'Đánh bắt sai vùng là lỗi nghiêm trọng, nhưng lỗi tệ hơn là để ngư dân mò mẫm...'

Khi sắc đỏ bình minh còn chưa kịp chạm đến bờ đông, chiếc tàu KN-568 đã vang tiếng còi, báo hiệu một ngày tuần tra mới của đoàn tuần tra số 06, Chi cục Kiểm ngư Vùng V. Hàng chục tàu cá lưỡng trung, hành nghề lưới kéo đôi, lưới rê đang giăng chân trong vùng lộng biển Tây Nam nhanh chóng bị ghi nhận hành trình qua thiết bị VMS.

Lời cảnh báo cho tàu cá đánh bắt sai vùng

Trong vòng 4 ngày đầu tháng 7, đoàn tuần tra đã lập 4 biên bản vi phạm với hành vi khai thác sai vùng. Trong đó, các tàu được cấp phép khai thác vùng khơi nhưng lại hoạt động trong vùng lộng, hành vi bị xếp vào nhóm lỗi nghiêm trọng theo Nghị định 38/2024/NĐ-CP, có thể bị xử phạt đến 60 triệu đồng.

Cụ thể, vào sáng 9/7/2025, đoàn tuần tra số 06 phát hiện hai tàu cá mang kiểm soát KG-90063-TS (dài 20,95 m) do ông Trần Văn Đậm điều khiển và KG-94844-TS (dài 25,45 m) do ông Trương Hoàng Hiếu điều khiển, đồng hành nghề lưới kéo đôi tại tọa độ 10º07’N, 103º44’E thuộc vùng lộng biển Kiên Giang cũ.

Khi bị kiểm tra, các thuyền trưởng không xuất trình được chứng chỉ chuyên môn (thuyền trưởng, máy trưởng, thợ máy), danh sách lao động có chênh lệch, nhật ký khai thác còn trống và mẻ lưới không ghi nhận sản phẩm.

Ông Trần Văn Đậm nói: "Tôi điều khiển tàu KG-90063-TS khai thác nghề lưới kéo đôi cùng tàu KG-94844-TS. Khi đoàn tuần tra kiểm tra, tôi không xuất trình được chứng chỉ thuyền trưởng cũng như giấy tờ liên quan của thợ máy, máy trưởng". Trong khi đó, ông Trương Hoàng Hiếu cũng không thể trình bày được các giấy tờ của nhóm lao động 12 người trên tàu.

Đoàn tuần tra số 06 đã yêu cầu hai tàu dừng khai thác, thu lưới, neo tàu để lập biên bản, đồng thời tạm giữ chứng chỉ thuyền trưởng số 024828/CCTVTC của ông Hiếu để chuyển cho Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư An Giang xử lý theo thẩm quyền.

Tại cảng An Thới, các bản đồ tuyên truyền, tài liệu hướng dẫn xác định vùng khai thác hợp pháp đã được phân phát đến hơn 20 tàu cá. 

Xử lý nghiêm, tuyên truyền kỹ

Trong nhiều ngày liên tiếp, ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm ngư Vùng V, trực tiếp lãnh đạo tổ công tác, kiểm tra thực địa tại nhiều điểm nóng và cảng cá như An Thới, Rạch Giá... Trong các cuộc làm việc nhanh trên bản đồ, ông Quốc chỉ rõ vùng ranh giới, giải thích cách xác định tọa độ hợp lệ, cảnh báo hành vi có nguy cơ vi phạm.

Ông Quốc nhấn mạnh: "Đánh bắt sai vùng là lỗi nghiêm trọng, nhưng lỗi tệ hơn là để ngư dân mò mẫm ra khỏi bẫy pháp lý".

Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, khai thác sai vùng, đặc biệt là vi phạm vùng lộng khi tàu chỉ được phép đánh bắt ở vùng khơi, đi kèm với thiếu nhật ký, thiếu lao động, không vận hành VMS đúng quy định... là những yếu tố có thể khiến ngành thủy sản Việt Nam đối mặt nguy cơ bị cảnh báo IUU trở lại.

Trong cuộc trao đổi nhanh trên boong tàu KN-568, ông Quốc nhắc nhở: "Sai vùng là vi phạm không thể bỏ qua. Chúng ta cần đảm bảo mỗi chủ tàu đều hiểu, mỗi tàu cá đều có bản đồ, thiết bị VMS và nhật ký đầy đủ".

Nhờ những chuyến tuần tra thực địa như vậy, nhiều ngư dân từng "vô tình" bước ra khỏi làn ranh pháp lý, nay đã bắt đầu thận trọng hơn với tọa độ, bán kính và phạm vi hoạt động. Một số chủ tàu như KG-94633-TS, KG-94634-TS sau khi được hướng dẫn đã tích cực hỗ trợ đoàn, ký cam kết và bày tỏ mong muốn được cập nhật thông tin vùng khai thác thường xuyên hơn.

Ông Nguyễn Phú Quốc chia sẻ: “Chúng tôi không ra biển chỉ để bắt lỗi, mà để cùng ngư dân nhận biết khu vực nào tàu cá được hay không được đánh bắt, từ nhận thức đến hành vi".

Theo ông Quốc, tàu cá sai vùng là vi phạm rõ ràng, nhưng điều đáng lo là nhiều ngư dân không nắm được ranh giới khai thác, không phân biệt được vùng khơi, vùng lộng và vùng bờ. Vì thế, công tác kiểm tra phải đi kèm với hướng dẫn tận nơi, giải thích tận tọa độ. Mỗi lần lập biên bản cũng là một lần tập huấn. Nếu để tình trạng vi phạm kéo dài, thủy sản Việt Nam có nguy cơ bị cảnh báo IUU trở lại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu và sinh kế của hàng trăm ngàn ngư dân.

"Không có vùng xám. Trên biển chỉ có vùng hợp pháp và vùng vi phạm. Pháp lý phải rõ, tuyên truyền phải đủ, trách nhiệm phải đi cùng hành động", ông Quốc khẳng định.