Trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp ngày càng chịu nhiều tác động của thị trường và biến đổi khí hậu, Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nam Thành (HTX Nam Thành), xã Nam Đồng đã trở thành điểm sáng của tỉnh Ninh Bình khi mạnh dạn đổi mới mô hình vận hành, ứng dụng khoa học và công nghệ, mở rộng liên kết và chú trọng kinh tế xanh.
Năm 2018, Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nam Thành được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tặng Bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong 5 năm thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Ảnh: Mai Đan.
Những bước chuyển này không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng nông sản mà còn gia tăng thu nhập cho hàng trăm hộ nông dân, tạo nên hệ sinh thái sản xuất bền vững tại địa phương.
Từ đổi mới dịch vụ đến chuyển đổi số, nâng tầm Hợp tác xã
Theo Hội đồng quản trị HTX sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nam Thành, năm 2023 là giai đoạn HTX đối mặt với nhiều khó khăn do rét đậm, rét hại, mưa trái mùa và sâu bệnh. Tuy nhiên, thay vì bị động, HTX đã chủ động đầu tư, củng cố toàn bộ hệ thống dịch vụ thiết yếu như thủy nông, làm đất, nạo vét kênh mương, bao tiêu sản phẩm, cung ứng vật tư nông nghiệp. Nhờ đó, năng suất bình quân năm 2023 vẫn duy trì ổn định, đặc biệt với giống lúa ST25 đạt tới 105 tạ/ha, thuộc nhóm cao của tỉnh Nam Định (nay là Ninh Bình).
Ông Cồ Văn Nghiễn, Phó Chủ tịch HĐQT HTX cho biết: “HTX thực chất là ‘bà đỡ’ của nông dân. Chúng tôi lo từ làm đất, dẫn nước đến thu hoạch và bao tiêu. Quan trọng nhất là áp dụng giống mới như ST25 - giống lúa mà HTX tiên phong đưa vào đồng ruộng miền Bắc, đem lại năng suất và giá trị vượt trội”.
Song song với đổi mới giống, HTX còn triển khai mô hình ứng dụng máy bay không người lái (UAV) để gieo vãi và phun phân - bước tiến lớn trong chuyển đổi số nông nghiệp. Chỉ với 18.000-20.000 đồng/sào, chi phí của UAV thấp hơn nhiều so với phương thức truyền thống, lại hạn chế tối đa việc nông dân phải tiếp xúc trực tiếp với thuốc bảo vệ thực vật.
Ông Đỗ Khắc Dũng - Chủ tịch HĐQT HTX khẳng định: “Đưa UAV vào đồng ruộng là cách thiết thực để giảm chi phí, giảm công lao động và bảo đảm an toàn cho bà con. HTX đang khuyến khích mở rộng mô hình này sang các khu vực có diện tích lớn”.
Đồng thời, HTX được hỗ trợ trang thiết bị chuyển đổi số như máy tính, phần mềm quản lý sản xuất (do các đối tác Hà Lan tài trợ), từ đó chuẩn hóa quy trình điều hành, ghi chép số liệu và tăng tính minh bạch trong hoạt động.
Liên kết chuỗi, tăng giá trị nông sản
Một trong những dấu ấn nổi bật của HTX Nam Thành trong những năm qua là mô hình liên kết chuỗi giá trị lúa gạo với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là Công ty TNHH Toản Xuân (Ninh Bình) - đơn vị chế biến và tiêu thụ gạo sạch lớn của tỉnh.
Theo ông Đỗ Khắc Dũng, đây là mô hình mà HTX Nam Thành là đơn vị đầu tiên của tỉnh Nam Định (trước đây) triển khai thành công. “Nếu không có liên kết doanh nghiệp, nông dân sẽ mãi bị thương lái ép giá. Công ty TNHH Toản Xuân đầu tư giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thu mua toàn bộ thóc tươi ngay tại ruộng. Nhờ đó, bà con yên tâm sản xuất, lúa làm ra đến đâu được tiêu thụ đến đó”.
Thời gian tới, HTX Nam Thành sẽ tiếp tục mở rộng vùng sản xuất tập trung, triển khai thêm UAV, tăng dùng phân hữu cơ và mở rộng hợp tác với doanh nghiệp. Ảnh: Lan Chi.
Không chỉ ổn định đầu ra, mô hình này còn tạo ra chuỗi sản xuất lúa gạo sạch theo tiêu chuẩn, sử dụng phân hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật nguồn gốc rõ ràng (chủ yếu là An Giang, Atara - loại có độc tính thấp), hướng tới sản xuất an toàn và thân thiện môi trường. Những yếu tố này đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải và nâng cao độ bền của canh tác lúa địa phương.
Một hội viên của HTX Nam Thành chia sẻ: “Từ khi HTX bao tiêu, gia đình tôi yên tâm làm lúa hơn hẳn. Không còn cảnh chạy vạy tìm thương lái, không lo bị ‘dìm giá’. Mỗi vụ được HTX hỗ trợ giống, phân bón rồi thu mua luôn tại ruộng, giảm nhiều chi phí và công sức”.
Nhờ hoạt động hiệu quả, HTX Nam Thành liên tục được UBND tỉnh Nam Định (trước đây) ghi nhận và tặng Bằng khen; đặc biệt năm 2018 được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tặng Bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong 5 năm thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, giai đoạn 2013-2018.
Từ một HTX truyền thống, HTX Nam Thành đã chuyển đổi thành mô hình HTX kiểu mới - tự chủ, tự chịu trách nhiệm, lấy hiệu quả của xã viên làm trọng tâm. Những bài học của HTX được nhiều địa phương trong tỉnh Nam Định (trước đây) và Ninh Bình (hiện nay), cũng như các tỉnh thành khác tìm hiểu, học tập, đặc biệt trong các hội nghị về lúa gạo, chuyển đổi số và ứng dụng UAV.
Ông Đỗ Khắc Dũng khẳng định định hướng sắp tới: “HTX sẽ tiếp tục mở rộng vùng sản xuất tập trung, triển khai thêm UAV, tăng dùng phân hữu cơ và mở rộng hợp tác với doanh nghiệp để xây dựng thương hiệu gạo sạch Nam Thành. Mục tiêu là nâng thu nhập xã viên, phát triển nông nghiệp xanh và hiện đại”.
