Chặn ‘giặc lửa’ từ gốc, từ sớm, từ xa

Hàng năm, vào mùa khô, với đặc điểm địa hình đồi núi cao, thảm thực vật dày, rừng tại Bắc Kạn như “lò lửa” chờ cháy bất cứ lúc nào. Do đó, địa phương này thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, từ tuyên truyền, xây dựng phương án đến đầu tư thiết bị và hướng dẫn kỹ thuật.

Ông Lê Xuân Diệu, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Ba Bể cho biết, trong những năm gần đây, chúng tôi xác định rõ phương châm lấy phòng là chính, chữa là phụ. Đó là cách duy nhất để giảm thiểu rủi ro và tổn thất.

Từ tỉnh đến xã, từ các tổ đội chuyên trách đến thôn bản, các lực lượng đều được kiện toàn theo từng mùa, có phương án phân công rõ ràng, giao trách nhiệm cụ thể. Mỗi thôn, bản đều thành lập tổ phòng cháy chữa cháy rừng, có tổ trưởng phụ trách.

Điển hình như xã Nam Mẫu (huyện Ba Bể), khi nhận được các văn bản chỉ đạo từ cấp trên, tổ phòng cháy của xã triển khai ngay qua các cuộc họp thôn, nhóm Zalo, thông báo rộng rãi đến người dân.

Chúng tôi xác định việc tuyên truyền phải liên tục, đều đặn, lặp lại để người dân “nhớ như cơm bữa”, chỉ cần một thời gian không tuyên truyền, không nhắc là bà con quên ngay.

Khác với tuyên truyền bằng loa đài hay tờ rơi, tỉnh Bắc Kạn đang áp dụng hình thức tuyên truyền trực tiếp theo nhóm nhỏ, thậm chí cử cán bộ xuống tận nơi để hướng dẫn kỹ thuật đốt thực bì an toàn.

“Chúng tôi đề nghị người dân khi có nhu cầu đốt thực bì thì báo trước cho chính quyền địa phương hoặc kiểm lâm địa bàn. Khi đó, cán bộ sẽ xuống giám sát, hướng dẫn, canh chừng đến khi lửa tắt hoàn toàn mới về,” ông Diệu cho biết thêm.

Tuy nhiên, ông Diệu cũng thẳng thắn nhìn nhận, không ít người dân ngại tiếp xúc với cán bộ, không báo trước, tự xử lý thực bì gây ra sự cố cháy rừng.

Trong công tác chữa cháy, tùy theo địa hình và mức độ, lực lượng tại chỗ có thể sử dụng nhiều biện pháp, từ thủ công (dao, rựa, cành cây tươi) đến công nghệ hỗ trợ như flycam, máy thổi gió.

Tại vụ cháy ở xã Bành Trạch (huyện Ba Bể), Hạt Kiểm lâm huyện Ba Bể lần đầu tiên thử nghiệm biện pháp đốt chặn. Sau khi bay flycam để đánh giá hiện trường, xác định vùng nguy cơ cháy lan, lực lượng chức năng chủ động đốt trước để tạo vành đai an toàn mang lại kết quả tốt.

Ngoài ra, tỉnh Bắc Kạn cũng tích cực huy động lực lượng tại chỗ gồm dân quân, công an xã, kiểm lâm, tổ phòng cháy chữa cháy thôn, tổ chức chữa cháy ngay từ đầu, hạn chế cháy lan. Điểm then chốt là phải phát hiện sớm, báo nhanh, dập kịp thời. Nếu để cháy lớn mới phát hiện khi lực lượng chuyên trách xuống cũng khó xử lý kịp.

Hiện nay thiết bị chữa cháy chủ yếu tập trung ở các trạm kiểm lâm, nhưng thực tế, khi xảy ra cháy bà con thường tự chữa cháy trước, trong khi đó bà con không có thiết bị chữa cháy. Do đó, một trong những kiến nghị nổi bật từ cấp cơ sở là tăng cường thiết bị chữa cháy rừng cho cấp xã, thôn bản, nơi tiếp cận hiện trường đầu tiên.

Các thiết bị cần thiết như quần áo chống cháy, mặt nạ phòng độc, bình bơm đeo vai, máy thổi gió chuyên dụng, đèn pin, ủng được cấp phát về các tổ phòng cháy chữa cháy ở thôn bản.

Dù thiết bị hay phương án có hiện đại đến đâu, vai trò người dân vẫn là trung tâm,  bởi họ chính là người phát hiện cháy đầu tiên, là lực lượng chữa cháy đầu tiên.

Ông Hoàng Văn Chuyền, Trưởng thôn Pác Ngòi, xã Nam Mẫu (huyện Ba Bể) cho biết, bây giờ ý thức của người dân đã tốt hơn trước, nhưng chúng tôi vẫn thường xuyên nhắc trong các cuộc họp mỗi vụ cháy là một bài học, có khi chỉ vì quên không tắt lửa mà cả bản phải kéo nhau lên rừng dập suốt mấy giờ liền.

Để khích lệ người dân, nhiều địa phương ở tỉnh Bắc Kạn cũng khen thưởng, hoặc ghi nhận công lao những người tích cực chữa cháy, tạo động lực chung tay bảo vệ rừng.

Phòng cháy, chữa cháy rừng là cuộc chiến trường kỳ, đòi hỏi sự chủ động, đồng lòng và kiên trì từ cấp ủy, chính quyền đến từng người dân. Những giải pháp mà tỉnh Bắc Kạn đang triển khai không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại trước mắt mà còn gợi mở cách làm phù hợp cho địa bàn miền núi, nơi có nhiều rừng.