Nhức nhối kéo dài
Xã Nghĩa Lộc (tỉnh Nghệ An) được hình thành trên cơ sở sáp nhập 2 xã Nghĩa Long và Nghĩa Lộc của huyện Nghĩa Đàn cũ. Dù đã chuyển đổi sang mô hình chính quyền 2 cấp nhưng vấn nạn ô nhiễm môi trường do quá trình nuôi lợn vẫn rất bí bách, đáng nói hệ lụy hôm nay có một phần nguyên nhân từ sự tắc trách trước kia.
Nhiều trại lợn trên địa bàn xã Nghĩa Lộc không tuân thủ nghiêm quy định về môi trường. Ảnh: Việt Khánh.
Trên thực tế có những trang trại, nông hộ bị người dân “chỉ thẳng mặt, đặt thẳng tên”. Đứng đầu danh sách là trại lợn quy mô “khủng” ở thượng nguồn xóm Khe Sài 2, do ông Vũ Đình Huấn, thường trú tại xóm Đập Đanh, xã Nghĩa Lộc đứng tên pháp lý.
Nhiều hộ dân quả quyết, đời sống, sinh hoạt thường nhật của họ bị đảo lộn tứ tung kể từ khi trại lợn này mọc lên, nắng cũng như mưa, đêm cũng như ngày luôn sống trong tình cảnh thấp thỏm, âu lo.
"Theo như thông tin chúng tôi nắm được ông Huấn chỉ đứng tên cho có, thực chất trại lợn đã đổi chủ nhiều lần, nhưng dù ai làm đi chăng nữa cũng phải tuân thủ đúng pháp luật, không thể vì lợi ích kinh tế mà bất chấp quyền lợi của người dân. Tình trạng ô nhiễm tồn tại nhiều năm nay, chúng tôi đã kiến nghị nhiều lần nhưng chưa thấy xử lý dứt điểm. Trại lợn này còn vận hành ngày nào người dân còn khổ sở ngày đó, mùi hôi thối nồng nặc thế kia thì ai chịu cho nổi, ấy là chưa kể những lần họ xả tràn ra xung quanh, lâu dần tích tụ, thẩm thấu vào đất, vào nguồn nước rất nguy hiểm”, bà L.T.P, công dân xóm Khe Sài 2 cho hay.
Xoay quanh mô hình lắm điều tiếng này, ngày 1/3/2017 UBND huyện Nghĩa Đàn đã tiến hành cấp Giấy phép xây dựng số 15/GPXD-UBND cho ông Vũ Đình Huấn, cho phép xây dựng trang trại chăn nuôi lợn thịt tại xóm Khe Sài 2, xã Nghĩa Lộc trên quy mô hơn 13.871 m2, bao gồm 2 chuồng lợn thịt.
Đứng đầu danh sách gây ô nhiễm môi trường là trại lợn ở xóm Khe Sài 2, do ông Vũ Đình Huấn đứng tên pháp lý. Ảnh: Việt Khánh.
Hình thức, quy mô là thế nhưng bà con xóm Khe Sài 2 không được tham vấn ý kiến cộng đồng, chỉ đến khi “gạo đã nấu thành cơm” thì tất cả mới ngớ người ra. Bức xúc càng dâng cao khi chủ đầu tư không tuân thủ quy định môi trường như cam kết, ngang nhiên vi phạm hết lần này lượt khác.
Sau khi tiếp nhận đơn thư phản ánh của tập thể người dân xóm Khe Sài 2 về việc ông Vũ Đình Huấn có hành vi hành vi xây dựng trang trại chăn nuôi lợn trái phép, UBND xã Nghĩa Lộc đã thông báo quy trình xử lý vi phạm, cụ thể: Ngày 6/8/2025, UBND xã phối hợp với Trung tâm quan trắc Tài nguyên và Môi trường tỉnh Nghệ An tiến hành lấy mẫu theo quy định. Ngày 12/8/2025 nhận được kết quả thử nghiệm số 8848/25 của Trung tâm, trong đó xác định 3/6 thông số vượt quá quy chuẩn về chất thải vào môi trường.
Từ cơ sở trên, ngày 20/8/2025 UBND xã Nghĩa Lộc đã ban hành Quyết định số 383/QĐ-XPVPHC đối với ông Vũ Đình Huấn với tổng tiền phạt hơn 61 triệu đồng.
Ở diễn biến khác, lãnh đạo UBND xã Nghĩa Lộc cũng nhấn mạnh, chủ đầu tư đã có hành vi tự ý cơi nới, xây dựng ngoài phạm vi cấp phép gần 2.000 m2 vào năm 2020 và 2024. Thời điểm kiểm tra gần nhất (ngày 6/10/2025), Đoàn kiểm tra của xã Nghĩa Lộc xác định “trang trại mới tháo dỡ 1.007 m2 diện tích xây dựng thêm, phần còn lại sẽ xử lý theo quy định của pháp luật”.
Cần biết rằng, nội dung sai phạm nêu trên thực chất đã được phát giác từ lâu, chính UBND xã Nghĩa Lộc đã làm báo cáo cụ thể, qua đó đề nghị UBND huyện Nghĩa Đàn xử phạt hành chính nhưng mãi không thành (?!)
Mô hình nuôi lợn hình thức nông hộ của bà Ngô Thị Hằng cũng tồn tại nhiều vấn đề. Ảnh: Việt Khánh.
Bên cạnh trại lợn của ông Vũ Đình Huấn thì mô hình nuôi lợn nông hộ của bà Ngô Thị Hằng ở xóm Sơn Hải, xã Nghĩa Lộc cũng khiến người dân trong vùng nhiều phen mất ăn mất ngủ.
Nhân đây xin được nói thêm, xóm Sơn Hải được thiên nhiên ban tặng cho đập Hòn Mát trong xanh với tiết diện mặt nước rộng hàng chục ha, được ví như hồ điều hòa đa chức năng của dải đất Phủ Quỳ màu mỡ. Tận dụng lợi thế trời ban, doanh nghiệp đã không tiếc thời gian, công sức đầu tư, từng bước biến nơi đây thành Khu du lịch sinh thái nức tiếng xứ Nghệ.
Tuy nhiên quá trình kinh doanh đang bị ảnh hưởng nặng nề từ hoạt động chăn nuôi thiếu quy củ, mới đây thôi nhiều đoàn khách đã quyết định “hủy tour” phút cuối vì không chịu nổi mùi phân lợn xú uế, tanh nồng.
Khu du lịch Hòn Mát đứng trước nguy cơ bị "bức tử" bởi các trại lợn đóng trên địa bàn. Ảnh: Việt Khánh.
Trước tình hình trên, UBND xã Nghĩa Lộc đã thành lập Đoàn kiểm tra làm rõ. Đoàn xác định gia đình bà Ngô Thị Hằng, ở xóm Sơn Hải nuôi 20 con lợn thịt, vị trí cách Khu du lịch sinh thái Hòn Mát khoảng 700 m. Quá trình nuôi không xây dựng hệ thống biogas, chỉ có hố lắng phân và tưới trực tiếp lên cỏ, do đó mùi hôi của phân lợn theo phản ánh là có thật.
Hiện, trên địa bàn xã Nghĩa Lộc có 5 trang trại chăn nuôi lợn quy mô vừa, 35 hộ chăn nuôi quy mô nhỏ, gần 200 hộ chăn nuôi nhỏ lẻ từ 1-10 con. Nhẩm tính sơ bộ, khi đỉnh điểm tổng đàn của xã có thể lên đến hàng ngàn con, nếu vẫn duy trì dưới dạng “được chăng hay chớ” như bấy lâu thì việc ô nhiễm là lẽ đương nhiên.
Không nhân nhượng
Ngày 09/9/2025, Phòng cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh Nghệ An (PC 03) đã làm việc với UBND xã để kiểm tra hồ sơ pháp lý và quy trình xử lý vi phạm hành chính đối với trang trại của ông Vũ Đình Huấn. Đoàn giao cho UBND xã Nghĩa Lộc có trách nhiệm đôn đốc trang trại chấp hành Quyết định xử phạt, đồng thời thực hiện nghiệm các biện pháp khắc phục hậu quả.
Sẽ đình chỉ trại lợn của ông Vũ Đình Huấn nếu không khắc phục các vấn đề tồn đọng. Ảnh: Việt Khánh.
Ngày 09/10/2025, Đoàn An ninh nội địa Công an tỉnh Nghệ An (PA 02) đã có buổi làm việc với UBND xã Nghĩa Lộc, sau đó kiểm tra trực tiếp tại trang trại. Ngoài ra còn làm việc với một số hộ dân sinh sống gần khu vực trại lợn để nắm bắt rõ tình hình.
Ngày 6/10/2025, tại buổi làm việc với các UBND xã Nghĩa Lộc, Ban cán sự xóm Khe Sài 2 và các hộ dân, ông Vũ Đình Huấn và các thành phần liên quan cam kết sẽ “không tái đàn từ nay đến ngày 15/12/2025, sau khi nuôi hết lứa sẽ dừng”. Mặt khác, UBND xã cũng yêu cầu phía trang trại phải áp dụng các biện pháp đảm bảo môi trường trong khoảng thời gian trên.
Theo lịch trình, sau ngày 15/12/2025, UBND xã Nghĩa Lộc sẽ làm việc với người dân xóm Khe Sài 2 về việc “ngừng chăn nuôi tại trang trại nếu chưa đảm bảo các biện pháp bảo vệ môi trường theo quy định”.
Trao đổi với PV Báo Nông nghiệp và Môi trường, ông Lại Văn Dương, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Lộc khẳng định: “Doanh nghiệp đã nộp tiền phạt. Đối với công tác khắc phục hậu quả, về hệ thống xả thải chưa thay đổi nhiều, cơ bản mới chỉ tiến hành gia cố, đắp chặn lại khu vực bờ ao bị xói lở do dòng khe từ trên núi chảy xuống.
Có cơ sở nuôi lợn tại xã Nghĩa Lộc cố tình lắp đường ống dẫn để xả thải trực tiếp ra môi trường. Ảnh: Việt Khánh.
Hiện trang trại còn 695 con lợn thịt (khoảng 50kg/con), chủ đầu tư cam kết từ nay đến 15/12 sẽ xuất hết, sau đó sẽ hoàn thiện quy trình môi trường và xin ý kiến của người dân. Công an Môi trường đang yêu cầu xã làm báo cáo, quy trình theo hướng sẽ đình chỉ”.
Đối với trường hợp của bà Ngô Thị Hằng ở xóm Sơn Hải, UBND xã Nghĩa Lộc cũng đã tiến hành lập biên bản, yêu cầu bà Hằng khẩn trương khắc phục ô nhiễm bằng cách lắp đặt hệ thống biogas nhằm đảm bảo không tiếp tục gây ô nhiễm môi trường. Nếu không chấp hành sẽ xử lý theo quy định của pháp luật.
Lãnh đạo xã Nghĩa Lộc cũng chia sẻ thêm, vừa qua cơ quan chức năng của tỉnh về lĩnh vực nông nghiệp, môi trường cũng làm việc, lấy mẫu tại 3 trang trại nuôi lợn khác trên địa bàn.
