Một gia đình mất trắng khoảng 40 tấn cá tầm vì hoàn lưu bão số 10

Nước mắt lưng đèo

Sau sáp nhập địa giới hành chính và chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, đèo Khau Phạ, một trong tứ đại đỉnh đèo của Tây Bắc hiện thuộc địa giới hành chính của xã Tú Lệ, tỉnh Lào Cai. Do ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão số 10, từ ngày 29/9 đến ngày 1/10 trên địa bàn xã Tú Lệ liên tục xảy ra mưa lớn. Đặc biệt, lũ quét và sạt lở đất đã biến đèo Khau Phạ trở thành "tọa độ chết", thiệt hại vô cùng khủng khiếp.

Dự án nuôi cá nước lạnh của hai vợ chồng ông Nguyễn Quang Huy và bà Đoàn Thị Đoan Thanh được triển khai từ năm 2008 với quy mô 3,6ha nằm giữa lưng đèo Khau Phạ. Hai bên là dông núi, giữa là thác Háng Năng, nhờ lợi thế trời ban mà Huy Thanh dần trở thành trang trại cá nước lạnh có quy mô lớn bậc nhất tỉnh Yên Bái cũ. 120 bể cá xếp chồng lên nhau theo dòng thác Háng Năng, sản lượng mỗi năm vào khoảng 20 tấn, bao gồm cả cá tầm và cá hồi, cá giống và cá thương phẩm.

Những năm trước, dù có gặp thiên tai, mất mát, nhờ ý chí quyết tâm, vợ chồng họ lại động viên nhau gắng gượng vượt qua. Tuy nhiên, đến đợt mưa lũ lần này, trang trại Huy Thanh đang đứng trước bờ vực phá sản. Mất hết rồi, không còn gì cả - giọng ông Huy chua chát. Năm ngoái bão Yagi cũng mất nhưng hai vợ chồng xem như… tai nạn. Đầu tư vào nông nghiệp bắt buộc phải chấp nhận rủi ro, thiên tai, bão lũ do trời, mất rồi lại được, bao đời nay đã thành quy luật như vậy rồi. Cố gắng làm lại chắc ông trời không phụ.

Nhưng đến năm nay thì không gắng gượng được nữa. Đợt mưa lũ do hoàn lưu bão số 8 gây ra hồi cuối tháng 8 vừa rồi mới cuốn trôi mất của trang trại Huy Thanh 13 tấn cá hồi, 19 tấn cá tầm và gần 50.000 con cá giống. Chưa kịp gượng dậy thì lại dính ảnh hưởng của bão số 10.

“Gần 20 năm lên đây chưa có khi nào chứng kiến cảnh tượng kinh hoàng như vậy”, bà Thanh thảng thốt. Mưa suốt từ ngày 28/9 đến chiều 30/9 thì núi vỡ. Sau tiếng nổ lớn như bom, đất đá cuốn theo cây cối từ trên đỉnh núi đổ ập xuống vùi lấp toàn bộ trang trại. Hai vợ chồng chỉ kịp chạy thoát lấy người, còn lại bể nuôi cá giống, cá thương phẩm và nhà cửa đều bị vùi lấp trong khối đất đá khổng lồ.

Thống kê sơ bộ mất khoảng 40 tấn cá, theo giá thị trường thiệt hại khoảng hơn 7 tỷ đồng. Cùng với đó là hệ thống nhà cửa phục vụ khách du lịch khoảng 3 tỷ đồng. Vườn nho vừa mới đầu tư khoảng 1 tỷ đồng cũng trở thành khu vườn chết.

Ngoài 2 vợ chồng ông Huy và bà Thanh, trang trại thường xuyên tạo công ăn việc làm cho khoảng 25 lao động, chủ yếu là người địa phương. Khi thảm họa vỡ núi xảy ra, nghe tiếng núi vỡ, người dưới chân đèo Khau Phạ tưởng mấy chục con người trên này đã bị vùi lấp hết. Không có sóng điện thoại, đường lên đèo nhiều đoạn đã bị đất đá vùi lấp, khu vực trang trại bị cô lập hoàn toàn. Phải đến cuối chiều hôm sau mới có người lên và thông tin còn sống.

“Ai cũng động viên còn người còn của, nhưng đối mặt với thảm cảnh hiện tại vợ chồng tôi không dám nghĩa đến ngày mai”, bà Thanh chực khóc, mắt thất thần nhìn lên vết sạt trượt trên dông núi, dài đến hơn 300m.

Ông Huy tiếp lời vợ kể, mấy năm nay nghề nuôi cá nước lạnh đối mặt với thảm họa kép. Thường xuyên đối mặt với thiên tai là một nhẽ, tình trạng cá tầm Trung Quốc nhập khẩu đẩy giá thị trường xuống thấp cũng khiến người nuôi cá khốn đốn. Mỗi kg cá tầm Trung Quốc bán với giá chỉ 70-80 nghìn đồng, trong khi cá bán sỉ tại các trang trại phải từ 130 nghìn trở lên mới có lãi.

“So với cá nước lạnh ở Sa Pa, cá ở đèo Khau Phạ được thương lái ưa chuộng hơn, nhưng từ đầu năm đến nay hạ xuống 110 nghìn đồng/kg nhưng không ai thèm lấy. Vợ chồng tôi tính toán cố nuôi thêm một thời gian nữa xem giá có nhích thêm được tý nào không. Vậy mà, bây giờ ông trời lấy hết, chẳng còn gì”, ông Huy chực khóc.

Đau đớn nhất là mất mát lần này xem chừng rất khó có cơ hội để làm lại. Trang trại nằm giữa hai bên dông núi, mọi năm đến mùa mưa lũ xảy ra tình trạng sạt lở, nhưng chỉ là những vết sạt trượt nhỏ, chịu khó xây kè kiên cố có thể khắc phục được. Còn thảm họa năm nay quá khủng khiếp, không gì có thể ngăn. Cả một sườn núi cao vốn là rừng phòng hộ đổ ấp xuống, vừa vùi lấp vừa tạo ra sức ép kinh khủng khiến hệ thống bể cá, tường nhà dù được xây dựng kiên cố nhưng cũng không chịu nổi. Chưa kể phía dông núi bên kia cũng đã bắt đầu có dấu hiệu sạt trượt. Một trận mưa cũng khiến trang trại nằm trước miệng tử thần.

Sau thảm họa buổi chiều 30/9, 25 công nhân là người địa phương cùng với hơn chục dân quân tự vệ hỗ trợ khắc phục, nhưng không xuể. Ông Huy buộc phải nhắn tin cầu cứu đến lãnh đạo tỉnh Lào Cai nhờ hỗ trợ thêm người và máy móc để khơi dòng cho dòng suối đất đá vẫn còn ngổn ngang như núi.

Vừa lo khắc phục hậu quả vừa phải lo ngân hàng. Khoản nợ 1,5 tỷ đồng vừa mới vay sau bão số 8 bây giờ chắc chắn trở thành nợ xấu, chỉ mong phía ngân hàng giảm lãi để trang trại có thể gắng gượng thêm được ngày nào hay ngày đó.

Sạt lở đứt đường, giao thông tê liệt

Những ngày cuối tháng 9, đầu tháng 10, hoàn lưu bão số số 10 liên tiếp trút xuống vùng núi phía Bắc những trận mưa như thác đổ, khiến đất đá no nước và trở nên bão hòa. Rạng sáng 1/10, tại Km 269+750, thuộc khu vực đèo Khau Phạ, xã Tú Lệ, một vụ sạt lở kinh hoàng đã xảy ra, làm đứt gãy hoàn toàn 20m mặt đường, gây chia cắt giao thông từ Nghĩa Lộ đi Mù Cang Chải và Than Uyên (Lai Châu).

Trên cung đèo Khau Phạ, khung cảnh vốn hùng vĩ nay trở nên hoang tàn. Hàng nghìn khối đất đá, cây cối từ trên núi cao đổ ập xuống, biến tuyến đường huyết mạch thành những dòng suối bùn đá lẫn lộn. Hai bên đường nhiều đống đất đá, cây cối vẫn nằm ngổn ngang. Phía ta luy âm một số điểm hở hàm ếch nguy hiểm. Tại địa sạt lở nghiêm trọng, hàng trăm phương tiện mắc kẹt trong nỗi lo lắng.

Ngay sau khi nhận được thông tin, các đơn vị chức năng đã huy động tối đa máy móc, vật tư để khắc phục hậu quả. Để đẩy nhanh tiến độ, đơn vị thi công đã thuê người dân địa phương đan rọ đá với mức thù lao 400.000 đồng/ngày công. Việc làm này không chỉ giúp đẩy nhanh công việc mà còn tạo thêm thu nhập cho bà con trong lúc giao thông bị đình trệ.

Tuy vậy, công tác khắc phục vẫn đang gặp nhiều trở ngại, chưa thể thông tuyến trong 2 ngày nay. Ông Trần Văn Trịnh, Phó giám đốc công ty Cổ phần xây dựng đường bộ 1 Yên Bái cho biết: "Cung sạt rất lớn và cao khoảng 400 m vẫn đang có hiện tượng trượt xuống đường. Khu vực này là khe nước chảy, trong quá trình thi công san gạt bất chợt lại có những trận lũ nhỏ kéo theo đất đá tràn xuống khu vực gây nguy hiểm. Điểm sạt lở nằm ở khúc cua gấp, phía ta luy dương là vách đá dựng đứng, phía ta luy âm là vực sâu hàng trăm mét nên rất khó khăn".

Theo ông Trịnh, trước mắt, đơn vị đã lên phương án nắn dòng chảy dọc theo mương cạnh đường. Sau khi cắt được dòng nước, lực lượng chức năng sẽ tiếp tục gia cố rọ đá và bê tông.