Nhiều chuyển biến tích cực
Chiều 15/9, tại Quy Nhơn (Gia Lai), Ban Quản lý các dự án lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) tổ chức tổng kết dự án“Nhân rộng quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng tại Việt Nam” (dự án SFM).
Theo ông Nguyễn Danh Đàn, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án SFM Trung ương, trước nay, rừng trồng ở Việt Nam hầu hết được các chủ rừng khai thác non (chu kỳ 4-5 năm) để cung ứng cho các nhà máy chế biến dăm, viên nén. Trong khi Việt Nam là quốc gia xuất khẩu sản phẩm gỗ lớn nhất khu vực Đông Nam Á, 60% gỗ nguyên liệu phục vụ cho ngành chế biến gỗ phải nhập khẩu từ nước ngoài, do gỗ nguyên liệu trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất.
Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) tham quan mô hình trồng rừng gỗ lớn trong dự án SFM của Công ty TNHH Lâm nghiệp Quy Nhơn (Gia Lai). Ảnh: GIZ.
Do đó, Chính phủ Việt Nam có định hướng nhân rộng quản lý rừng bền vững thân thiện với biến đổi khí hậu; nâng cao tính đa dạng loài, chu kỳ trồng rừng dài hơn để cung ứng gỗ nguyên liệu. Tuy nhiên, trên thực tế, việc chuyển đổi sang quản lý rừng bền vững chưa thực hiện được nhiều.
Từ dự án “Nhân rộng quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng tại Việt Nam” (dự án SFM) do Chính phủ CHLB Đức tài trợ thông qua Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển Liên bang Đức (BMZ) và Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ); Bộ Nông nghiệp và Môi trường giao Ban quản lý các dự án lâm nghiệp Trung ương thực hiện tại các tỉnh Quảng Trị, Gia Lai (Bình Định cũ) và Đăk Lăk (Phú Yên cũ) đã tạo ra những chuyển biến tích cực trong quản lý rừng bền vững tại Việt Nam; dự án kéo dài từ năm 2022-2025.
Qua thời gian thực hiện, dự án SFM đã thiết lập các điều kiện tiên quyết về mặt pháp luật và thể chế cần thiết để chuyển dịch sang quản lý rừng bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu; tăng cường năng lực cho các chủ thể liên quan trong ngành lâm nghiệp để họ chuyển đổi sang quản lý rừng bền vững.
Dự án tăng cường năng lực cho các đơn vị cung cấp dịch vụ, từ đó, các đơn vị có thể tăng cường năng lực cho các chủ rừng trong quản lý trồng rừng chu kỳ dài. Các nội dung đào tạo thực hiện bằng hình thức trực tuyến mã nguồn mở, để tất cả những ai nhu cầu đều có thể tiếp cận được.
Tại các điểm trình diễn, việc chuyển đổi sang trồng rừng chu kỳ dài được thí điểm và xây dựng thành mô hình mẫu để nhân rộng quản lý rừng bền vững. Mỗi điểm trình diễn như một lớp học để học viên thực hành và áp dụng các kỹ thuật lâm sinh.
Ông Nguyễn Văn Hoan, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, phát biểu chào mừng hội nghị tổng kết. Ảnh: V.Đ.T.
Ngoài ra, dự án còn hỗ trợ các chủ rừng trong việc phát triển các mô hình kinh doanh mới và xác định các phương án tài chính cần thiết cho quá trình chuyển đổi. Đồng thời, dự án nghiên cứu các phương án hợp tác với các hộ trồng rừng nhỏ, cũng như phát triển các thoả thuận chung trên cơ sở các bên cùng có lợi để khuyến khích quá trình chuyển đổi sang quản lý rừng bền vững.
“Kể từ khi bắt đầu triển khai, dự án đã tư vấn cho Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty nông, lâm nghiệp. Các công ty nông, lâm nghiệp hiện đã được tăng ưu đãi về nguồn vốn; làm rõ quyền và trách nhiệm sử dụng đất giữa trung ương và cấp tỉnh, thúc đẩy quá trình đổi mới và chuyển đổi số. Các thay đổi kể trên được lồng ghép trong Nghị định số 04/2024/NĐ-CP ban hành năm 2024 sửa đổi Nghị định 118”, ông Nguyễn Việt Hưng, Phó Trưởng phòng Quản lý - Tư vấn và Xây dựng dự án thuộc Ban Quản lý các dự án lâm nghiệp Trung ương chia sẻ.
Mô hình nhân rộng lên 1.685 ha
Theo ông Nguyễn Danh Đàn, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án SFM Trung ương, trong quá trình thực hiện dự án SFM có sự tham gia của 6 chủ rừng, ở Quảng Trị có Ban Quản lý rừng phòng hộ Sông Bến Hải và Ban Quản lý rừng phòng hộ Sông Thạch Hãn; ở Gia Lai (Bình Định cũ) có Công ty TNHH Lâm nghiệp Quy Nhơn và Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn; ở Đắk Lắk (Phú Yên cũ) có Ban Quản lý rừng phòng hộ Đồng Xuân và Ban Quản lý rừng phòng hộ Sông Cầu. Mỗi chủ rừng đã thiết lập các lô rừng làm điểm trình diễn quản lý rừng bền vững với tổng diện tích 48 ha.
Dự án tư vấn các bên liên quan cấp trung ương và cấp tỉnh hoàn thiện khung pháp luật nhằm thúc đẩy chuyển đổi sang quản lý rừng bền vững. Ở cấp tỉnh, các hướng dẫn về kỹ thuật lâm sinh đối với trồng rừng gỗ lớn đang được xây dựng; các chủ rừng được hỗ trợ áp dụng quản lý rừng bền vững tại một diện tích rừng dự kiến được chuyển sang quản lý rừng bền vững theo kế hoạch hoạt động hàng năm của họ. Các chủ rừng đã được tập huấn về kỹ thuật sản xuất gỗ xẻ và đã mở rộng các mô hình trình diễn lên 1.685 ha rừng trồng.
Bà Michaela Baur, Giám đốc Quốc gia GIZ Việt Nam, phát biểu tại hội nghị tổng kết. Ảnh: V.Đ.T.
Các khóa tập huấn sẽ được đưa vào chương trình đào tạo của ngành để nhiều đối tượng có thể tiếp cận được. Nhiều cơ chế tài chính khác nhau phục vụ cho quá trình chuyển đổi này đã được thí điểm, chẳng hạn như mô hình trồng nấm Linh Chi, mô hình liên doanh, và mô hình kinh doanh sản xuất gỗ xẻ. Các mô hình hợp tác giữa các chủ rừng là hộ gia đình và các công ty lâm nghiệp hoặc ban quản lý rừng phòng hộ đã được ký kết tại 6 chủ rừng đối tác.
“Các mô hình gỗ lớn có giá trị cao sẽ mang lại tỷ suất lợi nhuận cao hơn, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Chu kỳ trồng rừng dài hơn và rừng có tính đa dạng hơn sẽ làm tăng lợi ích cho đa dạng sinh học, khí hậu và con người”, ông Nguyễn Danh Đàn cho hay.
“Thông qua hiệu quả của 11 lô rừng trình diễn lâm sinh với diện tích 42 ha, các phương pháp quản lý rừng bền vững đã được mở rộng lên hơn 2.100 ha. Điều này chứng minh việc chuyển đổi từ trồng rừng gỗ nhỏ chu kỳ ngắn sang trồng rừng gỗ lớn chất lượng cao mang lại lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường. Đây là một trong những thành công hiện hữu của dự án SFM”, bà Michaela Baur, Giám đốc Quốc gia GIZ Việt Nam chia sẻ.
