Bắc Kạn oằn mình phòng, chống ‘giặc’ lửa

Từ tháng 3 đến tháng 5/2025, tỉnh Bắc Kạn ghi nhận 39 vụ cháy trên đất lâm nghiệp, trong đó 9 vụ cháy rừng nghiêm trọng gây thiệt hại hơn 8,7ha rừng, chủ yếu tại huyện Ba Bể, thành phố Bắc Kạn và một số địa phương khác.

Trong 9 vụ cháy rừng có thiệt hại rõ ràng, lực lượng chức năng đã xác minh 6 vụ, xử phạt hành chính 4 đối tượng với tổng số tiền hơn 34 triệu đồng, 1 vụ đã chuyển cơ quan điều tra để xử lý hình sự.

Đáng chú ý, phần lớn các vụ cháy xảy ra ở rừng sản xuất và rừng đặc dụng, bao gồm cả Vườn quốc gia Ba Bể, Khu Dự trữ thiên nhiên Kim Hỷ, đây đều là những khu vực có tính đa dạng sinh học cao.

Dù số vụ cháy rừng tăng so với cùng kỳ năm 2024, song nhờ sự chủ động của các lực lượng tại chỗ và người dân địa phương, diện tích rừng bị thiệt hại không quá lớn.

Một trong những vụ cháy điển hình xảy ra ngày 3/4/2025 tại thôn Phiêng Trì, xã Thượng Giáo, (huyện Ba Bể). Nguyên nhân được xác định là do người dân bất cẩn trong sử dụng lửa. Ngay khi phát hiện đám cháy, lực lượng tại chỗ cùng người dân đã nhanh chóng vào cuộc khống chế thành công, ngăn không để cháy lan rộng.

Ông Lê Xuân Diệu, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Ba Bể cho biết, vào thời kỳ cao điểm nắng nóng những tháng đầu năm, có những hôm trời hanh khô, gió mạnh chỉ cần một nguồn lửa nhỏ sẽ gây cháy rừng. Tình trạng cháy không chỉ xuất hiện ở vùng sâu, vùng xa mà lan rộng đến cả các xã có dân cư đông, nơi vốn được cho là dễ kiểm soát. Đặc biệt, các vụ cháy dưới tán rừng tự nhiên và cháy thảm thực vật khô xảy ra khá phổ biến.

“Ba tháng đầu năm 2025 không có một cơn mưa nào, trời hanh khô kéo dài. Cây rừng héo úa, vật liệu cháy như lá khô, cành mục chỉ cần một mẩu thuốc lá cũng có thể gây cháy diện rộng. Điều đáng lo ngại là các vụ cháy phần lớn được phát hiện kịp thời, nhưng vẫn có trường hợp phải mất nhiều giờ liền mới dập tắt được, gây thiệt hại tài nguyên rừng, đe dọa tính mạng người chữa cháy”, ông Diệu chia sẻ thêm.

Qua thống kê và điều tra, có thể khẳng định 99% nguyên nhân các vụ cháy rừng tại Bắc Kạn là do con người, đặc biệt là hành vi đốt nương, xử lý thực bì, hút thuốc trong rừng. Có người dân vào rừng hút thuốc, vứt tàn xuống rãnh nước đầy lá tre gây bén lửa rồi cháy lan. Thậm chí, một số đối tượng lợi dụng tình trạng rừng nghèo kiệt để cố tình phát rừng lấy đất sản xuất rồi đốt thực bì gây cháy.

Tại Bắc Kạn rừng có độ dốc cao, địa hình đồi núi hiểm trở, đường vào khu có cháy rất khó khăn, trong khi đó lực lượng tại cơ sở thiết bị chữa cháy còn thiếu.

Tại các vụ cháy ở xã Mỹ Phương và BànhTrạch (huyện Ba Bể) lực lượng chức năng phải mất hơn 2 giờ đồng hồ mới tiếp cận được hiện trường, trong điều kiện không có nước, không máy móc hỗ trợ, chỉ dùng các dụng cụ thô sơ như dao, cành cây tươi để dập lửa. Có những vụ lực lượng chức năng phải áp dụng biện pháp đốt chặn, đốt trước vùng lân cận để tạo ranh giới chống cháy lan.

 Bức tranh cháy rừng ở Bắc Kạn đầu năm 2025 cho thấy một thực tế đáng lo ngại, dù đã có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhưng nếu thiếu ý thức cộng đồng thì “giặc lửa” vẫn sẽ hoành hành bất cứ lúc nào.

Ông Lê Xuân Diệu nhận định, giữ rừng không chỉ là giữ cây, mà là giữ sự sống, môi sinh, môi trường và sinh kế bền vững của người dân vùng cao. Ngăn cháy hơn chữa cháy, để làm được điều đó phải bắt đầu từ mỗi người dân, mỗi hành động nhỏ khi bước chân vào rừng.

Tổng diện tích đất có rừng của tỉnh Bắc Kạn trên 374.000ha, diện tích rừng tự nhiên khoảng 271.000ha, rừng trồnghơn 103.000ha. Bắc Kạn cũng là tỉnh có tỷ lệ che phủ rừng cao nhất cả nước, hơn 73%.