Dịch bệnh chồng dịch hại, cán bộ, nông dân bàn giải pháp phòng trừ xuyên đêm

Dịch chồng dịch

Đã rất lâu rồi, ngành nông nghiệp Hà Tĩnh mới phải đối mặt với một đợt "dịch kép” trên cây trồng, vật nuôi nghiêm trọng như năm nay. Trên đàn lợn, bệnh dịch tả Châu Phi phủ hàng chục xã, không chỉ xoá sổ chăn nuôi nhiều hộ nhỏ lẻ mà còn lan sang cả khối trang trại. Nguyên nhân có nhiều nhưng thực trạng chung cũng giống như cả nước là khó và chưa thể kiểm soát.

Trên cây trồng, lúa hè thu đang đối mặt với mất mùa, thậm chí mất trắng nếu cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến xã, thôn xóm, đặc biệt là người dân không cảnh giác, thực hiện đồng bộ các giải pháp phòng trừ hiệu quả.

Trưa 7/8, ông Trần Hùng, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh đứng trên cánh đồng lúa xã Thiên Cầm trỗ sớm bày tỏ lo lắng: “Gần 25 năm làm nghề, đây là lần đầu tiên tôi chứng kiến dịch chồng dịch với quy mô lớn và mức độ gây hại nặng như vậy. Trước đây lợn bị dịch tai xanh chúng tôi có cán bộ khối BVTV hỗ trợ hay lúa bị bệnh đạo ôn có thể huy động khối chăn nuôi, thú y trợ giúp một số công việc khác. Còn đợt này, cả cây trồng và vật nuôi đều phát sinh dịch đồng loạt, trong khi 2 Chi cục mới kiện toàn, có đến 16 cán bộ nghỉ việc hoặc điều chuyển công tác. Dưới cơ sở, chính quyền 2 cấp vừa vận hành thời gian ngắn, nhân lực chuyên môn thiếu trước hụt sau dẫn đến công tác phòng trừ gặp quá nhiều khó khăn”.

Phân tích về diễn biến bất thường của sâu bệnh hại vụ hè thu năm 2025, ông Nguyễn Tuấn Lộc, Giám đốc Trung tâm Trồng trọt và BVTV vùng Khu IV khẳng định, thời tiết năm nay bất lợi cho cây trồng phát triển nhưng lại thuận lợi cho sâu bệnh phát sinh.

“Rầy nâu, rầy lưng trắng, sâu cuốn lá phát sinh từ rất sớm với mật độ dày đặc, bất thường. Hơn nữa một số vùng bà con có tập quán gieo cấy dày, bón phân không cân đối, gặp điều kiện thời tiết thuận lợi khiến các đối tượng sâu bệnh tích luỹ, nhân nhanh số lượng, việc phun phòng gặp mưa rào và giông nên giảm hiệu lực thuốc BVTV”, ông Lộc nói.

Theo Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh, đến nay diện tích nhiễm sâu cuốn lá trên địa bàn tỉnh đã lên đến gần 24.000 ha, rầy nâu gần 3.000 ha, bệnh khô vằn hơn 10.000 ha. Hiện trà lúa hè thu sớm đã trỗ khoảng 15.000 ha, chỉ cần theo dõi, phòng trừ trong thời gian ngắn, số còn lại là trà trung và trà muộn, dự kiến trỗ từ 15 - 25/8, bà con cần đặc biệt lưu ý, thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp phòng trừ cả 3 đối tượng gây hại trên.

Chống dịch như chống giặc

Trước diễn biến bất thường, gây hại nặng của sâu bệnh, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) dẫn đầu đoàn công tác cùng lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh và các đơn vị chuyên môn đã đi kiểm tra, chỉ đạo, bổ cứu công tác phòng chống dịch hại tại các xã Thiên Cầm, xã Can Lộc và xã Gia Hanh.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh thông tin, hơn 3 tuần nay, ngành tham mưu rất kịp thời cho tỉnh trong công tác chỉ đạo địa phương vào cuộc phòng chống dịch. Hiện đã phát động đợt cao điểm từ nay đến 20/8, yêu cầu cả hệ thống chính trị vào cuộc điều tra, rà soát chính xác từng thửa ruộng nhiễm sâu bệnh để chỉ đạo phun phòng triệt để.

“Tránh tâm lý chủ quan, vừa qua Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi phối hợp với xã, thôn xóm ngày đi điều tra ngoài đồng ruộng, đêm về tổ chức họp dân, ký cam kết, bổ cứu các giải pháp phòng trừ. Đến nay, các địa phương đã triển khai đến 800 thôn, hi vọng việc phòng trừ sẽ đạt hiệu quả cao nhất, hạn chế thiệt hại cuối vụ”, ông Hải nhấn mạnh.

Trên tinh thần khuyến cáo của địa phương, ngành chuyên môn, 1 mẫu lúa của gia đình bà Hoàng Thị Hà ở thôn Đông Cao, xã Thiên Cầm bước đầu được bảo vệ thành công trước sâu cuốn lá và rầy nâu. Theo bà, ngoài việc bám hướng dẫn trên loa phát thanh của thôn, gia đình thăm đồng liên tục nên phát hiện sớm sâu bệnh, tổ chức phun phòng trừ kịp thời.

“Ruộng nhà mình thì mình phải tự ý thức mà bảo vệ. Năm nay sâu bệnh quá nhiều nên phải phun 2 - 3 lần. Bây giờ lúa đã trỗ nhưng rầy vẫn còn trên đồng nên 5 ngày nữa tôi sẽ phun lần 3 để diệt trừ triệt để”, bà Hà nói.

Theo ghi nhận, không ít người dân vẫn có tâm lý chủ quan do mấy năm nay lúa vụ hè thu ít sâu bệnh, được mùa. Hơn nữa một bộ phận ngại phun thuốc BVTV với lý do lúa để ăn. Tuy nhiên, trước diễn biến bất thường năm nay, ông Nguyễn Quý Dương - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV nhấn mạnh: “Không phải chỉ phun 1 lần là xong. Bởi mật độ rầy lên đến 400 – 500 con/m2, hiệu lực diệt trừ của thuốc khoảng 80% thì số 20% còn lại tương đương rầy tồn dư 80 – 100 con/m2, trong khi giai đoạn này mật độ 25 con/m2 đã phải phòng trừ. Do đó, để đạt hiệu quả triệt để, bà con cần dựa vào khuyến cáo của cán bộ BVTV để tiến hành phun kép từ 2 – 3 lần”.

Lưu ý, ngành chuyên môn phải dự báo đúng thời điểm, hướng dẫn đúng thuốc, sau đó mới đến đúng phương pháp, đúng nồng độ nhằm bảo vệ năng suất lúa vào cuối vụ.

Ông Nguyễn Quý Dương lưu ý: “Hà Tĩnh phải xác định 'chống dịch như chống giặc', yêu cầu cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc quyết liệt, nếu để một mình chuyên môn làm sẽ không xuể. Giai đoạn này chúng ta chủ quan, phòng trừ không hiệu quả thì cuối vụ nguy cơ chỉ còn thu hoạch… rơm”.