Từ vụ đông xuân 2025-2026, tỉnh An Giang chính thức triển khai thí điểm 10 mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh, với tổng kinh phí trên 38 tỷ đồng. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long trên địa bàn tỉnh.
Theo ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, các mô hình thí điểm không chỉ mang ý nghĩa hỗ trợ trực tiếp cho nông dân, mà còn đóng vai trò “phòng thí nghiệm thực tiễn” để hoàn thiện quy trình kỹ thuật, làm cơ sở nhân rộng sản xuất lúa bền vững trong giai đoạn tới.
Mô hình lúa chất lượng cao, phát thải thấp được An Giang triển khai thí điểm từ vụ đông xuân 2025–2026, làm nền tảng nhân rộng Đề án 1 triệu héc-ta lúa vùng ĐBSCL. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Cụ thể, 10 mô hình được triển khai tại các xã, phường gồm: Cần Đăng, Cô Tô, Châu Phong, Thoại Sơn, Long Điền, Phú An, Núi Cấm, Nhơn Hội, Mỹ Thạnh Tây và phường Vĩnh Tế. Mỗi mô hình có quy mô 50 ha, thực hiện xuyên suốt 3 vụ sản xuất, từ đông xuân 2025-2026 đến hết vụ thu đông 2026. Việc triển khai liên tục nhiều vụ nhằm tạo dữ liệu đầy đủ phục vụ kiểm đếm khí phát thải, đồng thời đánh giá hiệu quả kinh tế, môi trường một cách toàn diện.
Các mô hình áp dụng thống nhất quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp theo Quyết định số 145/QĐ-TT-CLT ngày 27/3/2024 của Cục Trồng trọt. Nông dân tham gia được hỗ trợ tối đa 50% chi phí giống, 50% phân bón và 30% thuốc bảo vệ thực vật; phần còn lại do người dân đối ứng, qua đó nâng cao trách nhiệm và tính chủ động trong sản xuất.
Nguồn kinh phí trên 38 tỷ đồng được bố trí từ nguồn hỗ trợ bảo vệ và phát triển đất trồng lúa, phân bổ cho Sở Nông nghiệp và Môi trường trong hai năm 2025-2026. Đây là nguồn lực quan trọng giúp An Giang từng bước xây dựng nền tảng kỹ thuật cho vùng lúa phát thải thấp, phù hợp với định hướng tăng trưởng xanh.
Một trong những điểm nhấn của các mô hình thí điểm là áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong toàn bộ chuỗi sản xuất, từ làm đất, gieo sạ, chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh đến thu hoạch và sau thu hoạch. Lượng giống gieo sạ được giảm mạnh: vụ đông xuân 2025-2026 còn 80 kg/ha, các vụ hè thu và thu đông 2026 giảm xuống 65 kg/ha.
Song song đó, các mô hình đặt mục tiêu giảm 30% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học; giảm 20% lượng nước tưới so với phương thức canh tác truyền thống. Toàn bộ diện tích tham gia thí điểm phải áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như “1 phải 5 giảm”, tưới ngập khô xen kẽ, tiêu chuẩn SRP hoặc các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận, đồng thời được cấp mã số vùng trồng.
Cơ giới hóa đồng bộ từ làm đất, gieo sạ đến thu hoạch giúp nông dân An Giang giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả và giảm phát thải khí nhà kính. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Đáng chú ý, 100% diện tích mô hình được san phẳng mặt ruộng bằng tia laser và ứng dụng các thiết bị, công nghệ hiện đại như máy cấy, máy gieo sạ theo cụm kết hợp bón vùi phân, máy sạ hàng, cảm biến và hệ thống tưới tự động, thiết bị bay không người lái (drone) phục vụ gieo sạ, bón phân và phun thuốc bảo vệ thực vật.
Ngành nông nghiệp An Giang cũng khuyến khích nông dân giảm tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, bảo tồn đa dạng sinh học, hướng đến sản xuất an toàn. Lúa được thu hoạch đúng thời điểm chín từ 85-90%, sử dụng máy gặt đập liên hợp nhằm giảm thất thoát sau thu hoạch. Rơm rạ được thu gom để trồng nấm, làm thức ăn gia súc, sản xuất phân bón hữu cơ hoặc phục vụ các mục đích kinh tế khác, thay vì đốt bỏ gây ô nhiễm môi trường.
Việc hạn chế đốt rơm rạ, không vùi rơm tươi trên ruộng ngập nước, kết hợp băm nhỏ rơm và sử dụng chế phẩm vi sinh để phân hủy cũng là những giải pháp quan trọng nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa.
Theo ông Trần Thanh Hiệp, thông qua các mô hình thí điểm, ngành nông nghiệp sẽ tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn nông dân áp dụng đồng bộ quy trình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đây là tiền đề để An Giang tổ chức nhân rộng vùng chuyên canh lúa bền vững, hướng tới mục tiêu hình thành 351.362 ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị vào năm 2030.
Nông dân tham gia mô hình được hỗ trợ giống, phân bón và ứng dụng kỹ thuật canh tác bền vững như “1 phải 5 giảm”, tưới ngập khô xen kẽ, hướng đến sản xuất xanh. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Quan trọng hơn, những bước đi này góp phần cụ thể hóa cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, đồng thời nâng cao thu nhập và vị thế của hạt gạo An Giang trên thị trường trong nước và quốc tế.
