Mỗi năm tại Đà Lạt, hàng trăm hecta cà rốt được gieo trồng theo hướng chuyên canh hoặc luân canh, cung cấp sản lượng lớn cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên mỗi khi vào mùa mưa (từ tháng 6 đến tháng 10), độ ẩm không khí và đất tăng cao, các loại sâu bệnh lại bùng phát khiến nhiều diện tích cà rốt của nông dân bị thiệt hại nặng.
Theo ghi nhận từ Trung tâm Nghiên cứu Khoai tây, Rau và Hoa (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam), cây cà rốt tại Lâm Đồng đang đối mặt với hàng loạt sâu bệnh nguy hiểm. Trong đó có thể kể đến sâu xám, sâu khoang, rệp muội… là những loại sâu ăn lá phổ biến.
Ngoài ra, cây cà rốt còn dễ bị nhiễm các bệnh đốm vòng, thối nhũn, thối đen do nấm Alternaria radicirima, thối khô do Pronarostrupii sp. và đặc biệt là biến dạng củ do tuyến trùng gây ra. Các hiện tượng củ chỉa, củ mọc lông, sần sùi… không chỉ làm giảm chất lượng sản phẩm mà còn khó tiêu thụ.
Ông Nguyễn Văn Sơn, nông dân tại phường Xuân Trường - Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) chia sẻ: “Tôi đã trồng cà rốt gần chục năm nay nhưng vài năm gần đây giống cũ dễ bị thoái hóa, kháng bệnh kém. Củ thường bị biến dạng hoặc bị nứt, năng suất thấp, bán cũng khó vì không đạt mẫu mã thị trường yêu cầu”.
Cũng theo ông Sơn, chi phí cho việc phòng trừ sâu bệnh mỗi vụ ngày càng cao, trong khi hiệu quả không ổn định do thời tiết biến đổi thất thường. Nhiều hộ nông dân rơi vào cảnh được mùa mất giá hoặc mất mùa vì cây bị sâu bệnh gây hại hàng loạt.
Giống cà rốt CR21.36 sạch bệnh với nhiều ưu thế vượt trội đang được trồng trình diễn tại nhiều trang trại tại Đà Lạt. Ảnh: Lê Bình.
Trước thực tế đó, nhiều hộ trồng cà rốt tại Đà Lạt đã bắt đầu chuyển sang thử nghiệm giống cà rốt mới có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn, thích nghi với điều kiện thời tiết bất thuận, biến đổi khí hậu, đồng thời đáp ứng yêu cầu về chất lượng, mẫu mã của thị trường. Trong đó, giống cà rốt CR21.36 do Trung tâm Nghiên cứu Khoai tây, Rau và Hoa (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam) chọn lọc đang được đánh giá là tiềm năng tại vùng cao nguyên.
Giống cà rốt CR21.36 được Trung tâm Nghiên cứu Khoai tây, Rau và Hoa chọn lọc từ quần thể thụ phấn tự do của cà rốt Đà Lạt vào năm 2021. Giống CR21.36 được chọn lọc bằng phương pháp quần thể trong điều kiện cách ly và thụ phấn bằng ong, có nhiều đặc tính vượt trội.
Ông Nguyễn Thế Nhuận, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khoai tây, Rau và Hoa (đại diện nhóm tác giả nghiên cứu chọn lọc giống) đánh giá: Kết quả khảo nghiệm từ năm 2022 - 2024 tại Lâm Đồng, Gia Lai và Đắk Lắk cho thấy giống này có khả năng sinh trưởng mạnh, độ đồng đều cao, năng suất ổn định từ 45 - 49 tấn/ha, cao hơn giống đối chứng từ 15 - 20%. Giống đặc biệt có khả năng kháng tốt với bệnh đốm vòng, cháy lá và hạn chế được tình trạng củ biến dạng do tuyến trùng gây ra.
“Hình dạng củ đồng đều, thuôn, lõi nhỏ, củ có màu cam đậm, đẹp, đồng đều giữa màu sắc lõi và màu sắc thịt củ, độ brix trung bình đạt 8,5 - 9,5%. Đặc biệt, giống này còn có độ giòn và mùi thơm đặc trưng - điểm khác biệt so với nhiều giống cà rốt nhập nội. Giống được người dân và thị trường rất ưa chuộng”, ông Nhuận cho hay.
Hiện giống cà rốt CR21.36 đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công nhận hồ sơ tự công bố lưu hành và được đăng tải chính thức trên hệ thống của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật. Trung tâm Nghiên cứu Khoai tây, Rau và Hoa đang triển khai sản xuất 150 - 200 kg hạt giống CR21.36 mỗi năm để cung cấp cho nông dân Đà Lạt và vùng phụ cận.
Giống cà rốt CR21.36 giúp nông dân bớt lo sâu bệnh, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác.
Ông Nguyễn Văn Sơn - một trong những hộ tham gia mô hình trình diễn giống cà rốt mới tại phường Xuân Trường - Đà Lạt cho biết: “Tôi được hỗ trợ giống CR21.36 trồng thử 2 vụ. Cây khỏe, ít sâu bệnh, năng suất đạt gần 50 tấn/ha, hiệu quả kinh tế tăng hơn 25% so với giống cũ. Thị trường cũng chuộng củ CR21.36 vì hình đẹp, ít nứt, ăn ngọt và thơm”.
Giống cà rốt CR21.36 không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn khẳng định được vị thế của cà rốt Đà Lạt trên thị trường, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nông sản. Nếu được nhân rộng và quản lý chặt nguồn giống, CR21.36 có thể trở thành hạt nhân cho chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững tại Lâm Đồng, góp phần giữ vững thương hiệu rau sạch Đà Lạt trên cả thị trường nội địa và xuất khẩu.
Để tăng hiệu quả trồng cà rốt nói chung, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên vệ sinh đồng ruộng kỹ trước mỗi vụ, tiến hành cày đất sớm để tiêu diệt trứng sâu, tuyến trùng và mầm bệnh trong đất. Nông dân nên hạn chế sử dụng hóa chất tràn lan, thay vào đó ưu tiên dùng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, hữu cơ hoặc có nguồn gốc tự nhiên, an toàn cho người dùng và môi trường.
