Xác định được nguồn gây ô nhiễm chính
Kết quả quan trắc trong nhiều năm qua của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM và các nghiên cứu liên quan đều ghi nhận, tình trạng ô nhiễm không khí tại khu vực thành phố chủ yếu liên quan đến bụi. Một số thời điểm nồng độ bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10 và PM2.5) tại một số vị trí giao thông vượt Quy chuẩn Việt Nam, các thông số ô nhiễm khác như: CO, SO2, NO2, benzen... đều đạt Quy chuẩn Việt Nam.
Hiện tại, TP.HCM đã xác định được các nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí, trong đó, giao thông đường bộ là nguồn gây ô nhiễm không khí chính tại thành phố. Ảnh: Tường Tú.
Qua quan trắc cho thấy, chất lượng không khí có sự biến đổi theo thời gian trong ngày và có xu hướng biến đổi theo mùa trong năm, chủ yếu liên quan đến mật độ giao thông và các yếu tố khí tượng. Mức độ ô nhiễm vào mùa khô cao hơn mùa mưa, nồng độ bụi mịn trong không khí có xu hướng đạt mức cao nhất trong khoảng thời gian vào cuối và đầu năm.
Hiện tại, TP.HCM đã xác định được các nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí, bao gồm: Hoạt động giao thông vận tải; hoạt động sản xuất công nghiệp; hoạt động xây dựng; hoạt động nông nghiệp, dân sinh, như: đốt sinh khối, đốt rác không kiểm soát…; trong đó, giao thông đường bộ là nguồn gây ô nhiễm không khí chính trên địa bàn thành phố.
Cụ thể, qua nghiên cứu từ Dự án ADB TA 9608 (2023) cho thấy, giao thông đường bộ phát sinh khoảng 63% tổng lượng phát thải bụi mịn tại TP.HCM (trước khi sắp xếp). Kết quả quan trắc từ 2020 đến nay cho thấy, một số thời điểm nồng độ bụi tổng và bụi mịn tại các vị trí có mật độ giao thông cao, vượt ngưỡng cho phép từ 1,5-2 lần và tỷ lệ vượt chuẩn nhỏ hơn 10%, các thông số ô nhiễm khác đều trong ngưỡng cho phép.
Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho rằng, kết quả quan trắc cho thấy, chỉ có một số ít ngày chất lượng môi trường không khí ở mức kém nhưng với điều kiện khí tượng có thể thay đổi bất thường thì việc tăng cường kiểm soát chặt chẽ, hạn chế đến mức thấp nhất phát thải nhằm đảm bảo chất lượng môi trường không khí ở mức an toàn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng là hết sức quan trọng. Hiện tại, TP.HCM đã xác định ô nhiễm không khí là vấn đề cấp bách cần phải được giải quyết, khắc phục.
Triển khai quyết liệt, đồng bộ giải pháp
Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại Thông báo số 153/TB-VPCP ngày 3/4/2025 của Văn phòng Chính phủ và gần đây nhất là Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường, TP.HCM tiếp tục tập trung các nguồn lực triển khai quyết liệt, đồng bộ và hiệu quả các giải pháp nhằm giảm ô nhiễm môi trường, đảm bảo chất lượng không khí ở mức an toàn cho sức khỏe của người dân thành phố.
TP.HCM triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp nhằm giảm ô nhiễm môi trường, đảm bảo chất lượng không khí ở mức an toàn cho sức khỏe người dân thành phố. Ảnh: Tường Tú.
Theo đó, tập trung Quy hoạch TP.HCM theo hướng xanh, bền vững, trong đó, chú trọng bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên cùng với phát triển các đô thị sinh thái, phát triển các vành đai xanh quanh thành phố, xây dựng hành lang xanh dọc sông Sài Gòn, phát triển công viên cây xanh, không gian xanh đô thị; rà soát xây dựng cơ sở dữ liệu nguồn thải có phát sinh khí thải trên địa bàn thành phố, kiểm kê phát thải; xây dựng Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí TP.HCM giai đoạn 2026 - 2030 phù hợp với phạm vi Thành phố sau khi sắp xếp.
Đồng thời, TP.HCM sẽ dành nguồn lực về tài chính và tập trung tháo gỡ các rào cản, vướng mắc để kịp thời triển khai các dự án về đầu tư nâng cao năng lực quan trắc môi trường phục vụ công tác dự báo, cảnh báo và ứng phó với tình trạng ô nhiễm không khí; tiếp tục giám sát các nguồn phát sinh khí thải lớn thuộc đối lượng quan trắc liên tục tự động; tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí trong lĩnh vực giao thông trên địa bàn thành phố.
Trong đó, TP.HCM tăng cường kiểm soát phát thải từ phương tiện giao thông cơ giới theo lộ trình áp dụng Quy chuẩn Việt Nam về khí thải đối với xe ô tô và xe mô tô sau khi Bộ Nông nghiệp và Môi trường trình Chính phủ ban hành; thực hiện Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn thành phố. Đến nay, đã hoàn thành trên 60% và dự kiến sẽ trình HĐND TP.HCM thông qua chính sách này trong Quý IV/2025.
TP.HCM cũng sẽ triển khai các giải pháp phòng ngừa, giảm thiểu phát thải khí thải và kiểm soát hiệu quả bụi, khí thải phát sinh từ hoạt động xây dựng, nông nghiệp, dân sinh; duy trì thường xuyên công tác bồi dưỡng nguồn nhân lực quản lý môi trường không khí; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về ô nhiễm không khí; triển khai các nghiên cứu ứng dụng mô hình trí tuệ nhân tạo, phục vụ cho công tác dự báo, cảnh báo ô nhiễm không khí trên địa bàn thành phố.
Hiện nay, mặc dù phần lớn giá trị quan trắc đạt Quy chuẩn Môi trường Việt Nam, TP.HCM vẫn xác định ô nhiễm không khí là vấn đề cấp bách cần phải giải quyết, khắc phục nhằm đảm bảo chất lượng môi trường sống của người dân. TP.HCM hiện đang tập trung các nguồn lực với sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội triển khai quyết liệt, đồng bộ và hiệu quả các giải pháp để cải thiện chất lượng không khí trên địa bàn thành phố.
