Còn khoảng cách lớn giữa chăn nuôi nông hộ và các doanh nghiệp

Nhiều doanh nghiệp đã tiệm cận với nền chăn nuôi tiên tiến

Tại một hội thảo gần đây về nội dung giới thiệu các tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức ở Hải Phòng, bức tranh đa chiều về ngành chăn nuôi Việt Nam đã được phác họa rõ nét. Một bên là thế giới công nghệ đỉnh cao với robot, laser, vaccine phôi trứng tiên tiến đang được các tập đoàn lớn như Dabaco, Japfa,... áp dụng.

“Con gà 10 ngày tuổi cắt mỏ rất đau, gần như không tăng trọng và tỷ lệ chết tăng cao trong 7-10 ngày. Vì vậy, chúng tôi đã thuê một công nghệ cắt mỏ từ Mỹ. Họ không bán, họ chỉ cho thuê”, bà Bình chia sẻ thêm.

Ở góc độ doanh nghiệp, là một tập đoàn đa quốc gia, Japfa mang đến hội thảo một mô hình vận hành theo chuỗi khép kín hoàn chỉnh, nơi công nghệ quốc tế được áp dụng triệt để vào điều kiện Việt Nam.

Bà Phạm Thị Thanh Bình, đại diện Công ty Japfa Việt Nam cho biết, một những công nghệ đột phá mà doanh nghiệp này đang tiên phong là tiêm vaccine trong trứng (in-ovo), một bước tiến vượt bậc so với phương pháp tiêm cho gà con sau khi nở.

Ấn tượng hơn là công nghệ cắt mỏ gà bằng laser, một giải pháp nhân văn thay thế cho phương pháp cắt nhiệt truyền thống vốn gây đau đớn và stress nặng cho vật nuôi. Tuy nhiên, công nghệ này đòi hỏi phải có sản lượng lớn, lên tới 700.000 con gà mỗi tháng mới có thể tiếp cận với công suất 4.000 con/giờ.

Trong khi đó, với Dabaco, lại cho thấy được  khát vọng làm chủ và tự phát triển công nghệ của doanh nghiệp Việt Nam với năng suất lợn nái đạt trên 32 con lợn cai sữa/nái/năm, chỉ số tiêu tốn thức ăn (FCR) chỉ còn khoảng 2.2, những chỉ số tiệm cận với các nền chăn nuôi tiên tiến nhất.

Dabaco đã đầu tư mạnh mẽ vào R&D và đi sâu vào công nghệ gen, kết hợp với các phương pháp chọn lọc di truyền tiên tiến (BLUP) để tạo ra những dòng giống độc quyền, chất lượng cao. Đặc biệt, Da baco đã tự chủ nghiên cứu và phát triển vaccine dịch tả lợn châu Phi, trong khi đây vẫn là nỗi ám ảnh với người chăn nuôi.

Bà Lê Thị Minh Thu - Phó Tổng Giám đốc Dabaco, cho biết đơn vị không chỉ tập trung vào năng suất mà còn tiên phong trong nông nghiệp tuần hoàn, với tất cả các trang trại mới đều có hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn, sử dụng biogas phát điện, tái sử dụng nước thải cho cây trồng, sản xuất phân bón hữu cơ. “Để Dabaco tồn tại được trong dịch ASF, bản thân Dabaco đã phải bỏ rất nhiều tiền để đi nghiên cứu vaccine".

Đằng sau thành công của các doanh nghiệp là sự đóng góp thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng của các nhà khoa học tại Viện Chăn nuôi. Trong giai đoạn 2023-2025, đơn vị này đã công nhận 13 tiến bộ kỹ thuật (TBKT) mới về giống, dinh dưỡng và môi trường. Cùng với đó, các nhà khoa học đang hướng tới việc “xây dựng một nhu cầu dinh dưỡng sao cho không chỉ vật nuôi phát triển tốt nhất mà còn giảm tối đa phát thải ra môi trường”.

Nông hộ loay hoay giữa con giống và vòng vây dịch bệnh

Nếu các tập đoàn lớn được ví như đang ở trên “xa lộ” công nghệ cao, thì phần lớn nông dân vẫn đang đi trên “con đường làng” gập ghềnh. Và một trong nhữn ám ảnh lớn nhất, thường trực nhất với các nông hộ vẫn là dịch tả lợn Châu Phi.

Một chủ trang trại đến từ Hải Phòng tham dự hội thảo cho biết, cơ bản tâm lý của người nông dân là vẫn cứ chăn nuôi vì không biết làm gì khác, và nhiều hộ gần như không thực hiện an toàn sinh học. Thậm chí lợn chết, nếu không có ai giám sát, có thể họ vứt ra đâu đó, chính là mầm mống lây lan dịch bệnh.

“Các đơn vị lớn như Dabaco, Japfa họ đầu tư rất bài bản. Nhưng cái chết chóc xảy ra chủ yếu là ở các hộ chăn nuôi nhỏ. Vấn đề nhức nhối nhất, mà dịch bệnh lan tỏa, chính là từ việc chăn nuôi nhỏ lẻ mà chúng ta không thể dập được dịch”, chủ trang trại này chia sẻ.

Bên cạnh dịch bệnh, chất lượng đầu vào là nỗi lo kinh tế thường trực, ông Phạm Xuân Bính, một chủ trang trại khác tại Hải Phòng cho biết, băn khoăn nhất là làm sao để tiếp cận nguồn con giống chính thống mà không bị tư thương ép giá, trà trộn giống xấu ? Làm sao biết thuốc thú y nào chuẩn, giá nào đúng khi mỗi đại lý một giá?

Câu hỏi này đã chạm đến hai “điểm mù” lớn của chuỗi cung ứng nông nghiệp nhỏ lẻ là sự thiếu minh bạch và sự phụ thuộc. Điều này cũng cho thấy, để tiếp cận nguồn lực tốt, người nông dân rất khó để tự chủ và đứng vững một mình.

Chuyển giao kỹ thuật và phát huy vai trò "cầu nối" của khuyến nông

Trước những khó khăn của nông hộ, vai trò của nhà nước và hệ thống khuyến nông trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đang nỗ lực đóng vai trò “cầu nối”, chuyển giao những mô hình, công nghệ phù hợp với điều kiện của nông dân.

Trong giai đoạn 2023-2025, có 45 dự án khuyến nông về chăn nuôi được triển khai, tập trung vào các mô hình thực tiễn như chăn nuôi hữu cơ, tuần hoàn, VietGAP. Đây chính là những lời giải khả thi, giúp nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất mà không cần đầu tư những công nghệ quá tầm với. Hiệu quả kinh tế của các mô hình chăn nuôi tuần hoàn tăng trên 15% so với chăn nuôi truyền thống, đồng thời lợi ích về môi trường - xã hội là rất rõ rệt.

Ông Lê Minh Lịnh, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã đưa ra một cái nhìn tổng thể, vạch ra một lộ trình hành động rõ ràng để hỗ trợ người chăn nuôi. Ông Lịnh khẳng định “Chuyển giao và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật là động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của ngành chăn nuôi.”

Ông Lê Minh Lịnh, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã đề xuất một lộ trình hành động với bốn trụ cột chính, phân định rõ vai trò của từng bên, với cơ quan quản lý Nhà nước cần hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ nông dân, hợp tác xã. Với hệ thống khuyến nông cần phát huy vai trò “cầu nối”, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, ứng dụng số hóa trong truy xuất nguồn gốc.