Trồng dâu nuôi tằm mở cánh cửa sinh kế bền vững cho bà con vùng cao

Tằm ăn dâu, dân no đủ

Tại huyện miền núi Bảo Lạc (tỉnh Cao Bằng), người dân đang chứng kiến sự thay đổi tích cực trong phát triển kinh tế nông thôn nhờ mô hình trồng dâu nuôi tằm. Không còn loay hoay với các cây trồng truyền thống cho hiệu quả thấp như ngô, sắn hay lúa nương, nhiều hộ dân đã tìm thấy hướng đi mới từ cây dâu, con tằm, vừa phù hợp với khí hậu địa phương, vừa mang lại giá trị kinh tế cao và ổn định.

Tính đến năm 2024, huyện Bảo Lạc đã có trên 505 ha dâu tằm, tăng thêm hơn 67 ha so với năm trước. Huyện đang đặt mục tiêu nâng tổng diện tích lên hơn 1.100 ha trong thời gian tới.

Ông Nông văn Đồng ở xóm Lũng Tiến (xã Hồng Trị, huyện Bảo Lạc) cho biết, trước kia gia đình chủ yếu dựa vào các loại cây trồng ngắn ngày như sắn, ngô, lúa, hiệu quả không cao do đất dốc, thiếu nước tưới, chi phí sản xuất lớn nhưng thu nhập lại thấp, thời tiết khắc nghiệt, thiên tai thường xuyên khiến nhiều vụ thất bát. Thu nhập bình quân từ canh tác truyền thống của gia đình ông Đồng chỉ đạt từ 10 – 15 triệu đồng/năm, không đủ để đảm bảo các chi phí sinh hoạt và học hành cho con cái. Từ khi chuyển sang trồng dâu, nuôi tằm, gia đình ông đã có của ăn của để, sắm được đồ dùng trong nhà.

Tương tự, hộ ông Tăm Văn Cường ban đầu còn bỡ ngỡ với kỹ thuật nuôi tằm, nhưng nhờ sự hỗ trợ của HTX và cán bộ khuyến nông, gia đình ông đã thành công ngay trong vụ đầu tiên.

“Năm đầu mình chỉ dám làm thử, thấy thu nhập từ kén cao hơn hẳn trồng ngô. Đến năm thứ hai mình mạnh dạn đầu tư thêm máy chặt lá, mở rộng diện tích. Hiện gia đình đã có thu nhập gần 150 triệu đồng/năm từ nuôi tằm, con cái được học hành đầy đủ”, ông Cường phấn khởi.

Không chỉ gia đình ông Cường, ông Tiến, hàng trăm hộ dân khác cũng đang bắt đầu hành trình vươn lên từ cây dâu, con tằm - biểu tượng của sự cần cù, sáng tạo trong lao động nông nghiệp.

Nhận thấy cây dâu tằm thích hợp với khí hậu mát mẻ, đất đai tương đối màu mỡ, huyện Bảo Lạc đã phối hợp với các sở, ngành triển khai thí điểm mô hình trồng dâu nuôi tằm tại một số xã như Cô Ba, Hồng Trị, Bảo Toàn, Khánh Xuân, Xuân Trường…

Người dân không chỉ được hỗ trợ giống cây, con giống mà còn được tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật nuôi tằm, chăm sóc dâu. Các hợp tác xã và doanh nghiệp đầu mối cũng vào cuộc, đảm bảo bao tiêu sản phẩm, giúp nông dân yên tâm sản xuất.

Mô hình nông nghiệp bền vững cho vùng cao

Huyện Bảo Lạc xác định dâu tằm là cây mũi nhọn trong phát triển nông nghiệp của huyện giai đoạn 2020 - 2025 và sẽ tập trung chuyển đổi mạnh phát triển vùng trồng dâu nuôi tằm giai đoạn 2025 - 2030. Ông Vũ Văn Đệ - Chủ tịch UBND huyện Bảo Lạc cho biết, huyện không chỉ khuyến khích người dân chuyển đổi các cây trồng kém hiệu quả sang trồng dâu nuôi tằm mà còn đồng hành bằng việc hỗ trợ phân bón, kỹ thuật chăm sóc, liên kết thị trường. Quan trọng nhất là thay đổi tư duy sản xuất của bà con từ manh mún sang bài bản, theo chuỗi giá trị.

Sau 2 – 3 năm chuyển đổi, nhiều hộ dân đã ghi nhận hiệu quả rõ rệt từ mô hình này, 1 ha dâu có thể nuôi được khoảng 10 lứa tằm/năm, cho sản lượng kén từ 1,1 – 1,3 tấn. Với giá bán kén dao động từ 180.000 – 200.000 đồng/kg, thu nhập từ 1 ha dâu nuôi tằm có thể đạt 200 – 300 triệu đồng/năm.

Năm 2024, toàn huyện Bảo Lạc đã bán ra thị trường hơn 420 tấn kén, góp phần đưa thu nhập bình quân của hàng trăm hộ gia đình tăng mạnh. Những hộ bắt đầu trồng dâu từ 2 năm trước hiện đã thu về từ 70 – 80 triệu đồng/năm và dự kiến sẽ đạt gấp 3 – 4 lần trong năm thứ ba.

Không những thế, cây dâu còn có khả năng tái sinh nhanh, dễ trồng, ít sâu bệnh và không cần sử dụng nhiều hóa chất, thân thiện với môi trường. Việc trồng dâu xen canh với cây ăn quả, rau màu cũng đang được khuyến khích để tối ưu đất canh tác.

"Trồng dâu nuôi tằm không chỉ đơn thuần mang lại hiệu quả kinh tế mà còn là mô hình phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, gắn với thị trường tiêu thụ và bảo vệ môi trường. Thời gian tới, huyện Bảo Lạc sẽ tiếp tục mở rộng diện tích, khuyến khích thành lập thêm các HTX, tổ hợp tác nuôi tằm, xây dựng thương hiệu kén Bảo Lạc để nâng cao giá trị sản phẩm. Đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa trong chăm sóc và thu hoạch dâu, nuôi tằm để giảm công lao động, nâng cao hiệu quả.