Khoa học công nghệ - 'trái tim' của ngành chăn nuôi - thú y

Từ một nền chăn nuôi manh mún, nhỏ lẻ, tự cung tự cấp, Việt Nam đã bước vào giai đoạn phát triển mới, hiện đại, tập trung, gắn với công nghệ cao. Trong bối cảnh đất nước có dân số hơn 100 triệu người, diện tích đất đai hạn chế, ngành chăn nuôi không chỉ đảm bảo nguồn cung thực phẩm trong nước mà còn góp mặt trên bản đồ sản xuất nông sản thế giới.

Thành quả đó là kết tinh của quá trình chuyển mình từ một ngành kỹ thuật thuần túy sang ngành kinh tế - kỹ thuật, trong đó khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đóng vai trò then chốt.

Khoa học công nghệ - “trái tim” của ngành chăn nuôi - thú y

10 năm qua, khoa học và công nghệ đã trở thành “trái tim” của ngành chăn nuôi - thú y. Từ năm 2015 đến 2025, các nhà khoa học trong nước đã tạo ra 43 giống vật nuôi mới, 50 tiến bộ kỹ thuật và 19 sáng chế, trong đó nhiều công trình đạt giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước.

Các doanh nghiệp lớn như TH True Milk, Vinamilk, DABACO đã chủ động đầu tư nghiên cứu, ứng dụng công nghệ gen, công nghệ phôi phân biệt giới tính, công nghệ quản lý số theo tiêu chuẩn quốc tế. Trong lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, Việt Nam đã vươn lên đứng đầu Đông Nam Á và thứ 8 thế giới về sản lượng nhờ ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong sản xuất.

Không chỉ vậy, các quy trình kỹ thuật xử lý chất thải, sản xuất phân hữu cơ vi sinh, ủ chua phụ phẩm nông nghiệp đã giúp giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.

Trong lĩnh vực thú y, Việt Nam đã làm chủ công nghệ sản xuất vaccine cho hầu hết các bệnh nguy hiểm, trong đó vaccine dịch tả lợn Châu Phi do Việt Nam sản xuất là loại đầu tiên trên thế giới được cấp phép và xuất khẩu.

Ngành chăn nuôi và thú y đang đi đầu trong thực hiện Chương trình Chuyển đổi số quốc gia. Nhiều trang trại quy mô lớn đã áp dụng IoT, blockchain, cảm biến sinh học và các hệ thống quản lý thông minh, cho phép theo dõi sức khỏe vật nuôi, kiểm soát tiểu khí hậu chuồng trại, tự động cho ăn và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Hiện nay, mô hình chăn nuôi chính xác, nơi mọi dữ liệu từ vật nuôi được ghi nhận, phân tích theo thời gian thực đang trở thành xu hướng tất yếu. Người tiêu dùng có thể tra cứu nguồn gốc thịt, trứng, sữa qua mã QR, tăng tính minh bạch và niềm tin vào sản phẩm chăn nuôi Việt Nam.

Hướng tới chăn nuôi xanh

Dù đã đạt được nhiều thành tựu, hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và chuyển đổi số vẫn đối mặt không ít khó khăn. Liên kết nghiên cứu, sản xuất còn lỏng lẻo, thiếu nguồn lực đầu tư, cơ chế tự chủ cho các viện nghiên cứu còn hạn chế và chưa hình thành thị trường khoa học công nghệ thực thụ trong chăn nuôi.

Bên cạnh đó, hạ tầng số ở nông thôn còn yếu, trình độ nhân lực chưa đồng đều khiến chuyển đổi số mới chỉ diễn ra mạnh ở các doanh nghiệp lớn, chưa lan tỏa tới nông hộ và trang trại vừa, nhỏ.

Theo Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2030, tầm nhìn 2045 và tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, ngành chăn nuôi và thú y đang hướng tới mục tiêu làm chủ công nghệ trong mọi khâu từ giống, thức ăn, chuồng trại, quản lý chất thải đến chế biến sản phẩm.

Đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu đáp ứng 95% nhu cầu giống lợn, 90% giống gia cầm, 100% giống thủy cầm, đồng thời chủ động 70% giống bò thịt trong nước. Ngành cũng đặt mục tiêu sản xuất 80% thiết bị chuồng trại trong nước, 90% năng lượng tái tạo và đầu vào sản xuất tuần hoàn, tiến tới nền chăn nuôi xanh, không phát thải.

Cùng với đó, xây dựng hệ thống quản lý ngành trên nền tảng số, phát triển mô hình nông nghiệp điện tử (E-farming), truy xuất nguồn gốc sản phẩm và chuẩn hóa quy trình quản trị.

Để đạt mục tiêu, ngành sẽ tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách, tháo gỡ rào cản, thúc đẩy cải cách hành chính và xã hội hóa hoạt động nghiên cứu. Đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật và quản trị số, gắn đào tạo với thực tiễn sản xuất và chuyển đổi số nông nghiệp.

Khi khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực tăng trưởng mới, chăn nuôi Việt Nam sẽ không chỉ hướng tới năng suất cao hơn mà còn bền vững hơn với những giá trị xanh, nhân văn và hội nhập quốc tế.

Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, dự kiến tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự, gồm lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ; nguyên lãnh đạo Bộ, đại diện các tổ chức quốc tế và các điển hình tiên tiến trong toàn ngành.