Đưa kỹ thuật về bản làng
Tuyên Quang là tỉnh có lợi thế lớn về chăn nuôi đại gia súc. Hiện toàn tỉnh có hơn 391.000 con trâu, bò, trong đó đàn trâu chiếm hơn 226.000 con, chủ yếu là giống trâu sông được nuôi nhiều ở các thung lũng ven sông Lô, sông Gâm và vùng núi cao phía Tây; đàn bò gần 165.000 con, với giống bò vàng bản địa (bò H’Mông) chiếm hơn 60%, còn lại là các giống lai ngoại như BBB, Sind...
Nuôi trâu, bò vỗ béo giúp nâng cao hiệu quả kinh tế cho người vùng cao ở Tuyên Quang. Ảnh: Đào Thanh.
Mỗi năm, sản lượng thịt trâu, bò hơi xuất chuồng đạt gần 10 nghìn tấn, góp phần quan trọng vào cơ cấu giá trị ngành nông nghiệp của tỉnh.
Nâng cao hiệu quả kinh tế và chất lượng đàn vật nuôi, những năm qua, Tuyên Quang đã triển khai mô hình nuôi trâu, bò vỗ béo, hướng đến chăn nuôi hàng hóa có quy mô, kỹ thuật, giúp bà con dân tộc thiểu số cải thiện thu nhập, giảm nghèo bền vững.
Ông Hoàng Hồng Trường, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Tuyên Quang cho biết, phát triển chăn nuôi trâu, bò không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là vấn đề an sinh xã hội, góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo, nâng cao đời sống đồng bào vùng cao. Việc triển khai mô hình vỗ béo giúp người dân thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, biết áp dụng khoa học kỹ thuật và liên kết thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Theo đó, các hộ tham gia mô hình được hỗ trợ 100% vật tư cần thiết, gồm thức ăn hỗn hợp (270 kg/con), thuốc phòng trị ký sinh trùng, chế phẩm vi sinh xử lý chất thải và 900kg phụ phẩm nông nghiệp. Đồng thời, cán bộ khuyến nông thường xuyên hướng dẫn kỹ thuật, chia khẩu phần ăn theo từng giai đoạn sinh trưởng, vệ sinh chuồng trại và phòng bệnh cho đàn vật nuôi.
Tại xã Yên Minh, gia đình anh Mua Mí Pó, thôn Khai Hoang Một, là một trong những hộ tiêu biểu áp dụng mô hình từ năm 2023. Trước đây, gia đình anh chỉ nuôi thả rông, hiệu quả thấp, bò thường gầy yếu vào mùa đông. Từ khi chuyển sang nuôi nhốt vỗ béo, đàn bò của anh phát triển nhanh, khỏe mạnh, thời gian nuôi rút ngắn, giá bán tăng rõ rệt.
Anh Pó cho biết, gia đình anh hiện nay có sáu con bò, nuôi nhốt vừa dễ chăm sóc vừa tránh rét tốt. Bò lớn nhanh, béo khỏe, bán được giá hơn hẳn. Mùa đông không còn lo bò chết rét hay sụt cân như trước.
Đàn trâu, bò được nuôi nhót theo đúng quy trình kỹ thuật, sinh trưởng phát triển nhanh, chất lượng thịt thơm ngon. Ảnh: Đào Thanh.
Sự thay đổi trong nhận thức và cách làm của những hộ như gia đình anh Pó đang góp phần lan tỏa mô hình chăn nuôi khoa học, nâng cao năng suất và chất lượng đàn bò ở các xã vùng cao của tỉnh Tuyên Quang.
Tạo chuỗi liên kết bền vững
Không chỉ dừng ở việc hướng dẫn kỹ thuật, ngành Nông nghiệp và Môi trường Tuyên Quang còn chú trọng liên kết sản xuất tiêu thụ giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Đây là bước đi quan trọng để mô hình nuôi trâu, bò vỗ béo phát huy hiệu quả kinh tế.
Tiêu biểu như HTX Nông nghiệp công nghệ cao Tiến Thành và HTX Cát Lý, ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho các hộ dân. Thông qua liên kết này, nông dân được bao tiêu sản phẩm bò thịt, yên tâm đầu tư chăm sóc, còn HTX có nguồn nguyên liệu ổn định, đảm bảo chất lượng cho chế biến.
Theo ông Thượng Thái Cát, Giám đốc HTX Cát Lý, xã Thuận Hòa, tỉnh Tuyên Quang những con bò được nuôi theo quy trình vỗ béo cho tăng trọng nhanh, thịt thơm, mềm và có độ mỡ dắt cao. Thịt bò từ mô hình luôn được thị trường ưa chuộng. HTX bao tiêu toàn bộ bò trong mô hình, giá bò hơi dao động 80.000–85.000 đồng/kg, cao hơn thị trường tự do từ 10.000–15.000 đồng/kg, giúp người chăn nuôi tăng thu nhập đáng kể.
HTX cũng đầu tư khu nhà xưởng sơ chế, hệ thống xử lý chất thải, sản xuất phân hữu cơ và đang mở rộng mô hình du lịch nông nghiệp kết hợp nuôi trồng thủy sản trên lòng hồ thủy điện Sông Miện 5A.
Riêng với đàn bò sinh sản, mỗi con bò mẹ mang lại thu nhập bình quân 55 triệu đồng/5 năm, tương đương lợi nhuận khoảng 924.000 đồng/con/tháng, tạo việc làm ổn định cho người dân với mức thu nhập 6 triệu đồng/người/tháng. Dù lợi nhuận chưa cao, song đây là hướng phát triển bền vững, góp phần hình thành vùng nguyên liệu bò chất lượng phục vụ chế biến và thương mại hóa sản phẩm.
Gắn sản xuất với thương hiệu địa phương
Sự phát triển của các chuỗi liên kết chăn nuôi trâu, bò vỗ béo đã mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp vùng cao Tuyên Quang. Mô hình này không chỉ dừng ở chăn nuôi hộ nhỏ lẻ, mà hướng tới sản xuất hàng hóa, xây dựng thương hiệu đặc sản vùng miền.
Việc chủ động được nguồn cỏ là yếu tố quan trọng giáp áp lực thức ăn cho đàn trâu bò, nhất là mùa đông giá rét. Ảnh: Đào Thanh.
Hiện tỉnh đã hình thành 5 chuỗi liên kết chăn nuôi bò vàng tại 16 xã, với nhiều sản phẩm đã khẳng định chỗ đứng trên thị trường như giò bò vàng, thịt bò khô Đồng Văn, đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Ngoài tiêu thụ trong tỉnh, thịt bò tươi và sản phẩm chế biến đã được đưa vào hệ thống siêu thị, nhà hàng tại các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Bắc Ninh, Đồng Nai...
Đặc biệt, sản phẩm “Thịt bò Hà Giang” đã được cấp Giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý, còn “Thịt trâu Chiêm Hóa” đang hoàn thiện hồ sơ đăng ký, tạo tiền đề xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng của vùng núi phía Bắc.
Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang, cùng các địa phương, HTX đã tổ chức nhiều hoạt động quảng bá, tiêu biểu là Chương trình đấu giá “Bò vàng Hà Giang” vào tháng 3/2025 tại huyện Đồng Văn (cũ), giới thiệu sản phẩm bò H’Mông nuôi theo mô hình vỗ béo. Sự kiện thu hút đông đảo doanh nghiệp, thương lái và du khách, góp phần quảng bá hình ảnh người nông dân vùng cao năng động, sáng tạo, biết làm giàu trên mảnh đất quê hương.
Ông Hoàng Hồng Trường, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Tuyên Quang cho biết thêm, những kết quả đạt được từ mô hình nuôi trâu, bò vỗ béo cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy sản xuất của người dân vùng cao Tuyên Quang. Từ chỗ chăn thả tự nhiên, phụ thuộc vào thời tiết, nay bà con đã chủ động áp dụng khoa học kỹ thuật, biết tính toán hiệu quả kinh tế, bảo vệ môi trường và xây dựng thương hiệu sản phẩm.
Tuy vậy, để mô hình tiếp tục phát triển bền vững, ngành Nông nghiệp và Môi trường Tuyên Quang sẽ tiếp tục đẩy mạnh đào tạo kỹ thuật, mở rộng vùng nguyên liệu liên kết, và xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc sản gắn với du lịch địa phương. Việc ứng dụng chuyển đổi số, quản lý truy xuất nguồn gốc và quảng bá sản phẩm qua thương mại điện tử cũng đang được xem là hướng đi tất yếu trong thời gian tới.
Từ thành công của mô hình nuôi trâu, bò vỗ béo, Tuyên Quang đang hướng tới xây dựng vùng chăn nuôi hàng hóa đặc trưng miền núi phía Bắc, gắn với phát triển kinh tế xanh và du lịch nông nghiệp. Khi mỗi người nông dân trở thành chủ thể trong chuỗi giá trị, con trâu, con bò không chỉ là sinh kế, mà còn là động lực khơi dậy khát vọng làm giàu, bền vững trên quê hương vùng cao.
