Sức sống nông trường: Xanh mãi những mùa cao su

Ngày 1/1/1961, trên cơ sở hợp nhất 3 đơn vị là Nông trường Phú Quý, Nông trường Quân đội Sen Bàng và Trại chăn nuôi Thuận Đức, Nông trường Quốc doanh Việt Trung ra đời và trở thành đơn vị kinh tế quốc doanh đầu tiên của tỉnh Quảng Bình lúc đó.

Đến nay, chặng đường gần 65 năm hình thành, phát triển với nhiều tên gọi khác nhau, Công ty cổ phần Việt Trung Quảng Bình (tiền thân là Nông trường Quốc doanh Việt Trung) đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ để không ngừng trưởng thành, lớn mạnh…

Từ trong lửa đạn đi lên…

Nông trường Quốc doanh Việt Trung được thành lập đã ghi dấu sự lớn mạnh của tập thể cán bộ, công nhân, người lao động cũng như mở ra cơ hội phát triển mới cho vùng đất phía tây huyện Bố Trạch.

Những năm tháng đầu tiên, đội ngũ công nhân lao động, cán bộ kỹ thuật… đã được rèn luyện trong chiến tranh tiếp tục phát huy phẩm chất tốt đẹp, năng động sáng tạo, đáp ứng yêu cầu xây dựng kinh tế kết hợp với bảo đảm quốc phòng, an ninh theo chủ trương của Đảng và Nhà nước. Lúc này, Nông trường là điểm tựa cho nhân dân trên địa bàn cả về vật chất lẫn tinh thần. 

Những thập niên đầu tiên, trong khói lửa chiến tranh, công nhân lao động Nông trường vẫn bám trụ để khai hoang, phục hóa, chinh phục những đồi hoang nơi “rừng thiêng, nước độc”… để có những vùng đất màu mỡ cho những cánh rừng cao su đầu tiên mọc lên. Những lối mòn do bàn chân công nhân đi lại phát cây, đào hố thành những con đường rộng hơn xuyên qua những cánh rừng, đi tới những vùng đất mới xa trung tâm Nông trường đến cả ngày đường.

Ông Hoàng Văn Khẩn (nguyên Giám đốc Nông trường giai đoạn 1985 đến 1992) nhớ lại, trong chặng đường dài đó, Nông trường nối nhau có những phong trào thi đua rộng khắp và rất có hiệu quả. “Điều đặc biệt là những phong trào như 'Mỗi người làm việc bằng hai', 'Mỗi công nhân trở thành một người lính'… đã gắn với những tên gọi của các tổ, đội sản xuất như Độc Lập, Xung Kích, Thống Nhất, Truyền Thống, Tiền Phong, Thắng Lợi...”, ông Khẩn tâm tình.

Trong những năm tháng ấy, mỗi đội sản xuất là một đội tự vệ chiến đấu, toàn Nông trường là một tiểu đoàn tự vệ, vừa trực tiếp sản xuất vừa chiến đấu. Các trung đội tự vệ trực chiến đã phối hợp chiến đấu, độc lập chiến đấu, lập được nhiều chiến công trong chiến tranh phá hoại miền Bắc của kẻ thù.

Giai đoạn đầu tiên ra đời và phát triển, những con người tự nguyện khoác lên mình chiếc áo màu xanh công nhân đã thật vui mừng khi chứng kiến những dòng nhựa trắng đầu tiên mà cây cao su dâng tặng. Họ cũng đã đứng bên nhau, tay nắm chặt tay, không khóc nhưng thấm nỗi đau mất mát khi phải tiễn đưa 12 đồng đội đã anh dũng ngã xuống vì màu xanh của cây cao su, vì sự sống của Nông trường.

Sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, đội ngũ cán bộ, công nhân và người lao động Nông trường Quốc doanh Việt Trung tiếp tục đoàn kết một lòng, vượt mọi khó khăn để tiếp tục xây dựng Nông trường lớn mạnh. Từ năm 1986, thực hiện chủ trương đổi mới của Nhà nước, Nông trường chủ động thúc đẩy, mở rộng quy mô sản xuất, trở thành đơn vị kinh tế trọng điểm của quê hương khi tỉnh nhà trở về với tên gọi Quảng Bình mến yêu sau bao năm Bình Trị Thiên một dải.

Mơ rộng ngành nghề, đa dạng nguồn thu

Giai đoạn hơn một thập kỷ sản xuất kinh doanh theo cơ chế thị trường, Nông trường Quốc doanh Việt Trung đã có những bước phát triển đột phá, đó cũng là cơ sở để UBND tỉnh Quảng Bình (cũ) có quyết định thành lập Công ty Cao su Việt Trung trên nền tảng của Nông trường vào tháng 4/1998.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sản xuất kinh doanh trong giai đoạn mới, cùng với việc trồng mới, tăng thêm diện tích cao su, Công ty chỉ đạo tập trung khai thác diện tích cũ nhằm giữ ổn định sản lượng, đồng thời đầu tư cải tạo hợp lý vườn cây cao su kinh doanh. Nhờ vậy, doanh thu hàng năm của đơn vị không ngừng ổn định với mức tăng trưởng khá, đời sống người lao động được nâng lên cả về tinh thần lẫn vật chất.

Đến năm 2005, Công ty xác định lấy cây cao su là mặt hàng chiến lược trọng điểm phát triển, mặt khác đầu tư mở rộng ngành nghề, đa dạng hóa sản phẩm bằng việc mạnh dạn đầu tư sản xuất tập trung vào Nhà máy Chế biến gỗ xuất khẩu và Nhà máy Chế biến mủ cao su. Công ty Cao su Việt Trung đã giành được nhiều danh hiệu, giải thưởng như: “Sản phẩm, dịch vụ uy tín chất lượng Việt Nam”, cúp “Thương hiệu mạnh và phát triển bền vững”, “Top 500 thương hiệu hàng đầu Việt Nam năm 2008”…

Cũng với sự lớn mạnh trong sản xuất kinh doanh, lần lượt các nhà trẻ, trường học tại các đội sản xuất Đoàn Kết, Xung Kích, Sao Vàng, Truyền Thống, Dũng Cảm, Độc Lập, Thắng Lợi, Xây Dựng, Quyết Thắng đã được Công ty xây dựng khang trang, sạch đẹp… để hàng trăm con em công nhân và người dân trên địa bàn được chăm sóc, dạy dỗ.

Cùng với đó, những tuyến đường vươn ra các đội, các khu sản xuất đều được đầu tư đổ nhựa rộng rãi cho các loại phương tiện lưu thông, phục vụ người dân đi lại. Có thể kể đến tuyến đường qua đội Sao Vàng, Truyền Thống, Dũng Cảm dài hơn 10 km; tuyến đường qua đội Quyết Thắng, Xung Kích, Thống Nhất hơn 6 km; các tuyến đường bê tông nội thị dài hơn 3 km. Tổng mức đầu tư qua các năm để làm đường giao thông khoảng 34 tỷ đồng.

Từ giữa năm 2010, Công ty Cao su Việt Trung tiếp tục được đổi tên thành Công ty TNHH MTV Việt Trung và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Thời gian này, Công ty phải đối mặt với nhiều khó khăn do giá mủ cao su trên thị trường giảm mạnh, thời tiết diễn biến phức tạp. Riêng hai cơn bão số 10 và 11 trong năm 2013 đã khiến hơn 2.000 ha cao su bị thiệt hại nghiêm trọng. Điều này đã khiến hiệu quả sản xuất kinh doanh của Công ty giảm sút.

Để bảo đảm phương án hoạt động tối ưu cho đơn vị, đầu năm 2017, UBND tỉnh đã có quyết định phê duyệt phương án cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Việt Trung.

Vượt bão táp...

Từ tháng 10/2017, Công ty cổ phần Việt Trung Quảng Bình chính thức đi vào hoạt động. Dẫu vậy, khó khăn vẫn chưa dừng lại khi cơn bão số 10 năm 2017 tiếp tục tàn phá vườn cao su của Công ty, gây thiệt hại nặng nề.

Ông Phan Văn Thành, Chủ tịch HĐQT cho biết, trong khó khăn ấy, lãnh đạo Công ty đã chủ trương sắp xếp, bố trí lại nguồn lực theo hướng tinh gọn. Vừa khôi phục vườn cao su, vừa nghiên cứu, trồng khảo nghiệm các loại cây dược liệu, thực phẩm, cây ngắn ngày. Đến năm 2018, đơn vị đã làm ăn có lãi sau nhiều năm kinh doanh thua lỗ. Năm 2019, doanh thu của đơn vị đạt trên 62 tỷ đồng, đóng bảo hiểm các loại gần 20 tỷ đồng, nộp ngân sách 6,5 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt 2,7 tỷ đồng. Đây chính là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của Công ty trong 5 năm tiếp theo.

Bằng những nỗ lực, phấn đấu không mệt mỏi, đến nay, Công ty cổ phần Việt Trung Quảng Bình đã có đội ngũ cán bộ công nhân viên đông đảo với chuyên môn cao. Toàn Công ty có hơn 500 cán bộ, công nhân được biên chế trong các đơn vị trực thuộc. Trong đó, cán bộ công nhân kỹ thuật có trình độ từ bậc 6 trở lên chiếm 150 người. Đây là nguồn lực trí tuệ quan trọng của Công ty trong thời kỳ phát triển mới.

Bước vào giai đoạn mới trong những năm 2020 - 2025, Công ty đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực tiếp cận và mở rộng thị trường. Tích cực đầu tư chuyển đổi mô hình sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, kết hợp trồng cây công nghiệp dài ngày với cây ngắn ngày có hiệu quả kinh tế cao, tích cực tìm kiếm, kêu gọi đầu tư, liên doanh liên kết...

Công ty chủ động đầu tư mở rộng sản xuất với tổng vốn đầu tư trong 5 năm trên 105 tỷ đồng. Trong đó tập trung chủ yếu là đầu tư trồng mới, tái điền một số diện tích cao su, keo tràm. Đầu tư đổi mới máy móc thiết bị tại 2 nhà máy. Đầu tư tu bổ, sửa chữa các trụ sở, nhà làm việc, các tuyến đường, cầu cống phục vụ sản xuất. Chuyển đổi mô hình, mở rộng sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng…

Ông Dương Chí Bình, Giám đốc Công ty cho hay, giai đoạn 2020 - 2025, Công ty khai thác, chế biến đạt hơn 5.655 tấn mủ khô hàng hoá, bình quân 1.130 tấn/năm. Sản xuất gỗ nguyên liệu gần 7.000 m3 (bình quân 1.400 m3/năm). Sản xuất gỗ tinh chế hơn 2.650 m3 (bình quân 530 m3/năm). Tổng doanh thu 418 tỷ đồng (bình quân 83,6 tỷ đồng/năm). Lợi nhuận đạt gần 34 tỷ đồng, bình quân gần 7 tỷ đồng/năm.

5 năm qua là thời điểm Công ty đã có được chặng đường mới trong tiến trình phát triển, từ sản xuất kinh doanh thua lỗ vươn lên bù lỗ và ghi dấu ấn thành công bằng việc nộp ngân sách Nhà nước 30,8 tỷ đồng/23,7 tỷ đồng theo kế hoạch, đạt 130% kế hoạch giao, bình quân nộp ngân sách trên 6 tỷ đồng/năm.

“Công ty đã tập trung trả hết nợ gốc và nợ tiền lãi bảo hiểm xã hội của các năm trước gần 15 tỷ đồng. Việc làm, thu nhập, đời sống của người lao động ngày càng ổn định và tăng lên. Việc chi trả tiền lương, các chế độ chính sách cho người lao động đầy đủ, kịp thời theo đúng thỏa ước lao động tập thể. Thu nhập bình quân của người lao động đạt gần 7 triệu đồng/tháng và có tốc độ tăng trưởng trên 10%/năm”, ông Dương Chí Bình chia sẻ.

Mỗi đội sản xuất như một thị trấn

Vượt qua những khó khăn thử thách, Công ty đang có những bước đi vững chắc cho những năm tiếp theo. Về định hướng tới, ông Phan Văn Thành, Chủ tịch HĐQT Công ty cho hay, trong giai đoạn 2025 - 2030, hoạt động sản xuất chủ lực của Công ty vẫn là khai thác, chế biến mủ cao su, phấn đấu đạt sản lượng từ 1.800 - 2.000 tấn mủ khô hàng hóa/năm và đạt 2.200 tấn mủ khô hàng hoá/năm trở lên của những năm cuối nhiệm kỳ. “Hàng năm, chúng tôi phấn đấu trồng tái điền cao su từ 80 - 100 ha, định hình giữ ổn định diện tích cao su từ 1.600 - 1.700 ha”, ông Thành nói.

Cũng theo ông Thành, Công ty sẽ tiếp tục đầu tư hoặc kêu gọi đầu tư liên doanh, liên kết mở rộng thêm ngành chế biến gỗ để đảm bảo tính khép kín trong sản xuất từ trồng nguyên liệu, chế biến gỗ, xay dăm, viên nén và làm phụ liệu cho các ngành khác. Doanh nghiệp cũng mời chào, kêu gọi đầu tư liên doanh, liên kết để phát triển thêm một số ngành nghề có thế mạnh của Công ty hiện nay, nhất là ở những vùng đất đai đã được quy hoạch lại như khu thương mại dịch vụ, logistics, chăn nuôi lợn...

Mới đây, Công ty đã đầu tư hơn 30 tỷ đồng để xây dựng hệ thống lò sấy mủ cao su hiện đại với công nghệ cao. Ông Nguyễn Đăng Thiện, Giám đốc Nhà máy Chế biến cao su Việt Trung (thuộc Công ty Cổ phần Việt Trung Quảng Bình) cho biết: “Sau khi dây chuyền công nghệ mới đưa vào hoạt động, đã nâng công suất chế biến lên 15 - 20 tấn/giờ. Như vậy, năng lực chế biến của Nhà máy chúng tôi đạt 1.700 tấn mủ khô/năm, đáp ứng được sản lượng khai thác mủ của toàn Công ty trong giai đoạn mới”.

Chúng tôi đi trên con đường đổ nhựa rộng và phẳng lỳ về địa phận của đội Quyết Thắng. Hai bên đường là những rừng cao su đang độ tuổi sung sức nhất vươn cành lá xanh mướt. Trên những khoảng quy hoạch cao su, lùi sâu là những dãy nhà cao tầng thiết kế hiện đại, đẹp mắt.

Anh Nguyễn Mạnh Cường, Đội trưởng đội Quyết Thắng cho hay, hiện đội có 140 lao động. “Chúng tôi được giao khoán bảo vệ và khai thác hơn 350 ha cao su. Năm qua, đội đã vượt kế hoạch đề ra, khai thác 5.000 tấn mủ, kế hoạch năm nay đạt 7.000 tấn. Những năm gần đây, người lao động luôn đạt và vượt mức khoán nên thu nhập ngày càng tăng, đời sống của công nhân ổn định và có chiều hướng phát triển khá hơn trước rất nhiều”, anh Cường nói.

Cũng theo anh Cường, nhiều hộ công nhân của đội Quyết Thắng đã biết kết hợp làm vườn, trồng tiêu, phát triển chăn nuôi, khai thác mủ cao su đạt khoán cao… nên thu nhập cao. Điển hình như gia đình công nhân Đỗ Thị Sương khai thác mủ khô đạt 5,75 tấn, thu nhập từ khai thác mủ gần  84 triệu đồng/10 tháng (1 tháng nghỉ thay lá, 1 tháng nghỉ do mưa).

Ngoài ra gia đình bà Sương có rẫy tiêu, mỗi năm thu nhập 1 tấn hạt tiêu, tương đương 170 triệu đồng. Công nhân Đinh Thị Liễu khai thác đạt 118% kế hoạch, tiền lương trên 84 triệu đồng/10 tháng. Gia đình còn có 3 ha cao su, tổng thu nhập mỗi năm khoảng 330 triệu đồng. Gia đình công nhân Hoàng Thị Liên thu nhập tiền lương trên 88 triệu đồng/10 tháng. Gia đình có 300 cây cao su, nuôi thêm đàn bò nên có thu nhập khoảng 200 triệu đồng mỗi năm…

Trên những con đường xuyên qua rừng cao su xanh ngút ngàn đi về các đội sản xuất, qua các ngã ba, ngã tư đều đã nhộn nhịp xe cộ. Mỗi đội sản xuất của Công ty bây giờ nhộn nhịp như những thị trấn. Ở đó, ngày càng thêm nhiều nhà cao tầng mọc lên, cuộc sống đang đổi thay từng ngày và những con đường cứ ngày một trải dài, rộng ra dưới tán rừng cao su xanh mướt.