Lúa bốc mùi do ngâm nước lũ lâu ngày

Cây lúa trên cánh đồng thôn Bắc Ngũ (xã Gia Ninh, huyện Quảng Ninh, Quảng Bình) đã bắt đầu nhô lên khỏi mặt nước. Những bông lúa uốn cong dưới nắng gắt đã khô khén thêm và bốc mùi chua. Ông Mai Trọng Đông, Trưởng thôn Bắc Ngũ, đứng cùng tôi trên bờ con hói Mới khoát một vòng ra xa bảo: “Bà con trong thôn cơ bản là mất mùa vì hơn 12 ha lúa đang chìm nổi dưới nước lũ. Vài gia đình thuê thuyền, kêu người gặt nhưng lúa phần lên mộng, phần bị hôi chua nên cũng chỉ dùng để chăn nuôi. Mà lúa này gà, vịt chỉ ăn một lần, lần sau cho cũng chê”.

Cả làng mất gạo…

Buổi sáng mà trời đã nắng gắt. Ông Mai Tưởng (thôn Bắc Ngũ) đội mũ nhựa ra thăm lúa. Cả cánh đồng lúa đã nhô lên khỏi mặt nước, những bông lúa nằm trên bị nắng làm khô cong, nhuộm màu bạc của nước lũ. Cả cánh đồng như dậy lên mùi chua do lúa ngâm trong lũ lâu ngày. Ông Tưởng rẽ lúa, lội nước ngập quá gối đến giữa vạt ruộng nhổ mấy bụi lúa lên cầm trên tay ngó nghiêng, đưa lên ngửi rồi buồn rầu: “Phần ngâm nước đã lên mộng, hạt lúa chòi rễ rồi. Phần bị thối chua dậy nặng mùi. Lúa này có gặt về cũng không làm chi được, chỉ e lỗ công gặt thôi”.

Gia đình ông Tưởng có hơn 6 sào ruộng để lấy gạo cho hai vợ chồng đủ ăn. Khi lúa chuẩn bị gặt thì mưa xuống, lũ về. Nhìn đồng nước mênh mông ông Tưởng thấy như thắt bụng. “Lúa hỏng hết rồi. Gặt cũng khổ, không gặt cũng buồn lòng lắm. Nhà nông ai nỡ bỏ lúa ngoài đồng”, ông Tưởng buồn giọng.

Bên kia con hói Mới, chị Nguyễn Hiên cùng người cháu trai đang kéo đò gặt lúa. Nước vẫn xăm xắp đến đùi, hai cô cháu bì bõm gặt đến đâu lại ôm lúa lên đò đẩy vào bờ. Nghỉ tay lau mồ hôi, chị Hiên bảo, nhà có mấy sào lúa bị ngập. Nay gặt vì không đành thôi chớ lúa lên mộng và có mùi chua thì không ăn được, chỉ dùng cho chăn nuôi thôi. “Cũng chỉ gặt hôm nay là nghỉ chứ dưới đầm nước, trên đầu dầm nắng không khéo bị cảm hàn lại tốn tiền thuốc thang gấp mấy lần, chịu sao thấu được”, chị Hiên buồn bã.

Gặt lúa lỗ công

Nhà anh Nguyễn Dũng có mấy sào gieo lúa ngon để ăn. Nhìn lúa được mùa anh Dũng tiếc lắm nên kêu chục người lội nước lũ để gặt. Cả 10 người làm từ rạng sáng đến tối mịt mới xong được 3 sào lúa. Lúa chất ở sân chờ kêu máy tuốt về làm thêm buổi nữa mới xong. Anh Dũng tính: “Kêu công gặt hết 4,5 triệu đồng. Lúa gặt về được 1 tấn bán cho thương lái theo giá lúa ngâm nước cũng được 4,5 triệu đồng, như vậy là lỗ công. Nhiều gia đình tính bị lỗ nên không thu hoạch luôn. Mà kêu công bây giờ phải 500 ngàn đồng/người chớ không ít. Gặt lúa chạy lụt vất vả lắm”.

Cánh đồng Vạt rộng hơn 20 ha, trong đó có phần ruộng của bà con thôn Trường An (xã Gia Ninh). Ông Trần Quân, trưởng thôn Trường An cho hay, bà con làm ruộng ở đây gần 8 ha, toàn bộ diện tích chưa kịp gặt đã bị trận lũ trái mùa nhấn chìm. “Đến nay bà con cũng chưa thu hoạch được. Tuy nhiên lúa lên mộng và đổ mùi chua nên cũng có gia đình không muốn thu hoạch. Có vùng ruộng thêm vài ngày nữa nước mới rút thì lúa càng bị chua, mùi đắng nặng”, ông Quân nói.

Nhà chị Nguyễn Thị Loan (thôn Trường An), có diện tích lúa hơn hai mẫu (hơn 0,5 ha) bị lũ trái mùa nhấn chìm. Xót của, khi nước lũ rút mấp mé bông lúa, chị Loan lên huyện Lệ Thủy kêu 20 người về gặt giúp. Hai ngày dầm nước làm cật lực mới gặt xong và vận chuyển về nhà tuốt, phơi. Nhìn hạt lúa lên mộng, lên mùi chua chị Loan ứa nước mắt. Rồi chị cũng phát ốm vì lúa. Mấy hôm nay nắng to phải thuê người phơi cho.

Khi gặt lúa về, thương lái đánh tiếng mua cho giá “bốn mươi” (tức 4 triệu đồng/tấn) nhưng với giao kèo là lúa phải phơi khô, xát được gạo mới mua. Chị Loan dù ốm nhưng vẫn gắng tính toán, lúa khô chắc cũng được khoảng 2,5 tấn. Bán cho thương lái cũng được chục triệu đồng. Nếu tính trả công người gặt, chi phí thuê đò, máy tuốt thì cũng hơn chục triệu. Vậy là lỗ ngay trước mắt, mà người thì cứ ê ẩm khắp nơi như bị đánh đòn. “Không biết kêu khổ với ai. Không lẽ cứ để hạt lúa ngoài đồng mà nhìn theo lũ cuốn. Rứa chịu chi được. Chừ thì cố phơi lúa cho khô. Không biết phơi khô rồi người ta có mua cho không đây”, chị Loan than thở.

Xã Hồng Thủy (huyện Lệ Thủy), có diện tích lúa bị ngập trên 315 ha. Nước vừa chớm rút, chính quyền địa phương đã tập trung máy bơm tiêu úng để hỗ trợ người dân thu hoạch. Theo ông Phạm Minh Huấn, Chủ tịch UBND xã Hồng Thủy, xã đặt thêm máy bơm để nhanh chóng tiết nước khô ruộng và đưa máy gặt về. “Nếu không đưa được máy gặt về thì bà con bỏ ruộng bởi gặt thủ công chi phí quá cao dẫn đến thua lỗ”, ông Huấn nói.

Cũng theo ông Huấn, do ngâm nước lũ lâu ngày nên nhiều diện tích lúa chín sớm hơn đã bị lên mộng, lúa trên đồng cũng đã bốc mùi chua. Vì vậy phải tranh thủ thời gian để hạ thấp mực nước trên đồng.

Trận lũ trái mùa từ ngày 30/6 đã làm trên 700 ha lúa đông xuân tại các xã Gia Ninh (huyện Quảng Ninh), Hồng Thủy, Hoa Thủy, Phong Thủy (huyện Lệ Thủy) và trên 7.600 ha lúa tái sinh của huyện Lệ Thủy bị chìm trong nước lũ dài ngày….