Giải bài toán chống ngập ở TP HCM

Hễ mưa là ngập

 Xuyên suốt nhiều năm qua, vào mùa mưa (thường kéo dài từ cuối tháng 4 đến tháng 11 hàng năm), người dân TP HCM đối mặt với nỗi ám ảnh mang tên ngập lụt. Điệp khúc “hễ mưa là ngập” lại lặp lại. Chưa kể, những ngày mưa lớn kết hợp với triều cường, nhiều khu vực, tuyến đường ngập sâu trong biển nước ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống và tài sản của người dân.

Đáng chú ý, tình trạng mưa là ngập ở TP HCM hiện không còn là vấn đề của nội thành mà đã lan ra đến khu vực ngoại thành. Các tuyến đường ngập sâu và nặng nhất có thể kể đến như: Võ Văn Ngân, Nguyễn Duy Trinh, Kha Vạn Cân, Tô Ngọc Vân, quốc lộ 13 (TP Thủ Đức cũ), Nguyễn Văn Khối, Phạm Văn Chiêu, Lê Đức Thọ (quận Gò Vấp cũ), đường Phan Văn Hớn (quận 12 cũ)… Người dân sinh sống và mưu sinh tại các khu vực này đã quá ngán ngẩm với tình trạng ngập lụt này và đành ngậm ngùi “sống chung với lũ” trong suốt nhiều năm qua.

Điển hình như cơn mưa vào chiều tối 11/9 vừa qua khiến nhiều tuyến đường ở TP HCM ngập nước, kẹt xe kéo dài. Có đường bị ngập nước đến hơn 2 tiếng khiến việc đi lại của người dân càng thêm khó khăn. Các tuyến đường bị ngập nước kéo dài như: Nguyễn Văn Khối, Phạm Văn Chiêu  (quận Gò Vấp cũ), Phan Văn Hớn (quận 12 cũ)… Kèm theo đó là tình trạng kẹt xe ở nhiều tuyến đường như: Quang Trung, Nguyễn Văn Khối, Thống Nhất (quận Gò Vấp cũ)…

Hay cơn mưa lớn vào chiều 5/8 đã “nhấn chìm” các con đường Tô Ngọc Vân, Phạm Văn Đồng, Dương Văn Cam (khu vực quanh chợ Thủ Đức, TP Thủ Đức cũ). Trong khi đó, tại đường Nguyễn Tri Phương (phường Dĩ An) ngập một đoạn dài, nhiều xe máy thậm chí có cả xe tải lưu thông trên đường bị chết máy. Nhiều người bì bõm dắt xe máy trên đường ngập.

Có thể thấy, tình trạng ngập lụt không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân. Nhiều người dân ở khu vực ven kênh, rạch, chia sẻ rằng họ đã quá mệt mỏi với việc dọn dẹp nhà cửa sau mỗi cơn mưa, với cảnh buôn bán đình trệ và với nỗi lo sợ tài sản bị hư hỏng.

Giải bài toán chống ngập

Nhận định về tình trạng ngập lụt ở TP HCM, nhiều chuyên gia cho rằng có nhiều nguyên nhân, bên cạnh lượng mưa vượt quá khả năng tiêu thoát và triều cường dâng cao, TP HCM còn đối mặt với tình trạng sụt lún nền đất nghiêm trọng. Ngoài ra, hạ tầng thoát nước của thành phố cũng đã quá tải và lỗi thời. Nhiều tuyến cống được xây dựng từ trước năm 1975 với đường kính nhỏ, không còn phù hợp với tốc độ đô thị hóa chóng mặt. Việc san lấp kênh rạch, ao hồ để xây dựng các khu dân cư đã làm mất đi hàng nghìn hecta diện tích điều tiết tự nhiên…

Theo TS Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, để giải bài toán ngập lụt, thành phố cần triển khai các giải pháp như: xây dựng hồ điều tiết tại các khu đất trống, khơi thông kênh rạch, mở thêm mương thoát nước, sử dụng vật liệu lát vỉa hè có tính thấm nước cao... để tăng khả năng thẩm thấu và điều tiết nước mưa, giảm tải cho hệ thống cống.

Tại TP HCM, nhiều dự án chống ngập đã được triển khai, một số điểm ngập nặng đang được lãnh đạo thành phố quan tâm và tập trung giải quyết. Có thể kể đến như dự án nạo vét cải tạo kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên, có tổng mức đầu tư hơn 9.000 tỷ đồng với chiều dài 32 km. Dự án được kỳ vọng khi hoàn thành, TP HCM sẽ có thêm một tuyến kênh cải thiện hệ thống tiêu thoát nước cho khoảng 15.000 ha, giảm ngập úng, cải thiện giao thông khu vực.

Mới đây, Văn phòng UBND TP HCM vừa thông báo kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường sau cuộc họp nghe báo cáo về hiện trạng, quy hoạch, kế hoạch đầu tư giải quyết thoát nước khu vực chợ Thủ Đức. Trên cơ sở nội dung đề án chống ngập và xử lý nước thải TP HCM giai đoạn 2020 - 2045 và kế hoạch chống ngập và xử lý nước thải giai đoạn 2020 - 2030, Sở Xây dựng khẩn trương tổng kết, đánh giá và hoàn thành báo cáo để phục vụ Đại hội XII Đảng bộ thành phố.

Đồng thời tiếp tục rà soát, tham mưu UBND thành phố chỉ đạo, điều hành xử lý các nội dung về chống ngập và xây dựng đề án, kế hoạch mới (kèm theo dự thảo) giai đoạn 2026 - 2030 và giai đoạn 2030 - 2045, phù hợp với toàn thành phố trong tình hình mới sau sáp nhập.

Song song đó, điểm ngập công viên Làng Hoa (quận Gò Vấp cũ) đã được khởi công xóa ngập vào tháng 5 vừa qua với số vốn hơn 353 tỷ đồng. Ngoài ra, thành phố cũng chuẩn bị đầu tư cho các dự án gồm: cải tạo hệ thống thoát nước đường Thảo Điền - Quốc Hương - Xuân Thủy - Nguyễn Văn Hưởng; nạo vét trục thoát nước rạch Bà Lớn; nạo vét cải tạo rạch Bàu Trâu; cải tạo hệ thống thoát nước đường Bạch Đằng; cải tạo hệ thống thoát nước quốc lộ 1 và xây dựng hệ thống thoát nước đường Phan Anh…

Theo các chuyên gia, song song với đầu tư hạ tầng, ý thức cộng đồng cũng giữ vai trò then chốt. Không ít tuyến phố ngập nặng không chỉ vì mưa lớn, mà còn do cống rãnh tắc bởi rác thải. Nếu thói quen xả rác bừa bãi không thay đổi, hệ thống thoát nước dù nâng cấp vẫn khó phát huy hiệu quả. Chính quyền cần vừa tuyên truyền, vừa xử phạt nghiêm, đồng thời triển khai hiệu quả các dự án lớn để giải quyết tận gốc tình trạng ngập úng.