Từ năm 2016, Chính phủ Australia đã đầu tư 9,4 triệu AUD đô thông qua Chương trình Nền tảng Đối tác Doanh nghiệp (BPP) tại Việt Nam, tập trung vào hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, thị trường carbon bền vững, và sinh kế toàn diện, đặc biệt dành cho phụ nữ và người khuyết tật.
Bà Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Quản lý Dự án, Tổ chức Phát triển Hà Lan SNV, cho biết mô hình ESC giúp các chủ trang trại giảm thiểu rủi ro tài chính, đồng thời đảm bảo chất lượng và dịch vụ vận hành. Ảnh: Phương Linh.
Các dự án hợp tác này được triển khai qua ba vòng chủ đề: Phục hồi Xanh, Thị trường Các-bon, và Thích ứng với Biến đổi Khí hậu. Trong vòng chủ đề Phục hồi Xanh, dự án "Năng lượng sinh học trong các trang trại chăn nuôi" đã hỗ trợ những trang trại chăn nuôi lợn trên khắp Việt Nam chuyển đổi khí sinh học dư thừa thành nguồn điện tái tạo với giá cả phải chăng từ năm 2021.
Theo bà Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Quản lý Dự án, Tổ chức Phát triển Hà Lan SNV, sáng kiến này nổi bật với việc áp dụng mô hình ESC (Energy Service Company) - mô hình cho thuê máy phát điện thay vì bán đứt.
“Ý tưởng bắt nguồn từ thực tế hơn 10 năm triển khai Chương trình khí sinh học quốc gia, nhiều trang trại đã đầu tư máy phát điện nhưng chất lượng thấp, nhanh hỏng, dẫn đến mất niềm tin. Với mô hình ESC, các đối tác (như E-GREEN, Chính Phát) sẽ đầu tư máy phát điện và đưa đến lắp đặt tại các trang trại đã có hệ thống xử lý chất thải bằng công nghệ biogas. Trang trại sẽ không phải bỏ vốn đầu tư ban đầu để mua máy, mà chỉ cần trả tiền mua điện được phát ra từ khí biogas. Việc này giúp các chủ trang trại giảm thiểu rủi ro tài chính, đồng thời đảm bảo chất lượng và dịch vụ vận hành - bảo dưỡng uy tín từ nhà cung cấp”, bà chia sẻ.
Ông Tống Xuân Chính, Giám đốc Công ty Chính Phát, đánh giá: Bằng việc thu gom và chuyển đổi khí sinh học thành điện, các trang trại có thể thay thế tới 60-70% lượng điện mua từ EVN. Giá điện biogas luôn thấp hơn điện lưới vào giờ cao điểm và giờ trung bình, giúp tiết kiệm khoảng 30% chi phí điện hàng tháng.
Máy phát điện biogas sẽ tận dụng triệt để nguồn khí biogas dồi dào từ phân heo để chuyển hóa thành điện năng. Ảnh: Phương Linh.
“Về mặt môi trường, mô hình này mang lại tác động kép. Biogas, với thành phần chính là methane (CH4) và CO2, trước đây thường bị đốt bỏ hoặc thải thẳng ra môi trường. Việc sử dụng khí này để sản xuất điện, đặc biệt là đốt trong buồng đốt máy phát điện ở nhiệt độ rất cao (1800-2000 độ C), giúp phân hủy carbon tốt hơn so với việc đốt thông thường, từ đó giảm đáng kể phát thải khí nhà kính.
Song song, sáng kiến còn phát triển hợp phần tín chỉ carbon, đăng ký theo tiêu chuẩn Gold Standard. Dự án đã hoàn tất hồ sơ và được phê duyệt, tạo thêm nguồn thu tiềm năng”, ông Chính cho biết.
Sau ba năm triển khai, dự án đã chứng minh được tính hiệu quả và thu hút sự quan tâm lớn từ các trang trại. Đến nay, dự án đã lắp đặt 120 máy phát điện sinh học tại 98 trang trại ở 24 tỉnh, xử lý hơn 3,2 triệu tấn phân chuồng mỗi năm và tạo ra hơn 16.800 MWh điện sạch.
Bên cạnh đóng góp về môi trường và năng lượng, BFF còn tạo ra hơn 500 việc làm, trong đó có lực lượng kỹ thuật viên và nhân viên vận hành khí sinh học thế hệ mới. Dự án đã đạt Chứng nhận Thiết kế Tiêu chuẩn Vàng, trở thành mô hình tín chỉ carbon khí sinh học chăn nuôi đầu tiên tại Việt Nam sử dụng phần cứng chuyển đổi khí sinh học thành năng lượng.
Quan trọng hơn, dự án cũng thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp và các trường đại học, như Đại học Bách Khoa, trong việc cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng điện áp và phát triển các giải pháp số hóa giúp kiểm soát vận hành từ xa. Một số doanh nghiệp đang kết hợp biogas với điện mặt trời và điện gió để xây dựng mô hình năng lượng tái tạo tích hợp, hướng tới chuyển giao công nghệ và mở rộng sang các thị trường như Lào, Campuchia và một số quốc gia Đông Nam Á khác.
“Dự án 'Năng lượng sinh học trong các trang trại chăn nuôi' thuộc chương trình BPP là một trong nhiều cách thức mà Australia đang hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng xanh và nền nông nghiệp bền vững hơn của Việt Nam”, Đại sứ Australia tại Việt Nam Gillian Bird chia sẻ. “Chúng tôi rất vui mừng vì quan hệ đối tác này đang giúp giảm phát thải và chi phí năng lượng, cũng như tạo việc làm và nguồn thu nhập mới cho nông dân”.
