Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, TS Lê Thanh Lựu, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản 1, hiện là Giám đốc Trung tâm Hợp tác quốc tế nuôi trồng và khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS) cho biết: Cách đây 9 năm cũng có thông tin “Lý do bạn nên dừng ăn cá rô phi” nói trong cá rô phi có hàm lượng thuốc trừ sâu khiến các nhà khoa học và ngành hành thủy sản vô cùng bức xúc, phản ứng quyết liệt vì đó là những thông tin “phản khoa học”. Nay không hiểu vì lý do gì bây giờ lại có thêm thông tin "Người bán cá tiết lộ: 2 loại cá rẻ như cho cũng chớ mua, ăn vào chẳng khác thuốc độc, nhiều người Việt vô tình mua phải".
Cá rô phi được nuôi trong môi trường kiểm soát tốt, chất lượng luôn được đảm bảo cho an toàn thực phẩm. Ảnh: Hoàng Vũ.
Trước hết với vai trò là nhà khoa học, TS Lê Thanh Lựu rất bức xúc và khẳng định rằng đó là thông tin gây hại cực lớn đến người nông dân và chuỗi ngành hàng thủy sản, đặc biệt trong bối cảnh ngành hàng cá rô phi đang có rất nhiều thuận lợi như hiện nay.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), sản lượng cá rô phi toàn cầu đạt 7 triệu tấn trong năm 2024, dự kiến tăng lên 7,3 triệu tấn vào năm 2025. Nhu cầu tiêu thụ cá rô phi toàn cầu tăng 13%/năm, với tiềm năng đạt 20 tỷ USD vào năm 2030.
Tại Việt Nam, xuất khẩu cá rô phi năm 2024 đạt 41 triệu USD, tăng 138% so với năm 2023. Trong đó, cá điêu hồng (red tilapia) đạt 13 triệu USD, tăng 20%, còn cá rô phi (black tilapia) đạt 28 triệu USD, tăng ấn tượng 348%. Thị trường Mỹ là điểm sáng lớn nhất, với kim ngạch xuất khẩu đạt 19 triệu USD, tăng 572%.
Quý I/2025, xuất khẩu cá rô phi tiếp tục tăng trưởng mạnh, đạt gần 14 triệu USD, tăng 131% so với cùng kỳ năm trước, trong đó Mỹ chiếm 46% tỷ trọng với hơn 6 triệu USD, tiếp theo là Nga (1,8 triệu USD) và Bỉ (700 nghìn USD). Các thị trường như Trung Đông, Nhật Bản cũng ghi nhận tăng trưởng tích cực, lần lượt đạt gần 2 triệu USD (tăng 60%) và 992 nghìn USD (tăng gấp đôi).
Điều đó cho thấy, về mặt thị trường, nhất là thị trường Châu Âu và Mỹ đang mở ra những cơ hội lớn đối với cá rô phi của Việt Nam. Nhờ những lợi thế về hàm lượng protein giá rẻ, cá rô phi được ví như “gà công nghiệp dưới nước”, được nhiều thị trường ưa chuộng và có những bước phát triển mạnh mẽ về xuất khẩu.
Ngoài ra, cùng với lợi thế về chọn giống tốt, lớn rất nhanh nên nuôi cá rô phi đã trở thành sinh kế của nhiều hộ gia đình, doanh nghiệp và hợp tác xã để vừa nâng cao thu nhập vừa đóng góp vào phát triển kinh tế ngành thủy sản. Những năm qua, cùng với áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và mở cửa thị trường, nuôi cá rô phi ở Việt Nam được thực hiện theo quy trình rất sạch, nuôi theo quy trình VietGAP, đánh giá khoa học và sinh học rất bài bản. Nhiều hộ gia đình, doanh nghiệp, hợp tác xã đã nuôi theo các tiêu chuẩn như ASC (Aquaculture Stewardship Council) của Hội đồng quản lý nuôi trồng thủy sản còn cao hơn cả GlobalGAP.
“Với những lợi thế như thích nghi tốt với mọi điều kiện môi trường, chi phí thấp, đầu ra ổn định và tiềm năng xuất khẩu lớn, cá rô phi ở Việt Nam hiện nay đang được nuôi theo quy trình chặt chẽ, từ chất lượng nước đến nguồn thức ăn, đảm bảo truy xuất nguồn gốc nhằm đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn để có thể xuất khẩu vào những thị trường khó tính nhất. Hội Thủy sản Việt Nam (VINAFIS) cũng đang nỗ lực để hợp tác với Mỹ nhằm xây dựng dự án xuất khẩu số lượng lớn cá rô phi sang thị trường này. Vì vậy khi gặp phải những thông tin nêu trên là hết sức nguy hiểm”, TS Lê Thanh Lựu bức xúc.
Cũng theo TS Lê Thanh Lựu, về mặt khoa học, những thông tin đó hoàn toàn không có căn cứ khoa học, không hề có một tài liệu nghiên cứu, đánh giá nào thể hiện “ăn cá rô phi chẳng khác nào thuốc độc”.
Chưa kể bài thông tin còn nói cá rô phi nuôi trong môi trường ao tù, nước đọng, không đảm bảo tiêu chuẩn thì hoàn toàn “không biết gì”. Nó cũng giống như thông tin cá hồi, cá ngừ có tích lũy thủy ngân, thông tin ăn bưởi gây ung thư…, toàn những thông tin có thể nói là rất phản khoa học, thông tin độc hại gây ảnh hưởng rất lớn đến người nông dân và ngành hàng thủy sản.
Chính vì vậy, TS Lê Thanh Lựu khuyến cáo, đối với các thông tin đăng báo liên quan đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, có thể gây ảnh hưởng đến cộng đồng và xã hội, gây ảnh hưởng đến ngành hàng nào đó thì nên lấy ý kiến của chuyên gia cụ thể, có phân tích, có cơ sở khoa học rõ ràng, tránh trường hợp đưa thông tin sai lệch.
“Hội Thủy sản Việt Nam và các cơ quan liên quan chắc chắn sẽ có văn bản yêu cầu làm rõ thông tin này. Những thông tin như vậy quả thực rất độc hại đối với ngành hàng thủy sản nói riêng và nông nghiệp Việt Nam nói chung”, TS Lê Thanh Lựu khẳng định.
![Thủy sản 'vững sóng' vươn tầm [Bài cuối]: Công nghệ và FTA - 'đôi cánh’ bay xa](https://t.ex-cdn.com/nongnghiepmoitruong.vn/480w/files/thamdth/2025/08/30/0034-ptc_0065jpg-nongnghiep-000023.jpg)
