Nuôi thủy sản theo hướng hữu cơ: Môi trường sạch, giá trị cao

Xã Hoằng Châu (Thanh Hóa) hiện có gần 1.000 ha nuôi trồng thủy sản, trong đó khoảng 265 ha ứng dụng công nghệ cao, sản lượng hằng năm đạt hơn 3.000 tấn. Nổi bật là Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp thủy sản Hoằng Phong, quản lý hơn 400 ha vùng nuôi nước lợ và nước ngọt, với các đối tượng chủ lực như tôm sú, tôm thẻ chân trắng, cua, cá… Trong đó, hơn 286 ha tôm sú đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn nuôi hữu cơ.

Ông Trương Văn Miên, Phó Giám đốc Hợp tác xã, là một trong những hộ tiên phong nuôi thủy sản quảng canh từ hàng chục năm trước cho biết: “Trước đây, để có vùng nuôi như bây giờ, bà con phải đắp bờ, đào ao thủ công. Có năm đê bao vỡ, người dân mất trắng. Sau này, địa phương đầu tư gia cố đê, xây cống tiêu thoát, hỗ trợ miễn giảm tiền thuê đất, nên việc nuôi trồng thuận lợi hơn”.

Hiện tại, vùng nuôi được bố trí xen kẽ giữa mô hình quảng canh và nuôi công nghệ cao. Mỗi hình thức có thế mạnh riêng: Nuôi công nghệ cao giúp kiểm soát nhiệt độ, độ mặn, môi trường nước nên ít rủi ro, năng suất ổn định; còn nuôi quảng canh tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên, chi phí thấp, sản phẩm được thị trường ưa chuộng vì hương vị ngon, an toàn.

Dù được quy hoạch thành vùng nuôi tập trung, song đa số hộ dân Hoằng Châu vẫn xuất thân từ nông nghiệp, vốn đầu tư hạn chế nên quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ. Nhiều gia đình coi nuôi thủy sản là nghề phụ, tận dụng diện tích ao đầm để tăng thu nhập. Tuy vậy, hiệu quả kinh tế khá rõ rệt, bình quân mỗi ha, sau khi trừ chi phí, cho lãi hơn 100 triệu đồng mỗi năm.

Theo ông Miên, yếu tố cốt lõi của nuôi hữu cơ là không sử dụng thức ăn công nghiệp mà dùng nguồn tự nhiên như cá tạp, nhuyễn thể, cám gạo, đậu nành… giúp môi trường nuôi cân bằng sinh thái, tôm cá khỏe mạnh, thịt thơm ngon.

"Với mô hình quảng canh hữu cơ, bà con còn nuôi xen tôm, cá, rong câu để tăng thu nhập, giảm rủi ro mùa vụ. Đến kỳ thu hoạch, người dân dùng cách truyền thống như "lồng bát quái" để bắt dần, tránh làm xáo trộn môi trường ao nuôi", ông Miên nói.

Ngoài ra, việc lên lịch thời vụ cũng rất quan trọng. Chẳng hạn, giai đoạn tôm 45 - 50 ngày tuổi, con nuôi thường nhạy cảm với biến động thời tiết, nhất là lúc chuyển mùa, nguy cơ phát sinh dịch bệnh cao. Vì vậy, bà con được khuyến cáo nên thả giống vào thời điểm thời tiết ổn định, tránh cao điểm nắng nóng hoặc mùa mưa bão, đồng thời điều chỉnh thời gian nuôi để không trùng với giai đoạn chuyển mùa. Một số hộ còn áp dụng hình thức luân canh, xen canh với cá hoặc cua để vừa phân tán rủi ro, vừa cải thiện môi trường tự nhiên trong ao nuôi. 

Cũng theo lãnh đạo Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp thủy sản Hoằng Phong, mặc dù nuôi trồng thủy sản theo hướng hữu cơ có giá trị cao nhờ chất lượng và độ an toàn vượt trội, nhưng đầu ra sản phẩm vẫn chưa thật sự ổn định. Thị trường tiêu thụ còn hẹp, thiếu kênh phân phối chuyên biệt, khiến người nuôi khó tiếp cận trực tiếp doanh nghiệp lớn hay siêu thị. Không ít trường hợp, khi tìm được thị trường thì lại không đủ sản lượng để đáp ứng đơn hàng lớn. Thêm vào đó, bà con vẫn phụ thuộc nhiều vào thương lái nên phải chấp nhận chia sẻ lợi nhuận.

Năm 2024, Hợp tác xã Dịch vụ và nuôi trồng thủy sản Quảng Chính (xã Quảng Chính) cùng Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp thủy sản Hoằng Phong (xã Hoằng Châu) đã được cơ quan chức năng chứng nhận sản phẩm tôm sú phù hợp tiêu chuẩn hữu cơ, với tổng diện tích hơn 419 ha (trong đó HTX Quảng Chính 133 ha, HTX Hoằng Phong 286 ha), sản lượng đạt hơn 124 tấn.