Khó khăn trong quản lý an toàn công trình thủy lợi

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang mới có 93 công trình đập, hồ chứa nước thủy lợi có dữ liệu về thông số thiết kế, trong đó có 35 công trình đã được cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu về đập, hồ chứa thủy lợi. Các công trình còn lại không có hồ sơ thiết kế, hồ sơ bị thất lạc... nên việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh gặp khó khăn, chưa đầy đủ theo quy định.

Ông Bùi Chí Thanh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Tuyên quang cho biết, để công tác quản lý, khai thác và bảo vệ công trình đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang theo đúng quy định của pháp luật, ngành NN-PTNT tỉnh Tuyên Quang đã và đang báo cáo, kiến nghị đề xuất với UBND tỉnh, Bộ NN-PTNT lập quy trình bảo trì công trình thủy lợi đang khai thác, lập và lưu trữ hồ sơ công trình, xây dựng phương án bảo vệ hồ chứa nước thủy lợi, lập bản đồ ngập lụt vùng hạ du đập đối với các công trình thủy lợi đang khai thác nhưng không có hồ sơ thiết kế lưu trữ.

Thực hiện tốt vấn đề này sẽ kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm hành lang bảo vệ an toàn công trình, góp phần phát huy hiệu quả các công trình trong phục vụ sản xuất nông nghiệp, giảm nhẹ thiên tai và đời sống dân sinh trên địa bàn tỉnh.

Với 418 công trình, trong đó có 204 công trình hồ chứa và hơn 100 đập dâng, huyện Sơn Dương là địa phương có nhiều hồ đập thủy lợi lớn nhất tỉnh Tuyên Quang. Sơn Dương cũng là địa phương có nhiều công trình thủy lợi được xây dựng lâu năm do đó một số hạng mục bị xuống cấp, hư hỏng cần được cải tạo, nâng cấp và sửa chữa. Những năm gần đây, từ việc lồng ghép các nguồn vốn một số chương trình, dự án, một số hồ đập đã được nâng cấp, sửa chữa. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hồ chứa, đập thủy lợi qua nhiều năm khai thác, sử dụng đã xuống cấp, chưa được nạo vét lòng hồ, nhiều hạng mục công trình bị xuống cấp ảnh hưởng đến sản xuất và an toàn công trình.

Hồ Bồ Hòn, thuộc xã Tú Thịnh, huyện Sơn Dương được đầu tư sửa chữa đi vào hoạt động từ năm 2020 với tổng số vốn đầu tư hơn 6 tỷ đồng, phục vụ tưới tiêu cho hơn 30 ha lúa của xã. Tuy nhiên, nhiều bên bờ đập, tình trạng lấn chiếm hành lang đập hay xả rác thải vẫn xảy ra gây khó khăn cho đơn vị quản lý vận hành, cung cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và phòng, chống thiên tai.

Ông Nguyễn Đức Bình, Trưởng Ban Quản lý các công trình thủy xã Tú Thịnh, huyện Sơn Dương cho biết, Ban Quản lý thường xuyên kiểm tra, phối hợp với các đoàn thể thôn tuyên truyền, vận động các hộ dân sống gần hành lang đập không lấn chiếm hành lang an toàn đập, không xả rác ra hồ gây mất vệ sinh, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, gây mất an toàn đập. Trong đó, năm 2021 xã đã nhắc nhở 1 hộ gia đình thao dỡ lán xây dựng trái phép trong lòng hồ.

Một khó khăn nữa trong công tác quản lý vận hành các công trình thủy lợi tại tỉnh Tuyên Quang là trong số 2.888 công trình thủy lợi trên địa bàn toàn tỉnh có 3 công trình đã được cắm mốc chỉ giới bảo vệ đập và khu vực lòng hồ. Số còn lại chưa cắm được mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ theo quy định do không bố trí được nguồn kinh phí để thực hiện.

Đa số các công trình được xây dựng từ rất lâu (trên 20 năm) qua nhiều lần sửa chữa, nâng cấp. Do vậy phần lớn các công trình không có hồ sơ thiết kế, hồ sơ thu hồi đất nên không có cơ sở để xác định ranh giới đất thuộc phạm vi hành lang bảo vệ công trình. Để cắm được mốc chỉ giới phải có kinh phí tổ chức rà soát, đo đạc xác định diện tích thuộc phạm vi bảo vệ và lập hồ sơ phương án cắm mốc trình cấp thẩm quyền xem xét phê duyệt. Do chưa bố trí được nguồn kinh phí cắm mốc chỉ giới, dẫn đến tình trạng một số công trình bị lấn chiếm phạm vi hành lang bảo vệ thực hiện một số hoạt động như xây dựng lều lán, san lấp đất trong phạm vi bảo vệ công trình…