Cơ hội vàng để Việt Nam gỡ 'thẻ vàng' IUU sau 8 năm

Ngày 8/9, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cùng đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiểm tra tiến độ khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá Tịnh Hòa và làm việc với tỉnh Quảng Ngãi về tình hình chống khai thác IUU tại địa phương; triển khai các khuyến nghị của Ủy ban Châu Âu (EC).

Theo lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ngãi, thời gian qua, tỉnh đã tập trung triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm thực hiện công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), góp phần thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời chuẩn bị cho đợt làm việc với Đoàn Thanh tra lần thứ 5 của Ủy ban châu Âu (EC).

Đến ngày 31/8, toàn tỉnh có 4.898 tàu cá từ 6m trở lên, trong đó 95,41% đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản. Công tác đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá đạt tỷ lệ 100%. Đặc biệt, việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên tàu cá tham gia hoạt động khai thác đạt 100%. Các tàu chưa lắp đặt thiết bị được lập danh sách cụ thể để các địa phương, đồn biên phòng quản lý chặt chẽ.

Bên cạnh đó, tỉnh này đã triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử eCDT đối với 100% tàu cá ra, vào cảng, giám sát hơn 13.400 tấn sản lượng thủy sản qua cảng và thu hơn 13.500 quyển nhật ký khai thác. Tính đến tháng 8/2025, Ban Quản lý các cảng cá đã cấp 99 giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác (SC) với hơn 2.500 tấn hải sản. Chi cục Thủy sản - Biển đảo cũng đã cấp 62 giấy chứng nhận thủy sản khai thác (CC) với hơn 800 tấn sản phẩm.

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được thì địa phương vẫn còn 1 số tồn tại, hạn chế, đặc biệt là tình trạng tàu cá mất kết nối VMS và vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển vẫn diễn ra. Trong 2 năm 2024-2025, lực lượng chức năng đã xác minh, xử phạt nhiều trường hợp. Tuy nhiên, do lực lượng mỏng và việc áp dụng quy định về thực thi, xử lý vi phạm còn lúng túng.

Trước những khó khăn này, tỉnh Quảng Ngãi cam kết sẽ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các địa phương, lực lượng chức năng tập trung xử lý nghiêm tình trạng tàu mất kết nối VMS và vượt ranh giới cho phép khai thác.

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, khẳng định: “Tỉnh cam kết sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp, đảm bảo có chuyển biến tích cực từ nay đến ngày 15/9 để báo cáo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chuẩn bị tốt nhất cho đợt làm việc với Đoàn Thanh tra EC. Đây là nhiệm vụ cấp bách, vừa để bảo vệ uy tín ngành thủy sản, vừa đảm bảo sinh kế bền vững cho ngư dân".

Gấp rút hoàn thành dự án cảng Tịnh Hòa

Đối với dự án nâng cấp, mở rộng khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá Tịnh Hòa (xã Đông Sơn, tỉnh Quảng Ngãi), đây là dự án được Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phê duyệt dự án đầu tư xây dựng tại Quyết định số 5045 ngày 27/12/2022 với tổng mức đầu tư là 460 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách trung ương là 400 tỷ đồng và ngân sách địa phương là 60 tỷ đồng được khởi công từ năm 2023.

Theo thiết kế, bến cảng mới tại khu neo đậu sẽ có bến mới dài 350m, rộng 12m, khi hoàn thành vào năm 2027, cảng cá Tịnh Hòa có khả năng tiếp nhận, phục vụ khoảng 25.000 tấn thủy sản mỗi năm. Đến đầu tháng 9/2025, nhiều hạng mục đã được triển khai như cải tạo cảng cũ, thi công bến, kè, đường nội cảng và hệ thống cấp thoát nước. Khối lượng thi công đạt 16,8% giá trị hợp đồng.

Tuy nhiên, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng mới thực hiện được gần 50% diện tích, khiến nhiều hạng mục trọng điểm bị chậm tiến độ. Chi phí bồi thường cũng tăng thêm hơn 39 tỷ đồng so với dự toán ban đầu, gây áp lực lớn cho ngân sách địa phương.

Một vướng mắc khác là thiết kế cầu thang lên xuống ở bến cập tàu được cho là chưa phù hợp, cao hơn nhiều so với các cảng cá khác trong tỉnh. Nếu giữ nguyên, ngư dân sẽ gặp khó trong việc đưa tàu cập bến, bốc dỡ hàng hóa. Sau khi kiểm tra thực tế, các đơn vị đã thống nhất điều chỉnh thiết kế để thuận lợi hơn cho quá trình khai thác.

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, cho biết: “Đây là dự án hạ tầng nghề cá trọng điểm, góp phần bảo vệ ngư dân trong mùa mưa bão và thúc đẩy kinh tế biển của tỉnh. Chính quyền sẽ tập trung tháo gỡ vướng mắc về mặt bằng, vốn và tiến độ để sớm đưa công trình vào phục vụ ngư dân”.

Để bảo đảm mục tiêu này, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư, đồng thời đề xuất UBND tỉnh bổ sung nguồn vốn bồi thường, giải phóng mặt bằng. Nếu các khó khăn trên được tháo gỡ kịp thời, cảng cá Tịnh Hòa sẽ trở thành trung tâm nghề cá hiện đại, an toàn, góp phần nâng cao đời sống cho cộng đồng ngư dân Quảng Ngãi.

Sau khi kiểm tra và làm việc với UBND tỉnh Quảng Ngãi, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đánh giá cao nỗ lực của tỉnh Quảng Ngãi về thực hiện các biện pháp chống khai thác IUU trong thời gian qua. Trong đó, hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử đã hoạt động tương đối tốt; các cơ quan chức năng trong tỉnh cũng đã có sự phối hợp tương đối chặt chẽ để giám sát đội tàu khai thác, xử lý vi phạm.

“Đây là cơ hội vàng để Việt Nam gỡ "thẻ vàng" thủy sản sau 8 năm. Đợt này phải ra quân đồng bộ, quyết liệt và triệt để. Từ nay đến ngày 15/9, chúng ta phải chứng minh cho Ủy ban châu Âu thấy rằng Việt Nam có sự chuyển biến tích cực trên cả 4 nội dung: thể chế, quản lý giám sát đội tàu, truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm hành chính”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Về dự án nâng cấp, mở rộng khu neo đậu tránh trú bão kết hợp cảng cá Tịnh Hòa, sau khi ghi nhận những thay đổi tích cực của tỉnh Quảng Ngãi, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, từ nay đến cuối năm, khối lượng công việc của dự án vẫn còn rất lớn. Do đó, đề nghị Quảng Ngãi phải đẩy nhanh tiến độ, thi công gấp rút ngày đêm, huy động lực lượng, không để tình trạng trì hoãn, không giải trình. Về phía Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ luôn đồng hành và ủng hộ tỉnh Quảng Ngãi.