng 6 triệu hộ trong khoảng 8 triệu hộ sản xuất nông nghiệp, góp phần thay đổi bộ mặt của khu vực nông thôn. Ảnh: Minh Anh.
Cùng với trồng trọt, chăn nuôi và thú y đã tạo sinh kế cho khoảng 6 triệu hộ trong khoảng 8 triệu hộ sản xuất nông nghiệp, góp phần thay đổi bộ mặt của khu vực nông thôn. Từ chỗ chúng ta thiếu thực phẩm phải nhập khẩu, ngành chăn nuôi nước ta đã phát triển không ngừng trong thời gian qua để không chỉ cơ bản đảm bảo nguồn cung thịt, trứng, sữa cho nhu cầu của hơn 100 triệu dân trong nước và hơn 10 triệu khách du lịch mỗi năm mà còn tham gia vào thị trường xuất khẩu, qua đó đóng góp khoảng 25 -27% GDP nông nghiệp. Ở góc độ quốc gia, sản phẩm chăn nuôi không những góp phần bảo đảm an ninh lương thực, thực phẩm mà còn bảo đảm an ninh dinh dưỡng cho người dân.
Những thành tựu nổi bật
Trong 15 năm qua, đã có hơn 200 công trình nghiên cứu khoa học nổi bật về lĩnh vực chăn nuôi và thú y; 120 tiến bộ kỹ thuật về lĩnh vực chăn nuôi và thú y được công nhận. Về cơ bản, Việt Nam đã làm chủ công nghệ chọn tạo giống lợn, các giống gia cầm; nghiên cứu chế tạo thành công nhiều loại vaccine cho vật nuôi...
Trong giai đoạn 2013-204 gần đây nhất, đã có 47 giống vật nuôi mới được công nhận. Hiện nay, có 59 giống có năng suất và chất lượng cao được đưa vào sản xuất, trong đó có 16 giống mới, 12 giống ngoại nhập và 31 giống lai tạo. Từ năm 2009 - 2024, lĩnh vực giống vật nuôi có 87 tiến bộ kỹ thuật, trong đó nhiều nahats là tiến bộ kỹ thuật về giống gà, giống thủy cầm…
Ngành công nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi mặc dù có xuất phát điểm thấp hơn so với các nước trong khu vực và thế giới, nhưng sau hơn 30 năm, Việt Nam nằm trong top đầu khu vực ASEAN và đứng trong top 10 thế giới về sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp.
Đến nay, cả nước có 267 cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi công nghiệp dạng hỗn hợp hoàn chỉnh với tổng sản lượng trung bình mỗi năm đạt 21 triệu tấn. Các tiến bộ kỹ thuật về quy trình sản xuất thức ăn cho lợn, ngan và chế biến rơm cho trâu, bò được áp dụng rộng rãi trong cả nước.
Cùng với đó là các nghiên cứu về sử dụng sản phẩm, phụ phẩm của ngành trồng trọt, chế biến thủy sản, sản phẩm từ côn trùng dùng làm thức ăn chăn nuôi, nghiên cứu nguyên liệu đơn trong sản xuất thức ăn chăn nuôi... không những tăng góp phần tăng hiệu quả sử dụng mà còn giảm ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, nước ta không có lợi thế lớn để sản xuất các nguyên liệu thức ăn chăn nuôi ngoài lợi thế về sản xuất lúa, gạo nên việc sử dụng nguyên liệu nhập khẩu vẫn chiếm tỷ trọng lớn và đang là thách thức về giải pháp khoa học công nghệ đối với thức ăn chăn nuôi của Việt Nam.
Nghiên cứu và sản xuất vắc xin, thuốc thú y là một dấu ấn nổi bật. Ảnh: Minh Anh.
Để đảm bảo an toàn cho đàn gia súc, gia cầm. thời gian qua, chúng ta đã tổ chức triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống, do đó đã thanh toán, loại trừ hoàn toàn bệnh dịch tả trâu bò trên lãnh thổ Việt Nam vào cuối những năm 70 của thế kỷ 20. Đây từng là bệnh rất nguy hiểm, ảnh hưởng rất lớn đến chăn nuôi trâu bò, sản xuất nông nghiệp của Việt Nam và tất cả các quốc gia trên thế giới.
Tổ chức kiểm soát tốt các loại dịch bệnh nguy hiểm, truyền lây giữa động vật và người, đặc biệt như bệnh Nhiệt thán (trước đây đã từng làm chết hàng nghìn gia súc và hàng chục người chết mỗi năm); bệnh cúm gia cầm A/H5N1, A/H5N6 (đã từng làm chết 64 người và buộc tiêu hủy trên 65 triệu con gia cầm các loại), góp phần ngăn ngừa bệnh cúm A/H7N9 xâm nhập vào trong nước; bệnh dại ở động vật (làm hàng trăm người tử vong mỗi năm); đồng thời kiểm soát tốt nhiều loại dịch bệnh nguy hiểm như bệnh tai xanh, dịch tả lợn cổ điển, tụ huyết trùng, đóng dấu, Niu-cát-xơn, Gum-bô-rô,…
Nghiên cứu và sản xuất vắc xin, thuốc thú y là một dấu ấn nổi bật. Đến nay, Việt Nam không những chủ động sản xuất với trên 70% số lượng, chủng loại vắc xin, thuốc thú y, đáp ứng nhu cầu trong nước, mà hằng năm còn xuất khẩu sang hơn 45 quốc gia, thu về hằng trăm triệu USD. Việt Nam là nước đầu tiên trên thế giới đã nghiên cứu và sản xuất thành công vaccin dịch tả lợn Châu Phi (năm 2020).
Hiện nay, Việt Nam có 3 loại vaccin đã được cấp phép sản xuất và thương mại và sản xuất thành công vaccin phòng bệnh lở mồm long móng type O, một trong những bệnh nguy hiểm nhất ở gia súc; vắc xin phòng hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn (PRRS); đã khống chế một số bệnh lớn như: Bệnh dịch tả lợn cổ điển, bệnh Newcastle, bệnh Gumboro, bệnh Marek... gây thiệt hại nặng cho ngành chăn nuôi.
