Chăn nuôi an toàn sinh học mở lối chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm

Việt Nam - giống như nhiều quốc gia đang phát triển đang chạm ngõ giai đoạn chuyển đổi, tìm kiếm giải pháp thay thế kháng sinh bằng công nghệ sinh học và dinh dưỡng tiên tiến. Một trong những doanh nghiệp quốc tế tiên phong đồng hành là Auranta (Ireland).

Ông John Cullen, Giám đốc Điều hành Auranta cho biết, Công ty khởi đầu từ một nhóm các nhà khoa học Ireland chuyên nghiên cứu vi sinh vật và hoạt chất tự nhiên trong dinh dưỡng vật nuôi. “Chúng tôi tìm kiếm cách giúp động vật khỏe mạnh từ bên trong thay vì chỉ dựa vào thuốc", ông nói trong bài trình bày tại Hội nghị Hợp tác song phương Việt Nam - Ireland về chuyển đổi hệ thống nông nghiệp - thực phẩm sáng 4/11.

Auranta phát triển nhiều dòng sản phẩm sinh học dựa trên hợp chất tự nhiên chiết xuất từ thực vật, có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch, cải thiện đường ruột và giảm tỷ lệ nhiễm bệnh. Các sản phẩm này đã được ứng dụng ở hơn 20 quốc gia, đặc biệt tại Châu Âu và Nam Mỹ, giúp giảm 40 - 60% lượng kháng sinh sử dụng trong chăn nuôi gia cầm và heo mà vẫn duy trì hiệu suất tăng trưởng.

“Chúng tôi không đơn thuần là sản xuất thuốc mà phát triển các công nghệ dinh dưỡng sinh học để thay đổi cách thức chăn nuôi. Điều quan trọng là tạo ra một hệ sinh thái nông nghiệp không phụ thuộc vào kháng sinh”, ông John Cullen nói.

Auranta hiện hợp tác với một số doanh nghiệp và viện nghiên cứu của Việt Nam trong việc thử nghiệm công nghệ này trên đàn gia cầm và chăn nuôi lợn tại một số tỉnh phía Bắc. Các thí nghiệm ban đầu cho kết quả tích cực, vật nuôi có tỷ lệ sống cao hơn, ít bệnh đường ruột hơn và tăng trọng ổn định, trong khi lượng kháng sinh giảm rõ rệt.

Ông Cullen cho rằng Việt Nam có điều kiện thuận lợi để triển khai nhanh các công nghệ sinh học vì các trang trại vừa và nhỏ chiếm phần lớn, dễ tiếp cận trực tiếp và theo dõi phản ứng thực địa. “Chúng tôi không đến để bán sản phẩm mà để cùng nghiên cứu và chuyển giao”, ông nói.

Một hướng hợp tác khác mà Auranta đề xuất là xây dựng các mô hình chăn nuôi không kháng sinh tăng trưởng, kết hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam (VNUA) hướng tới phát triển chuỗi thực phẩm an toàn và có thể truy xuất nguồn gốc.

Tán thành ý kiến về phát triển chăn nuôi theo chuỗi, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y nhấn mạnh, Việt Nam hiện đã có hệ thống thể chế khá hoàn thiện, gồm Luật Chăn nuôi, Luật Thú y, Chiến lược phát triển ngành và 5 đề án chuyên ngành hỗ trợ các lĩnh vực như giống, thức ăn chăn nuôi... 

Đặc biệt, việc Luật Đất đai (sửa đổi) đưa “đất chăn nuôi tập trung” vào nhóm phân loại đất là một bước tiến lớn, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để ngành bước vào giai đoạn chuyển đổi hiện đại, bền vững và hội nhập sâu quốc tế.

Ông Đăng khẳng định, Việt Nam mong muốn học hỏi mô hình chăn nuôi bền vững của Ireland, đặc biệt về phúc lợi động vật, an toàn thực phẩm và quản trị môi trường trong trang trại. Việt Nam đã đưa nội dung phúc lợi động vật vào Luật Chăn nuôi từ năm 2018, song việc triển khai vẫn còn khó khăn do chênh lệch nhận thức và quy mô sản xuất giữa các nông hộ.

Việt Nam mong Ireland hỗ trợ chuyển đổi số trong quản lý chăn nuôi, thúc đẩy ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo để bảo đảm sinh kế cho nông dân mà vẫn tuân thủ các chuẩn mực quốc tế

Bên cạnh đó, Việt Nam khuyến khích các doanh nghiệp Ireland không chỉ hợp tác thương mại mà còn đầu tư trực tiếp vào chăn nuôi và chế biến nhằm gia tăng giá trị trong chuỗi sản phẩm. “Mục tiêu của chúng tôi không phải tăng đàn mà là nâng cao giá trị sản phẩm, phát triển ngành chăn nuôi theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững hơn”, ông Phạm Kim Đăng khẳng định.

PGS.TS Ngô Thị Kim Cúc, Phó Viện trưởng Viện Chăn nuôi cho rằng, chuyển đổi chăn nuôi bền vững không thể tách rời nghiên cứu khoa học. Viện đang triển khai các đề tài về nông nghiệp sinh thái và sức khỏe hệ thống, gắn kết giữa sức khỏe đất - cây trồng - vật nuôi - con người theo khung Một sức khỏe (One Health) mà Việt Nam đang thúc đẩy.

Bà cho biết Việt Nam hiện thiếu dữ liệu khoa học toàn diện về mối quan hệ giữa chất lượng đất, sức khỏe vật nuôi và tác động đến hệ sinh thái. “Chúng tôi mong muốn hợp tác với Ireland trong việc đo đạc, đánh giá và xây dựng bộ chỉ số sức khỏe đất và hệ sinh thái chăn nuôi phục vụ hoạch định chính sách và chuyển giao kỹ thuật cho nông dân”, bà Kim Cúc nói.

Khi Việt Nam đặt mục tiêu giảm 30% kháng sinh trong chăn nuôi trước năm 2030, những hợp tác như giữa Auranta và các đối tác Việt Nam đang mở ra con đường mới - nơi khoa học, chính sách và thị trường cùng song hành vì một hệ thống lương thực thực phẩm khỏe mạnh và bền vững hơn.

Đúng như những gì TS John Rae - Giám đốc Sustainable Food Systems Ireland (SFSI), người phụ trách phối hợp chương trình IVAP nhìn nhận, nếu coi chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm là một hành trình thì doanh nghiệp là bánh răng chính kết nối nghiên cứu, chính sách và thị trường.

Việt Nam đang có lợi thế khi vừa đẩy mạnh cải thiện chính sách an toàn thực phẩm, vừa mở cửa hợp tác với các mô hình doanh nghiệp xanh. “Chúng tôi tin rằng những sáng kiến sinh học không chỉ giúp giảm kháng sinh mà còn góp phần vào mục tiêu phát thải thấp trong nông nghiệp”, ông John Rae khẳng định.