Giàu từ chăn nuôi kết hợp du lịch

Làm giàu từ nông nghiệp

Vân Sơn là một xã vùng cao còn nhiều khó khăn của tỉnh Phú Thọ, địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, thu nhập của người dân chủ yếu phụ thuộc vào nông, lâm nghiệp. 

Theo thống kê của Đoàn xã Vân Sơn, hiện toàn xã có hơn 546 đoàn viên, thanh niên, nhưng gần 75% đang làm ăn xa tại các khu công nghiệp ở Bắc Ninh, Hà Nội.

Việc thiếu hụt lực lượng trẻ không chỉ khiến hoạt động phong trào của Đoàn gặp nhiều khó khăn mà còn ảnh hưởng đến việc xây dựng các mô hình kinh tế tại địa phương.

“Chúng tôi thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của thanh niên. Có nhiều bạn muốn khởi nghiệp tại quê hương nhưng lại vướng phải quá nhiều rào cản như thiếu vốn, chưa có kiến thức sản xuất, thị trường đầu ra bấp bênh, ngại thất bại. Do đó, các ý tưởng dù có nhưng rất ít em dám bắt tay thực hiện,” anh Bùi Văn Tuân, Bí thư Đoàn xã Vân Sơn, chia sẻ.

Mặc dù phần lớn thanh niên chọn rời quê lập nghiệp, nhưng vẫn có những gương mặt trẻ kiên trì bám đất, dám nghĩ dám làm. Họ chính là những minh chứng sống động cho tinh thần vượt khó và khao khát làm giàu từ chính quê hương mình.

Đó là anh Bùi Văn Tâm, Ủy viên Ban chấp hành Đoàn xã - Bí thư Chi đoàn xóm Luông Cá. Sinh ra trong gia đình thuần nông, anh Tâm luôn ấp ủ ước mơ làm giàu từ nông nghiệp.

Cuối năm 2018, với số tiền tích cóp hơn 60 triệu đồng, anh đầu tư xây dựng chuồng trại, mua 5 con lợn nái và nuôi thêm 12 con trâu, bò. Nhờ biết cách tận dụng nguồn cỏ sẵn có và tự sản xuất thức ăn chăn nuôi, đàn vật nuôi phát triển ổn định, đầu ra được thương lái và mối quen thu mua tận nơi nên sản phẩm tiêu thụ đều đặn.

Không kém phần nỗ lực là anh Bùi Văn Hòa, Ủy viên Ban chấp hành Đoàn xã. Năm 2020, với 10 triệu đồng vốn tích lũy, anh đầu tư nuôi 10 con lợn bản địa, ban đầu gặp không ít khó khăn, nhưng nhờ chăm chỉ học hỏi kỹ thuật, tích cực tham gia các lớp tập huấn, đến năm 2022, anh đã có hơn 100 con lợn đến kỳ xuất chuồng.

Anh Hòa còn chủ động kết nối thương lái từ các chợ đầu mối, mở rộng thị trường tiêu thụ và tạo dựng được mạng lưới tiêu thụ ổn định.

Tuy nhiên, khi nhìn sâu vào bản chất, những nỗ lực của anh Tâm và anh Hòa, dù đáng trân trọng, thực chất đây là hình thức khởi nghiệp được tạo ra không phải bởi một cơ hội thị trường rõ ràng hay một ý tưởng đột phá, mà bởi sự thiếu vắng các lựa chọn việc làm tốt hơn tại địa phương.

Các mô hình này đều có chung một đặc điểm "quy mô nhỏ, vốn tự thân là chính, thiếu liên kết sản xuất và thiếu khả năng nhân rộng". Chúng giúp các cá nhân giải quyết bài toán mưu sinh trước mắt nhưng lại rất mong manh trước những biến động của thị trường và khó có thể tạo ra sự phát triển đột phá, bền vững cho cả cộng đồng. Những khát vọng làm giàu này, vì thế, vẫn chỉ là những nỗ lực đơn lẻ, thiếu một hệ sinh thái hỗ trợ đủ mạnh để vươn xa.

Ông Nguyễn Duy Tư, Bí thư Đảng ủy xã Vân Sơn, đã khái quát thực trạng của địa phương: "Chúng tôi rất trăn trở trước thực trạng thanh niên bỏ quê đi làm xa. Đây là lực lượng lao động chính có sức trẻ, có tiềm năng sáng tạo".

Sự ra đi của gần 75% thanh niên không chỉ đơn thuần là sự di chuyển lao động, mà chính là hiện tượng "chảy máu chất xám"  ở quy mô nông thôn.

Vân Sơn đang mất đi nguồn vốn con người quý giá nhất – những người có khả năng học hỏi, đổi mới và tạo ra sự thay đổi. Để hiểu tại sao những người trẻ tâm huyết như anh Tâm, anh Hòa vẫn chật vật trong khi phần lớn bạn bè đồng trang lứa chọn ra đi, cần phải tìm được lời giải cho bài toán này.

Vân Sơn không cằn cỗi

Vân Sơn không phải là một vùng đất cằn cỗi về cơ hội. Ngược lại, ẩn sau những khó khăn về địa hình và hạ tầng là những tiềm năng to lớn về nông nghiệp đặc sản và du lịch sinh thái, văn hóa. Thay vì chỉ tập trung vào việc khắc phục điểm yếu, một chiến lược hiệu quả hơn là biến những lợi thế bản địa thành động lực phát triển.

Để thoát khỏi tình trạng "manh mún, hộ gia đình" , thanh niên cần liên kết lại với nhau. Việc thành lập các Tổ hợp tác hoặc Hợp tác xã thanh niên sẽ mang lại nhiều lợi ích. Gom sản phẩm để có sản lượng lớn, đủ sức cung cấp cho các đơn hàng lớn. Cùng nhau xây dựng và quảng bá một thương hiệu chung cho nông sản hoặc dịch vụ du lịch của Vân Sơn, tạo ra sức mạnh và độ nhận diện lớn hơn.

Du lịch cộng đồng sẽ tạo ra một thị trường tiêu thụ tại chỗ cho các sản phẩm nông nghiệp sạch. Du khách đến homestay sẽ được thưởng thức chính những con lợn bản, con gà đồi, mớ rau rừng do thanh niên địa phương nuôi trồng, và họ sẽ sẵn lòng mua những sản phẩm này về làm quà.

Các trang trại, vườn cây có thể trở thành những điểm tham quan, trải nghiệm hấp dẫn trong tour du lịch. Sự kết hợp này sẽ tạo ra một mô hình kinh tế bền vững, vừa phát huy được lợi thế nông nghiệp, vừa khai thác được di sản văn hóa và thiên nhiên, tạo ra nhiều việc làm và giữ chân người trẻ ở lại với quê hương.

Những nỗ lực đơn lẻ của các cá nhân, dù đáng khâm phục, sẽ không thể tạo ra sự thay đổi bền vững nếu thiếu một chiến lược tổng thể và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Để biến khát vọng làm giàu của thanh niên Vân Sơn từ những đốm lửa le lói thành một ngọn đuốc soi đường phát triển, cần có một lộ trình hành động đồng bộ, phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng bên liên quan.

Giữ chân thanh niên ở lại không chỉ là bài toán về việc làm và thu nhập. Đó là bài toán về việc giữ lại sức sống, sự sáng tạo và tương lai cho cả một vùng đất. Những nỗ lực của anh Tâm, anh Hòa là vô cùng đáng quý, nhưng ngọn lửa khát vọng của họ sẽ khó có thể bùng cháy mạnh mẽ nếu thiếu đi "sự đồng hành của cả hệ thống chính trị".

Trong bối cảnh này, tổ chức Đoàn Thanh niên, với mạng lưới rộng khắp từ trung ương đến cơ sở, có vị thế độc nhất để trở thành một "nhà tích hợp hệ thống" (system integrator). Vai trò của Đoàn không chỉ dừng lại ở việc tổ chức các lớp học hay là một kênh giới thiệu vốn, mà phải là cầu nối đa chiều: kết nối thanh niên với các nguồn vốn và hướng dẫn họ tiếp cận; kết nối thanh niên với các chuyên gia và mô hình thành công để học hỏi; kết nối các mô hình khởi nghiệp của thanh niên với nhau để tạo ra sức mạnh cộng đồng; và quan trọng nhất, kết nối sản phẩm và dịch vụ của họ với thị trường rộng lớn bên ngoài.

Với một lộ trình hành động đồng bộ và quyết tâm cao, chúng ta hoàn toàn có thể tin vào một viễn cảnh tươi sáng cho Vân Sơn trong 5 đến 10 năm tới. Đó sẽ là một điểm đến du lịch cộng đồng hấp dẫn trên bản đồ du lịch Phú Thọ, nơi du khách tìm về để đắm mình trong văn hóa Mường và thưởng thức những sản vật trong lành. Đó sẽ là nơi những người trẻ không còn phải ly hương, mà có thể tự tin, tự hào kiến tạo tương lai và "làm giàu ngay chính trên mảnh đất mình sinh ra".