Theo báo cáo của Sở NN&MT Thanh Hóa, tỉnh sẽ đề ra mục tiêu giảm tỷ lệ chôn lấp trực tiếp từ 62,6% năm 2024 xuống còn dưới 30% trong năm 2025. Liệu Thanh Hóa có đạt được mục tiêu tham vọng này?
Những nỗ lực của Thanh Hóa từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực không phải là nhỏ. Cụ thể, UBND tỉnh Thanh Hóa đã nhanh chóng triển khai đến từng người dân, từng doanh nghiệp và đưa ra nhiều giải pháp tích cực như ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản chi đạo trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, triển khai hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn tỉnh; Tăng cường các biện pháp thực hiện chính sách, pháp luật BVMT trong lĩnh vực thu gom và xử lý chất thải, bao bì thuốc bảo vệ thực vật của cá nhân, hộ gia đình, cơ quan, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa…
Xử lý rác thải tại nhà máy Đông Nam. Ảnh: Tuyết Trang.
Đồng thời tỉnh đã đưa ra quy định cụ thể hình thức và mức kinh phí hộ gia đình, cá nhân phải chi trả cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại; định giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo quy định của pháp luật về giá (quy định tại khoản 6 Điều 79 Luật Bảo vệ môi trường và được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 7 Điều 73 Luật Giá).
Tỉnh đã bố trí quỹ đất cho khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt, thực hiện việc giao đất kịp thời để triển khai xây dựng và vận hành khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn; bố trí kinh phí cho việc đầu tư xây dựng, vận hành hệ thống thu gom, lưu giữ, trung chuyển, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; hệ thống các công trình, biện pháp, thiết bị công cộng phục vụ quản lý chất thải rắn sinh hoạt.
Chính sách ưu đãi, hỗ trợ, khuyến khích, huy động mọi nguồn lực đầu tư cho việc đầu tư đồng bộ hạ tầng thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; có chính sách khuyến khích xã hội hóa trong công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt Kế hoạch chuyển đổi công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt nhằm giảm tỷ lệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng phương pháp chôn lấp được triển khai trong toàn tỉnh. Cùng với đó, việc phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị, xã hội và các cơ quan báo chí, truyền thông phổ biến, tuyên truyền đã giúp phổ biến các quy định về quản lý chất thải rắn sinh hoạt nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong việc thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt đến từng hộ gia đình, người dân.
Bãi rác Sầm Sơn. Ảnh: Tuyết Trang.
Chính sách khuyến kích và giải pháp thực hiện của tỉnh Thanh Hóa đưa ra là rất tốt, hợp với lòng dân. Tuy nhiên, việc giảm chất thải rắn sinh hoạt từ 62,6% năm 2024 xuống còn 30% trong năm 2025 quả là một thách thức.
Thách thức đầu tiên là quy định về giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải. Hiện nay, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 12/2024/TT-BXD ngày 18/12/2024, có hiệu lực từ ngày 15/02/2025 bãi bỏ Thông tư 14/2017/TT-BXD ngày 28/12/2017 của Bộ Xây dựng, đồng thời Bộ Tài nguyên và môi trường đã ban hành Thông tư số 35/2024/TT-BTNMT ngày 19/12/2024 về quy trình kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt và Thông tư số 36/2024/TT- BTNMT ngày 20/12/2024 về định mức kinh tế kỹ thuật thu gom vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Song đến nay, UBND tỉnh Thanh Hóa vẫn chưa ban hành quy định về hình thức, mức giá dịch vụ hộ gia đình, cá nhân phải chi trả cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích đã phân loại. Theo đó sẽ không có cơ sở để xác định chi phí quản lý chung trong dự toán chi phí dịch vụ sự nghiệp công.
Bên cạnh đó, hạ tầng thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt của tỉnh chưa đồng bộ; các dự án đầu tư khu xử lý chất thải rắn bằng công nghệ đốt, đốt và thu hồi năng lượng đã được chấp thuận chủ trương triển khai thực hiện còn chậm tiến độ. Các khu xử lý chất thải hiện nay chủ yếu là chôn lấp, chưa có khu xử lý riêng cho từng loại chất thải đã phân loại (như nhà máy xử lý chất thải thực phẩm). Việc thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt ở một số phường, thị trấn chưa thực hiện được đồng bộ.
Vì vậy, để đạt được chỉ tiêu giảm chất thải rắn sinh hoạt từ 62,6% năm 2024 xuống còn 30% trong năm 2025, Thanh Hóa cần ban hành bổ sung các quy trình và định mức kinh tế - kỹ thuật và định mức tỷ lệ chi phí quản lý chung đối với công tác thu gom rác đường phố bằng phương pháp thủ công và công tác thu gom rác bằng cơ giới, công tác tưới nước rửa đường, dọn nhà vệ sinh công cộng… để các địa phương lập dự toán dịch vụ sự nghiệp công hàng năm.
Đồng thời có hướng dẫn triển khai các mô hình điểm của các tỉnh đã ban hành quy định về hình thức, mức giá dịch vụ hộ gia đình, cá nhân phải chi trả cho công tác thug om, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên khối lượng hoặc thể tích đã phân loại để các địa phương tham khảo, học tập.
